نکته اساسی در مورد خاتمیت پیامبر اکرم یکی این است که ظرفیت وجودی پیامبر اکرم از دیگر انبیا برای دریافت دین کامل بیشتر بوده است؛ و دیگر این که خداوند این امتیاز را به امت پیامبر خاتم داده است که در میان آنها اهل بیت علیهم السلام را قرار داده که توان دریافت و نگه داری دین کامل را دارند.

برای اطلاع بیشتر به پاسخ 386 (سایت: 399) (سر خاتمیت اسلام ) مراجعه شود.

اما در مورد کل امت آنچه مورد ادعا است این است که جوامع انسانی در هنگام بعثت دوره های خامی و ناتوانی فکری خود را گذرانیده و برای به دست آوردن کمال انسانیت آماده بودند؛ نه این که به کمال رسیده بودند. به بیان دیگر؛ این درِ رستگاری و سعادت، هنگامی بر روی جهانیان گشوده شد که جوامع انسانی، دوره های خامی و ناتوانی فکری خود را می گذرانید و برای به دست آوردن کمال انسانیت کاملاً آماده بود و شایستگی دریافت معارف و مطالب عالی و بلند پایه الاهی و به کار بستن آنها را به دست آورده بودند. [1]

می توان وجود برخی اوصاف پسندیده در میان اعراب زمان جاهلی و بخصوص فرزندان عدنان (یعنی فرزندان حضرت اسماعیل و حضرت ابراهیم (ع) ) را شاهد و گواهی برای این آمادگی روحی دانست؛ اوصافی مانند: سخاوت و مهمان نوازی، نگهداری امانت و خیانت نکردن در آن، وفاداری به پیمان ها، فداکاری در راه عقیده، داشتن حافظه های نیرومندی برای حفظ اشعار و خطبه ها و [2] ...

هر چند وجود یک رشته فساد اخلاقی و عقیدتی در میان آنها مانع بروز و فعلیت کمالات آنها شده بود و اگر روزنه ای از غیب به روی آنان باز نمی شد به طور مسلم طومار حیات انسانی آنها در هم پیچیده می شد.

حضرت علی (ع) می فرماید: «خداوند، محمد (ص) را بیم دهنده جهانیان، و امین وحی و کتاب خود، مبعوث نمود. و شما گروه عرب در بدترین آئین و بدترین جاها بسر می بردید. در میان سنگلاخ ها و مارهای کر ( که از هیچ صدائی نمی رمیدند ) اقامت داشتید. آب های لجن را می آشامیدید و غذاهای خشن ( مانند آرد هسته خرما و سوسمار) می خوردید و خون یکدیگر را می ریختید و از خویشاوندان دوری می کردید، بتها در میان شما سر پا بود، از گناهان اجتناب نمی نمودید». [3]