جستجوی پیشرفته
بازدید
5181
آخرین بروزرسانی: 1399/01/21
خلاصه پرسش
در قرآن از واژه‌های گوناگونی؛ نظیر «نزغ»، «همز»، «وسوسه»، «تسویل» برای توصیف گمراه‌شدن انسان‌ها توسط شیاطین انس و جن و نیز فریب انسان توسط نفس خویش استفاده شده است. آیا همه‌ی آنها به یک معنا هستند؟!
پرسش
با سلام؛ با مراجعه به قرآن روش‌های گوناگونی جهت وسوسه شیطان بیان گردیده که از آن جمله می‌توان به «نزغ»،«همز»، و ... اشاره نمود. متأسفانه تمامی این واژه‌ها تحت عنوان «وسوسه» ترجمه شده‌اند، اما بدیهی است که هر کدام تفاوت‌های معنایی ظریفی دارند، در صورت امکان معنای دقیق الفاظی را که شیطان به وسیله آن انسان را گمراه می‌کند، بیان نمایید؟
پاسخ اجمالی

دایره و حیطه‌ی دشمنی شیطان نسبت به انسان، متناسب با وسعت حیطه‌ی زندگی انسان، توسعه دارد؛ از این‌رو برای اقداماتی که شیطان در راستای گمراه کردن و منحرف ساختن انسان انجام می‌دهد، از اصطلاحات مختلفی استفاده می‌شود که شاید در معنای کلی خود با هم مترادف باشند، اما هر کدامشان جنبه‌ای از زوایای فرایند گمراه‌کردن را برجسته می‌کنند. در ادامه توضیح مختصری در مورد برخی واژگان قرآنی موجود در این زمینه ارائه می‌شود:

  1. نزغ: معنای ریشه‌ای «نزغ»،[1] القای شر و فساد از طریق وسوسه، سخن و عمل به قلب انسان است؛ خواه این کار توسط یک انسان انجام شود یا از طریق جن.[2] از جمله این موارد از ایجاد فساد بین دو شخص و به هم زدن رابطه خوب آنها و ایجاد دشمنی بین آنان نام برده شده است. برای نمونه، می‌توان به جریان حضرت یوسف و برادرانش اشاره کرد.[3]
  2. همز: معنای «همز»، به معنای عیب‌جویی و نقصان، در سطح پایین و به میزان کم است؛ برخلاف «لمز» که عیب‌جویی شدید است. از جمله مصادیق این عمل می‌توان به غیبت کردن و ایراد گرفتن از افراد با ایماء و اشاره، نام برد. درباره شیطان از عبارت «همزات الشیطان»[4] استفاده شده است که به معنای عیب‌جویی و هجوم آوردن جهت تضعیف و تنقیص و ضرر زدن به دیگران است.[5]
  3. تسویل: «تسویل»[6] به معناى جلوه دادن چیزى است که نفس آدمى به آن علاقه و اشتیاق فراوان دارد؛ به گونه‌ای که زشتی‌های آن، در نظر شخص زیبا جلوه داده می‌شود.[7]
  4. وسوسه: معنای اصلی این کلمه، ایجاد صدایی درونی و مخفی، اما خلاف حقیقت است. عامل آن ممکن است انسان یا شیطان باشد. در مقابل «وسوسه»،[8] وحی و الهام و القائات رحمانیه قرار دارد[9] که صدایی درونی اما منطبق بر حقیقت در درون افراد به وجود می‌آورد.

اما این موضوع که در ترجمه‌های فارسی قرآن، برخی الفاظ مترادفی که تفاوت‌های معنایی دارند همگی با یک لفظ ترجمه شده‌اند، مشکل از آن‌جا سرچشمه می‌گیرد که واژه‌هایی در برخی زبان‌ها وجود دارد که معادل دقیق آن‌را نمی‌توان در زبان دیگر یافت؛ از این‌رو واژه‌ای در ترجمه مورد استفاده قرار می‌گیرد که نزدیک‌ترین معنا را با آن داشته باشد.

 


[1]. «وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّه‏»؛ اعراف، 200؛ «إنَّ الشَّیْطانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ» اسراء، 53.

