جستجوی پیشرفته
بازدید
32301
آخرین بروزرسانی: 1392/08/25
خلاصه پرسش
آیا معنای نجم و کوکب در قرآن، متفاوت است، یا هر دو به یک معنا هستند؟
پرسش
در قرآن کریم در برخی از سوره ها از کلمۀ کوکب استفاده شده، و در برخی دیگر از کلمۀ نجم، در زبان فارسی معنای این دو، ستاره است،آیا معنای این دو کلمه در قرآن،متفاوت است؟
پاسخ اجمالی

در لغت، نجم و کوکب هر دو به معنای ستاره هستند.[1] از این جهت، باید از الفاظ مترادف و هم معنا باشند، و اگر در جایی معنای دیگری مقصود باشد، باید همراه با قرینه ذکر شود.

در قرآن مجید 12 مرتبه، نجم و نجوم ذکر شده است[2] که در 11 مورد، مفسّران معتقدند به معنای «ستاره» است» که ما به جهت طولانی شدن کلام، از ذکر موارد و منابع آن خود داری می کنیم.[3] تنها در آیۀ «وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ یَسْجُدانِ»،[4] بیشتر مفسّران گفته اند «نجم، به معنای گیاه و روئیدنی بدون ساقه است».[5] البتّه به قرینۀ شجر که در لغت به معنای گیاه دارای ساقه(تنه) است.[6] ولی در همین آیه نیز برخی نجم را به معنای ستاره گرفته اند.[7]

همچنین در قرآن، پنج مرتبه، کوکب و کواکب ذکر گردیده،[8] که مفسّران قرآن در تمام این پنج مورد، آن را به معنای ستاره گرفته اند. برای کسب اطّلاعات بیشتر به کتاب های تفسیری مراجعه شود.

شایان توجه است که نجم و کوکب بنابر نظر اهل لغت و مفسّران، از الفاظ مترادف و به معنای ستاره هستند. امّا همان طوری که در روایت، از امام صادق(ع) نقل شده است: «إنّ للقرآن‏ ظاهراً و باطناً»؛[9] همانا قرآن دارای معنای ظاهری و باطنی است، برخی از مفسّران[10] در برخی موارد[11] معنای دیگری[12] برای این دو کلمه ذکر نموده اند که غیر از این معنای ظاهری (ستاره) است، ولی منافاتی با کلام ما مبنی بر ترادف این دو کلمه و به معنای ستاره بودن ندارد. چه بسا ممکن است معناهای دیگری هم از باطن این الفاظ استخراج شود. 

[1]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودى، صفوان عدنان، ج 1، ص 791 ، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت، چاپ اول،1412 ق؛ ابن منظور ، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 1، ص 721، دار صادر، بیروت، 1414 ق؛ فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 5، ص 433، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، 1410 ق؛ مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 10، ص 135، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360 ش؛ طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 6، ص 174، کتابفروشى مرتضوى، تهران، 1375 ش.

[2]. «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى»، نجم، 1؛ «وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ یَسْجُدانِ»، الرحمن، 6؛ «النَّجْمُ الثَّاقِبُ. الطارق»، 3؛ «وَ هُوَ الَّذی جَعَلَ لَکُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فی‏ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ»، انعام، 97؛ «الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ»، اعراف، 54؛ «فَنَظَرَ نَظْرَةً فىِ النُّجُوم. صافات»، 88؛ «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ»، طور، 49؛ «فَلا أُقْسِمُ بِمَواقِعِ النُّجُومِ»، واقعه، 75؛ وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ»، نحل، 12؛ «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ»، حج، 18؛ «فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ مرسلات»، 8؛ «وَ إِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَتْ»، تکویر، 2.

[3] جهت اطلاع بیشتر به تفاسیری مراجعه شود.

[4]. و گیاه و درخت براى او سجده مى‏کنند. الّرحمن، 6.

[5]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 23، ص 103، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش؛ سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، ص 536، چاپ اول، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1419ق؛ زمخشرى، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 4، ص 443، دار الکتاب العربی، بیروت، 1407 ق؛ طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 19، ص 96، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین، قم، 1417 ق؛ طبرسى، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج 4، ص 217، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، تهران، چاپ اول، 1377 ش.

[6]. المفردات فی غریب القرآن، ج 1، ص 446.

[7]. مصطفوى، حسن، تفسیر روشن، ج 16، ص 71، مرکز نشر کتاب، تهران، چاپ اول، 1380 ش؛ مترجمان، تفسیر هدایت، ج 14، ص 290، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، چاپ اول، 1377 ش.

[8]. «کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ»، نور، 35؛ «فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ اللَّیْلُ رَأى‏ کَوْکَباً»، انعام، 76؛ «إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً»، یوسف، 4؛ «إِنَّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَةٍ الْکَواکِبِ»، صافات، 6؛ «وَ إِذَا الْکَواکِبُ انْتَثَرَتْ». انفطار، 2.

[9].  کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، محقق، غفارى، على اکبر،  آخوندى، محمد، ج  4، ص 549، دار الکتب الإسلامیة، تهران‏، چاپ چهارم، 1407 ق.

