جستجوی پیشرفته
بازدید
164168
آخرین بروزرسانی: 1404/01/04
خلاصه پرسش
شرایط و راه‌‌های استجابت دعا چیست؟
پرسش
چرا گاهی اوقات هر چه خدا را صدا می‌زنیم حس می‌کنیم صدای ما را نمی‌شنود؛ مثلاً گروهی می‌‌گویند ما فلان دعا را خواندیم و حاجت گرفتیم ولی هر کدام را امتحان کردم جواب نداد. حتی دعاهایی در مورد مسائل غیر دنیایی، حتی در رابطه با خود خدا؛ اما دریغ از یک اشاره و یک جواب. من بد هستم ولی خدای من که از این حرف‌‌ها بزرگ‌تر است. اینها را می‌دانم ولی علت جواب نگرفتنم را نمی‌‌دانم؟ حس می‌‌کنم اصلاً صدایم به او نمی‌رسد.
پاسخ اجمالی

خدای متعال در قرآن کریم قرآن روشن می‌فرماید: «بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را .....».[1]

در آیه علاوه بر این‌‌که دعا از جنبه‌ی مقدمی و برای رسیدن به مقصود و حاجت، مورد توجه قرار گرفته است: «ادعونی استجب لکم»، از جنبه ذی المقدمی نیز لحاظ شده است: «ان الذین یستکبرون عن عبادتی ...».

یعنی؛ دعا هم طلب است و هم مطلوب -چه مستجاب شود و چه نشود، مطلوب است-، هم وسیله است و هم غایت، هم مقدمه است و هم نتیجه و هدف. و سرّ اصرار و تأکید روایات هم در همین نکته نهفته است.[2]

به عبارت دیگر؛ فلسفه و هدف اولی دعا؛ خود دعا کردن و زنده نگهداشتن حالت دعا است. و اگر کسی توفیق دعا کردن پیدا کرد باید مطمئن باشد که مورد عنایت خدا قرار گرفته و در حقیقت خواسته‌ی اصلی او که مناجات، سخن گفتن و ارتباط با خدا بوده به دست آمده است؛ اما دریافت خواسته‌ی مورد نظر، هدفِ در مرتبه دوم است که برای به اجابت رسیدن آن باید شرایطی را در نظر داشت و رعایت کرد؛ از جمله این‌‌که:

  1. انسان از خدا چیزی را بخواهد که حرام نباشد، یا به ضرر دیگران نباشد.
  2. دعایی که در آیات و روایات، سفارش فراوان به آن شده، دعا و درخواست درباره‌ی حاجات و حوایج معنوی است؛ مانند درخواست توفیق برای اطاعت اوامر الهی و ترک محرّمات، دعا برای جامعه اسلامی و مؤمنان و ... .
  3. اگرچه آموزه‌‌های دینی به ما می‌گوید در امور کوچک و بزرگ دعا کنیم، و در دعا اصرار و پیگیری داشته باشیم، ولی برای تشخیص صلاح و مصلحت در دعا باید، به این نکته توجه کرد که دعا نیز امری قانون‌‌مند است؛ لذا نباید با قوانین تشریعی و تکوینی پروردگار در تعارض باشد.
  4. در حصول نتیجه هم نباید شتاب کرد، و باید استجابت را از جهت زمان به خدا واگذار نمود، تا آنچه مصلحت است عمل نماید.[3]
  5. از طرفی نیز اموری نظیر «ذکر صلوات در ابتدا و انتهای هر دعا، مراقبت از قلب در برابر وسوسه‌‌های شیطان، قطع امید از غیر خدا و تنها تکیه نمودن بر او»، به استجابت دعا کمک می‌کنند.

انسانی که در همه‌ی امور ذاتاً فقیر و محتاج به وجود بی‌نیاز خدا است، بدون تردید، دعا کردن در همه شرایط، در صورت اجابت و یا عدم اجابت آن به نفع انسان است؛ زیرا اگر دعا به زبان استعداد باشد، دست رد به سینه سائل نمی‌خورد و دعایش پذیرفته خواهد شد. از آن جهت که فیض خداوند کامل و فوق کمال است و اگر پذیرنده، استعداد پذیرش فیض را داشته باشد، فیض الهى از خزینه‌‌هایى که پایان ندارد و کمبودى در آنها ایجاد نمی‌شود، بر او افاضه خواهد شد.

چگونه می‌توان از درگاه چنین خدایی ناامید و مأیوس شد؟ خداوندی که نگاه لطف و رحمتش عالم‌‌گیر است، دعا و مناجات و توبه و بازگشت، را عمومیت بخشیده و همه انسان‌‌ها را به درگاه خویش فراخوانده است. چنانچه می‌فرماید: «اى بندگان من که بر خود ستم و اسراف کرده‌‌اید از رحمت خدا ناامید نشوید».[4]

به‌علاوه؛ صفت یأس و ناامیدی از رحمت خدا، از جمله بزرگ‌‌ترین گناه و کفران الهی محسوب شده و موجبات محرومیت و هلاکت ابدی انسان را فراهم می‌سازد. و باز می‌فرماید: «کیست که ناامید از رحمت خدا شود، مگر گمراهان و اهل ضلالت».[5]

بلکه از بعضى آیات معلوم می‌شود که: «مأیوس نمی‌شوند از رحمت خدا مگر کفّار».[6]

بنابر این، هیچ‌‌گاه نباید از توسل و دعا به درگاه الهی ناامید و مأیوس شد.[7]


[1]. «وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی‏ سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرین»؛ پروردگار شما گفته است: «مرا بخوانید تا [دعاى] شما را بپذیرم. کسانى که از عبادت من تکبّر می‌ورزند به زودى با ذلّت وارد دوزخ می‌شوند».‏ مؤمن، 60.

[2]. ر. ک: مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ص 226 – 237، تهران، صدرا.

[3]. ر.ک: «نحوه و چگونگی تشخیص مصلحت در دعا»، سؤال 721.

[4]. زمر، 53.

[5]. حجر، 56.

[6]. یوسف، 87.

[7] برای مطالعه و آگاهی بیشتر، ر. ک: «فلسفه دعا»، سؤال 8961؛ «شرایط استجابت حتمى دعا»، سؤال 197؛ «استجابت دعای گناه‌کاران»، سؤال 1379؛ «منظور از قرب خدا به بندگان»، سؤال 71935.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها