جستجوی پیشرفته
بازدید
8944
آخرین بروزرسانی: 1391/08/16
خلاصه پرسش
آیا انسان بر تاریخ حاکم است یا تاریخ بر انسان؟
پرسش
آیا انسان بر تاریخ حاکم است یا تاریخ بر انسان؟
پاسخ اجمالی

تاریخ چنان‌که اهل لغت می‌گویند سرگذشت‌ها و حوادث پیشینیان است.[1] علم به وقایع و حوادث سپری شده و اوضاع و احوال گذشتگان. زندگی‌نامه‌‌‏ها، فتح نامه‌‌ها، سیره‌‏ها که در میان همه ملل تألیف شده و می‌‏شود از این مقوله است. طبق این تعریف انسان است که تاریخ را می‌سازد؛ لذا در جبر تاریخ قرار نمی‌گیرد تا آن‌گونه که تاریخ می‌خواهد سرنوشت او را رقم زند.

ابـوریـحـان بـیـرونـى مـى‌گـویـد: تـاریـخ مـدت مـعـیـنـى اسـت کـه از آغـاز سـال شـروع مى‌شود.[2] بنابر این مى‌توان گفت که آغاز هر چیزى تاریخ آن است؛ مثلاً مبدأ بعثت پیامبرى، یا لحظه قیام مصلحى، یا هنگام هلاکت امت و ملتى و... تمام این حوادث و زمان وقوع آن به وسیله تاریخ شناخته مى‌شود. بدیهى است که کلیه جوامع بشرى در هـمـه حـالات دیـنـى و دنـیوى خود به ناچار در دایره تاریخ قرار مى‌گیرند. تاریخ هر مـلتـى مـتـعـلق بـه مـردمـى است که آن‌را ساخته و پرداخته‌اند؛ لذا این انسان است که تاریخ را مى‌سازد.[3]

اما از آن سو، سنت‌های اجتماعی - تاریخی وجود دارد که ناشی از تقدیر حکیمانۀ الهی است و اگر مراد از تاریخ، همین سنت های تاریخی باشد، باید گفت که این سنت‌ها بر جوامع انسانی حاکم است، چنان‌که قرآن می‌فرماید: «امّا هنگامى که عذاب ما را مشاهده کردند، ایمانشان براى آنها سودى نداشت! این سنّت خداوند است که همواره در میان بندگانش اجرا شده، و آن‌جا کافران زیانکار شدند».[4]  «بگو: روى زمین گردش کنید! سپس بنگرید سرانجام تکذیب ‏کنندگان آیات الهى چه شد»؟![5]

 بدیهی است که مطالعه تاریخ زندگی گذشتگان از این جهت می‌تواند آموزنده باشد و انسان می‌تواند از نقاط ضعف و قوت زندگی آنها درس بگیرد و در مسیر زندگی از تجارب آنها استفاده کند و از این جنبه، تاریخ می‌تواند برانسان تأثیر گذار و نه حاکم باشد.

 


[1]. معین، فرهنگ معین، واژه «تاریخ».

[2]. ابوریحان بیرونى، آثار الباقیه، ص 19، نقل از، افـتـخـار زاده، محمود، روش شـنـاخـت سـنت و تاریخ اسلام، ص ۲۷- ۲۸، رساء، تهران، ۱۳۶۳ش.

[3]. ر. ک: افـتـخـار زاده، محمود، روش شـنـاخـت سـنت و تاریخ اسلام، ص ۲۷- ۲۸.

[4] . غافر، ۸۵، «فَلَمْ یَکُ یَنْفَعُهُمْ إیمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتی‏ قَدْ خَلَتْ فی‏ عِبادِهِ وَ خَسِرَ هُنالِکَ الْکافِرُونَ».

[5]. انعام، ۱۱، «قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبین».

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...