لطفا صبرکنید
بازدید
21117
21117
آخرین بروزرسانی:
1396/10/17
کد سایت
fa57700
کد بایگانی
70814
نمایه
امام علی(ع) و سوزاندن مدعیان الوهیت و نبوت در آتش
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث|رفتار امام علی ع
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا حضرت علی(ع) گروهی را با آتش سوزاندند؟ چرا؟
پرسش
آیا روایاتی که می‌گوید حضرت علی(ع) گروهی را با آتش سوزاندند معتبر هستند؟ در صورت اعتبار توجیه آن چگونه است؟
پاسخ اجمالی
گزارش‌هایی در این زمینه وجود دارد که امام علی(ع)، افرادی را به دلیل ادعای خدایی برای بشر، ادعای پیامبری و یا ارتداد در آتش سوزاند؛ یکی از این افراد، عبدالله بن سبأ[1] بود که در حق امیرالمؤمنین(ع) غلوّ کرد و ادعای ربوبیت و الوهیت در حق حضرتشان نمود، به همین دلیل، علی(ع) او را دستگیر و زندانی کرده و از او خواست تا توبه کند، ولی عبدالله بن سبأ توبه نکرد، و آن‌حضرت او را کشته و در آتش سوزاند:
1. امام باقر(ع) فرمود: «عبدالله بن سبأ ادعای پیامبری می‌کرد و گمان می‌کرد که امیرالمؤمنین همان خدا است! این خبر به امام رسید و حضرتشان او را خواست و صحت و سقم ماجرا را از او پرسید و عبدالله هم به این موضوع اقرار کرده و گفت: آری، این‌چنین در ذهن من القا شده است که تو خدایی و من هم پیامبر خدایم! امیرالمؤمنین فرمود: وای بر تو! شیطان تو را تسخیر کرده است، برگرد و توبه کن! مادرت به عزایت بنشیند! ولی عبدالله قبول نکرد؛ لذا حضرت او را زندانی کرد و سه بار از او خواست تا توبه کند، ولی او نپذیرفت. آن‌گاه بود که حضرت او را با آتش سوزاند».[2]
2. هشام بن سالم می‌گوید: شنیدم که امام صادق(ع) با یارانش در مورد عبدالله بن سبأ و ادعای او مبنی بر خدا بودن امام علی(ع) گفتگو می‌کردند و در این میان، امام ششم فرمودند: «وقتی عبدالله بن سبأ ادعای خدایی امیرالمؤمنین را مطرح کرد، آن‌حضرت از او درخواست کرد تا توبه کند ولی او نپذیرفت، پس حضرت او را با آتش سوزاند».[3]
3. بخاری در روایتی، از عِکرمه چنین نقل می‌کند که: علی(ع)، چند نفر را آتش زد،هنگامی که این خبر به گوش ابن عباس رسید گفت: اگر من جای علی(ع) بودم، آنها را نمی‌سوزاندم؛ زیرا پیامبر(ص) فرمود: «دیگران را با عذاب خداوند، عذاب نکنید». بلکه با استناد به این سخن پیامبر(ص)، آنها را می‌کشتم: «هرکس دینش را تغییر داد، او را بکشید».[4]
درباره این روایات باید به چند مطلب توجه داشت:
الف. علما و محدّثان به روایات عکرمه مولی ابن عباس، در اینگونه موارد اعتنا نمی‌کنند و او را مضطرب الحدیث گفته‌اند.[5]
ب. طبق برخی از گزارش‌ها، حضرت علی(ع) افراد مجرم را زنده زنده نمی‌سوزاند، بلکه بعد از اعدامشان برای عبرت دیگران، جسدشان را می‌سوزاند:
عده‌ای از نزد امام علی(ع) آمده و اظهار داشتند که تو خدایی! حضرت فرمودند: «وای بر شما! از این ادعای خود برگردید و توبه کنید، ولی آنها نپذیرفتند. حضرت گردنشان را زد و از قنبر خواست تا هیزمی بیاورد و سپس چاله‌ای کنده و جسد آنها را در آتش سوزاند».[6]
«ابن عبدالبر» (متوفای 463ق) نیز بعد از نقل روایت بخاری از عکرمه، می‌گوید: «از طرق و اسناد مختلف روایت شده است که علی(ع)، بعد از این‌که آنها را گردن زد، جسدشان را سوزاند».[7]
با توجه به ادعای بزرگ و کفرآمیزی که «عبدالله بن سبأ» داشته و پیروانی را نیز گرد خود آورده بود، امام مصلحت را در آن دید که مجازات سنگینی برای او در نظر بگیرد، اما با این وجود، مسلم نیست که او و همفکرانش را زنده زنده سوزانده باشد.
1. امام باقر(ع) فرمود: «عبدالله بن سبأ ادعای پیامبری می‌کرد و گمان می‌کرد که امیرالمؤمنین همان خدا است! این خبر به امام رسید و حضرتشان او را خواست و صحت و سقم ماجرا را از او پرسید و عبدالله هم به این موضوع اقرار کرده و گفت: آری، این‌چنین در ذهن من القا شده است که تو خدایی و من هم پیامبر خدایم! امیرالمؤمنین فرمود: وای بر تو! شیطان تو را تسخیر کرده است، برگرد و توبه کن! مادرت به عزایت بنشیند! ولی عبدالله قبول نکرد؛ لذا حضرت او را زندانی کرد و سه بار از او خواست تا توبه کند، ولی او نپذیرفت. آن‌گاه بود که حضرت او را با آتش سوزاند».[2]
2. هشام بن سالم می‌گوید: شنیدم که امام صادق(ع) با یارانش در مورد عبدالله بن سبأ و ادعای او مبنی بر خدا بودن امام علی(ع) گفتگو می‌کردند و در این میان، امام ششم فرمودند: «وقتی عبدالله بن سبأ ادعای خدایی امیرالمؤمنین را مطرح کرد، آن‌حضرت از او درخواست کرد تا توبه کند ولی او نپذیرفت، پس حضرت او را با آتش سوزاند».[3]
3. بخاری در روایتی، از عِکرمه چنین نقل می‌کند که: علی(ع)، چند نفر را آتش زد،هنگامی که این خبر به گوش ابن عباس رسید گفت: اگر من جای علی(ع) بودم، آنها را نمی‌سوزاندم؛ زیرا پیامبر(ص) فرمود: «دیگران را با عذاب خداوند، عذاب نکنید». بلکه با استناد به این سخن پیامبر(ص)، آنها را می‌کشتم: «هرکس دینش را تغییر داد، او را بکشید».[4]
درباره این روایات باید به چند مطلب توجه داشت:
الف. علما و محدّثان به روایات عکرمه مولی ابن عباس، در اینگونه موارد اعتنا نمی‌کنند و او را مضطرب الحدیث گفته‌اند.[5]
ب. طبق برخی از گزارش‌ها، حضرت علی(ع) افراد مجرم را زنده زنده نمی‌سوزاند، بلکه بعد از اعدامشان برای عبرت دیگران، جسدشان را می‌سوزاند:
عده‌ای از نزد امام علی(ع) آمده و اظهار داشتند که تو خدایی! حضرت فرمودند: «وای بر شما! از این ادعای خود برگردید و توبه کنید، ولی آنها نپذیرفتند. حضرت گردنشان را زد و از قنبر خواست تا هیزمی بیاورد و سپس چاله‌ای کنده و جسد آنها را در آتش سوزاند».[6]
«ابن عبدالبر» (متوفای 463ق) نیز بعد از نقل روایت بخاری از عکرمه، می‌گوید: «از طرق و اسناد مختلف روایت شده است که علی(ع)، بعد از این‌که آنها را گردن زد، جسدشان را سوزاند».[7]
با توجه به ادعای بزرگ و کفرآمیزی که «عبدالله بن سبأ» داشته و پیروانی را نیز گرد خود آورده بود، امام مصلحت را در آن دید که مجازات سنگینی برای او در نظر بگیرد، اما با این وجود، مسلم نیست که او و همفکرانش را زنده زنده سوزانده باشد.
[1]. البته در صورتی که این عبد الله بن سبأ را از اصحاب امام علی(ع) بدانیم؛ ر.ک: خویى، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، ج 11، ص 205، بی‌جا، بی‌نا، 1413ق.
[2]. کشى، محمد بن عمر، إختیار معرفة الرجال(رجال الکشی)، ص 106 – 107، مؤسسة نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.
[3]. همان، ص 107.
[4]. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح بخاری)، محقق، الناصر، محمد زهیر بن ناصر، ج 4، ص 61 – 62، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
[5]. سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج 1، ص 466، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، 1418ق؛ ر. ک: اختیار معرفة الرجال، ج 2، ص 478؛ ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج 5، ص 224، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق؛ ابن عساکر، على بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 41، ص 117، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1415ق؛ ابن حجر عسقلانى، احمد بن على، تهذیب التهذیب، ج 7، ص 269، بیروت، دار صادر، چاپ اول، 1325ق.
[6]. ابن عبدالبر نمری قرطبی، أبو عمر یوسف بن عبد الله، التمهید لما فی الموطأ من المعانی و الأسانید، ج 5، ص 317، مغرب، وزارة عموم الأوقاف و الشؤون الإسلامیة، 1387ق.، ص 317.
[7]. همان، ص 305.
نظرات
