در ابتدا لازم است از مکاتبه شما که مى‏تواند آغازگر گفت‏وگویى پر ثمر باشد و باب ارائه خدمت به شما دانشجویان حق جو و دوستدار پاکى و زیبایى‏ها را فراهم آورد، تقدیر و تشکر کنیم. امیدواریم پاسخ‏ها و نکاتى که ارائه مى‏شود، راهگشا و قانع کننده باشد.

به نظر ما در وضعیت کنونى و با توجه به واقعیات موجود در تعدادی از دانشگاهها مبنى بر عدم رعایت ارزشها و شئونات اسلامى و برخى مشکلات و ناهنجارى‏هاى ناشى از آن که به هیچ وجه شایسته و زیبنده جو مقدس و محیط علمى دانشگاه نمى‏باشد، اختلاط پسر و دختر در دانشگاهها مضرات و آفتهایى را به دنبال دارد و الا صرف وجود دو جنس در کلاس حرام نیست البته به شرط آنکه هنجارهاى شرعى رعایت گردد.

اما بررسى کامل این آفات یا فواید اختلاط نیازمند تحقیقات گسترده جامعه شناختى و نظر سنجى‏هاى آمارى و ... مى‏باشد که از حوصله این سوال خارج است لذا ما به اختصار به تعدادى از مهمترین آن‏ها مى‏پردازیم:

الف) بررسى آفات و معایب: قبل از پرداختن به این بخش ذکر این نکته لازم است که معایبى که در ذیل مى‏آید مبتنى بر پیش فرضهایى مى‏باشد از قبیل عدم تثبیت کامل این ارزش‏هاى اسلامى، و عدم نظارت و کنترل و هدایت صحیح از سوى مسؤلان دانشگاه و....

مهم‏ترین آثار اختلاط عبارتند از:

1- بوجود آمدن برخى انحرافات جنسى، اخلاقى و اجتماعى در اثر عدم رعایت شئونات اسلامى از قبیل حجاب کامل و... .

2- افت تحصیلى در اثر مشغول شدن روح، فکر و قوه خیال دانشجو به و عدم توجه کافى به مطالب استاد یا مطالب کتاب در زمان مطالعه و....

3- اضطراب و نگرانى ناشى از انگیزش شهوانى و دشوارى ارضاى صحیح و مشروع.

ب) بررسى فواید: این بخش نیز مبتنى بر یک پیش فرض مى‏باشد و آن این که معایب فوق در اختلاط دانشجویان پسر و دختر وجود نداشته باشد یا در حد قابل توجه نباشد والا دیگر این فواید در مقابل مشکلات فوق قابل اعتنا نبوده و مسأله مهمتر چشم پوشى از این فواید و حل مشکلات و آفتهاى ناشى از آن مى‏باشد. در هر صورت مهمترین فوایدى که عده ای می گویند یا قابل تصور است عبارتند از:

1- فواید اقتصادى از قبیل: صرفه جویى در هزینه‏ها و بودجه‏ها، وقت استاد، فضاهاى آموزشى و امکانات دانشگاه و..

2- تمرین تقوا، عفت و پاکدامنى و قرار گرفتن در معرکه کار زار و جهاد جدى با نفس اماره.

3- شناخت روحیات جنسى مخالف و کسب تجربه هاى علمى و عملى.

4- پیدا نمودن شریک زندگى کفو و هم شأن.

البته مسلم است اگر آن آفات تحقق پیدا کند ( که احتمال قوی چنین است)، این فواید هرگز قابل دفاع نیست. بله! برای برخی از سطوح تحصیلی و نسبت به عده ای مانند متأهلان، شاید این فواید قابل تصور باشد.

ج) بررسى وظایف و راهکارهاى مقابله با مشکلات ناشى از اختلاط پسر و دختر در دانشگاه: به طور مختصر مى‏توان وظایف و راه کارهاى مقابله با این ناهنجاریها را به دو دسته تقسیم کرد:

1- وظایف و راه کارهاى فردى: دانشجو باید در درجه نخست ارزش‏ها و معارف و احکام اسلامى را به صورت دقیق شناخته و در خود نهادینه سازد. رهبر معظم انقلاب در این خصوص مى‏فرمایند: «آن چه براى دانشجوها در دانشگاهها مهم است رشد ایمان مذهبى و اندیشه اسلامى در ذهن‏ها و دل‏هاى آنان است و مسأله رشد و روحیه تعبد در آنان. تعبد با استدلال عقلى و گرایش به مسائل عقلائى یا اعتقاد به علم و فعالیت‏هاى علمى و دانشگاهى و دانشجویى هیچ منافاتى ندارد و حقیقتاً براى نظام جمهورى اسلامى و ملت ایران مایه افتخار است که در ایام‏البیض ماه رجب در مسجد دانشگاه تهران دانشجوها اعتکاف بکنند این خیلى چیز مهمى است».[1] رسالت دانشجوى مسلمان عمل به رهنمودهاى مقام معظم رهبرى و در درجه دوم پاى‏بندى در عمل به ارزش‏ها و احکام الهى است. از دیگر اموردى که مى‏تواند در این زمینه مؤثر باشد پیوند دانشجویان با مراکز مذهبى بالاخص علماء دینى مى‏باشد.

2- وظایف و راه کارهاى اجتماعى: اگر دانشجویان دغدغه صیانت از خود را داشته باشند نمى‏توانند نسبت به محیط و اطرافیان خود بى تفاوت باشند؛ زیرا نقش محیط غیر قابل انکار مى‏باشد لذا دانشجویان باید نسبت به تهذیب محیط خود اهمیت داده و سعى در ترویج و گسترش ارزشهاى الهى در محیط دانشگاه خصوصاً و در جامعه عموماً داشته باشند و به فریضه امر به معروف و نهى از منکر به زیباترین و مناسب‏ترین روشها عمل نمایند و با اجراى برنامه‏هاى فرهنگى و تفریحى مفید، سالم و سازنده از طریق مراکز موجود در دانشگاهها و ترغیب دانشجویان جهت رعایت حدود و موازین شرعى در برخورد با جنس مخالف و بیان فلسفه احکام اسلام و تبیین آفات و مشکلات فردى و اجتماعى رعایت نکردن موازین شرعى، به صورت گسترده، عمل به ارزشهای اسلامی را در دانشگاه نهادینه سازند و خداى ناکرده اگر مواردی از اقدامات ناشایست مشاهده گردید، از طرق راه کارهاى قانونى با مراجعه به مسؤلین دانشگاه و تهیه طومار، به اصلاح امور اقدام نمایند.

اما فتاوای مراجع محترم تقلید در پاسخ به این سوال[2]:

آیا در محیط دانشگاهى اختلاط بین پسران و دختران، اشکالى دارد؟

همه مراجع (به جز آیت اللّه بهجت و آیت اللّه صافى): اگر نگاه گناه آلود انجام نشود و ترس افتادن به حرام نباشد، اشکال ندارد ولى با وجود آن سزاوار است که مسؤولان کشورهاى اسلامى، برنامه‏اى براى جدا ساختن مراکز تحصیلى پسران و دختران تنظیم کنند.[3]

آیت اللّه بهجت و آیت اللّه صافى: با توجه به اینکه اختلاط دختر و پسر، در معرض فساد است، جایز نیست.[4]