[10]. حسینى استرآبادى، سید شرف الدین، على، تأویل الآیات الظاهرة، ص 613، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین، قم، چاپ اول، 1409 ق.

[11]. «وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ یَسْجُدانِ».

[12]. بیان شد که مراد از نجم، رسول الله است.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

  • موانع استجابت دعا کدام‌اند؟
    20605 حدیث 1394/06/24
    در احادیث برای استجابت دعا موانعی ذکر شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: گناه، استفاده از مال حرام، ستم کردن به مردم و کمک کردن به ستم‌کاران، نافرمانی از پدر و مادر و آزردن آنها. ...
  • در چه صورت خروج منی روزه را باطل می کند؟
    299078 Laws and Jurisprudence 1388/06/05
    مبطلات روزه عبارت‌اند از: 1. خوردن و آشامیدن، 2. جماع، 3. استمناء، (انسان با خود کارى کند که منى از او بیرون آید)، 4. دروغ بستن به خدا و پیغمبر (ص) و جانشینان پیغمبر (ع)، 5. رساندن غبار غلیظ به حلق، 6. فرو بردن تمام سر در آب، 7. باقى ...
  • چرا عدد هفت مقدس است؟
    21256 بیشتر بدانید 1390/08/23
    با جست و جویی که ما در منابع روایی انجام داده ایم، تقدسی برای عدد هفت نیافتیم، اما این واژه در قرآن کریم 28 بار تکرار شده است که برخی از آنها عبارت است از: هفت گاو چاق، هفت گاو لاغر، هفت سنبله سبز، هفت سال فراخى، ...
  • آیا روایتی داریم که شمساییل و برقاییل و کاکاییل و لوماییل و کیفاییل را از فرشتگان بداند؟
    24663 درایه الحدیث 1389/05/06
    علی رغم جست و جو های گسترده این اسامی (شمساییل و برقاییل و کاکاییل و لوماییل و کیفاییل) را در روایات ائمه طاهرین نیافتیم. این اسامی را در نوشته ها و کتاب هایی که منسوب به علوم غریبه است در ضمن اورادی یافتیم که از نظر سند ...
  • آیا در منابع دینی صفت «صابر» یا «صبور» برای خداوند به کار رفته است؟
    11495 دعا 1399/04/28
    کلمات «صابر» و «صبور» و «صبّار» همگی از ریشه «صبر»[1] هستند.[2] کلمه‌ی «صابر» اسم فاعل به معنای صبر کننده است،[3] اما «صبور» به کسی گفته می‌شود که قدرت بر صبر دارد، و «صبّار» صیغه‌ی مبالغه به معنای فردی است که صبر ...
  • آیا آیات قرآن یکدیگر را تکذیب می‌کنند؟
    9014 حدیث 1393/05/06
    علاوه بر این‌که در قرآن کریم تصریح شده است که در آیات آن، تنافی و اختلافی نیست؛[1] در روایات نیز آمده است؛ برخى از آیات قرآن برخى دیگر را تصدیق و تأیید می‌کند و همدیگر را تکذیب نمی‌کنند و با هم تنافی ندارند؛ در ...
  • «رب صل علی محمد و آل محمد» بعد از ذکر سجده یا رکوع نماز، به چه معنا است؟
    36033 صلوات بر محمد و آل محمد 1392/04/10
    جمله «ربّ صلّ علی محمد و آل محمد»، جمله «ندائیه» است که یکی از اقسام جملات انشایی می‌‌باشد. در اصل «یا ربی صلّ علی محمد و آل محمد» بوده و معنایش این است: «پروردگار من! بر محمد(ص) و آل او درود فرست». برای اطلاع بیشتر نمایه‌های ذیل را ...
  • اگر انگشتری با نقش اسماء متبرکه در چاه فاضلاب بیفتد، وظیفه چیست؟
    16314 Laws and Jurisprudence 1388/03/23
    اگر چیزی که احترام آن لازم است – مثل کاغذی یا چیزی که اسم خدا یا پیغمبر (ص) یا امام (ع) بر آن نوشته شده – در چاه فاضلابی که به توالت متصل است بیفتد و بیرون آوردن و آب کشیدن آن اگر چه خرج ...
  • چه نام‌هایی باعث افزایش برکت در خانه می‌شوند؟
    5109 حدیث 1399/04/07
    در ارتباط با پرسش ابتدا دو مقدمه را مطرح می‌کنیم:در معارف دینی یکی از عوامل افزایش رزق و روزی،[1] رعایت تقوا[2] معرفی شده است: «و مَنْ‏ یتَّقِ‏ اللَّهَ‏ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» «وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لا یحْتَسِبُ‏»؛[3] و هرکس تقوا ...
  • آیا احادیث کتاب کافی می‌تواند شرح و تفسیر آیات قرآن کریم باشد؟
    19922 بیشتر بدانید 1387/04/06
    محدث بزرگوار محمد بن یعقوب کلینی (ره) از بزرگان فقهاء شیعه و موثق ترین محدثین امامیه و هم عصر با غیبت صغری امام عصر (عج)، مؤلف کتاب شریف کافی است. به همین دلیل اکثر روایات آن از اعتبار بالایی برخوردارند . اگر چه همانند دیگر ...

پربازدیدترین ها