[2]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،ج 12، ص 82، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

[3]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق، مصحح، مخزومى، مهدى، سامرائى، ابراهیم، ج 4، ص 384، قم، هجرت، چاپ دوم، 1410ق.

[4]. «وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطِین‏»؛ مؤمنون، 97.

[5]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 11، ص 282 – 283؛ ر. ک: «شیطان انس»، 232.

[6]. «الشَّیْطانُ سَوَّلَ لَهُم»؛ محمد، 25.

[7]. ر. ک: «معنای تسویل و زینت دادن اعمال زشت توسط شیطان»، 79374.

[8]. «فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطان‏». طه، 120.

[9]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج13، ص 114.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • در چه مواردی می‌توان تیمم کرد؟ آیا هنگامی که از غسل‌کردن خجالت می‌کشیم، می‌توانیم تیمم کنیم؟
    166310 شرایط انتقال به تیمم 1389/05/12
    اگر در اثر این کار از او منی خارج شود و جنب شود غسل جنابت بر او واجب می‌شود. البته در مواردی می‌توان به جای غسل تیمم کرد[1]  از جمله: 1. در جایی که آب در اختیار نداشته باشد. 2. وقت کافی ...
  • سعادت و کمال انسان در چیست؟
    57325 سعادت و شقاوت 1386/09/18
    به نظر می‌رسد سعادت از کمال جدایى ندارد؛ یعنی انسان به هر اندازه که از کمال بهره داشته باشد به سعادت رسیده است. انسان موجودى مرکّب از روح و بدن است و روح جوهره وجود آدمى است. سعادت روح و بدن در دست‌یابى هر یک از این دو ...
  • حدیث حارث همدانی در مورد حاضر شدن امام علی(ع) بر بالین محتضر را چگونه ارزیابی می¬کنید؟
    23975 روایات و دعاهای برجای مانده 1392/04/27
    حاضر شدن پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) از جمله حضرت علی(ع)، هنگام مرگ، نزد تمامی انسان‌ها حتی کسانی که بر دین‌های دیگر می‌باشند از اموری است که اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.[1] البته در نحوه و چگونگی این حضور سخنانی بیان شده است ...
  • رساله اقتصاد شیخ طوسی (ره) حاوی چه مطالبی است؟
    10531 تاريخ بزرگان 1387/12/12
    شیخ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (ره) ، مشهور بهشیخ طوسی فقیه، اصولی، مفسر، متکلم و محدث برجسته شیعه امامیه، یکی از بزرگترین مفاخر فرهنگی ایران و اسلام است که در زمینه های مختلف علمی کتاب نوشته است که یکی از آن علوم، علم کلام است. ایشان در این ...
  • اقسام لذت کدامند؟ چگونه می توان به لذت برتر دست یافت؟
    36019 معیار شناسی (دین و اخلاق) 1389/01/26
    انسان بدون لذت و درد نیست، از برخى امور، لذت مى‏برد و از بعضى رنجور مى‏شود. در تنظیم این امور، اخلاق سهم مؤثرى دارد. در سایه مسائل اخلاقى، لذت و درد صحیح از ناصحیح، تشخیص داده مى‏شود تا انسان به سراغ لذت صحیح برود و ...
  • منظور از «دابة الارض» در سوره نمل چیست؟
    76963 دابة الأرض 1390/11/27
    واژه «دابة»، از نظر معنا، جنبنده ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است.امّا در این که «جنبنده زمینى» در آیه شریفه چه موجودی است و برنامه و رسالت او چگونه است؟ قرآن به صورت سربسته بیان کرده و مى ‏گوید: موجود متحرّک و جنبنده ‏اى است ...
  • آیا وجود حیواناتی با منشأ مکانی خاص(خرس قطبی، ببر آمریکایی و ...)، با جهانی بودن طوفان نوح ع منافات ندارد؟
    14809 تفسیر 1392/03/27
    نظر به این‌که هدف قرآن از بیان سرگذشت اقوام پیشین، بیان نکته‌‏هاى تربیتى و عبرت آموزی است؛ از این‌رو در بسیاری از موارد به بحث‌های جانبی نپرداخته است؛ مثلاً در بیان ماجرای اصحاب کهف ضمن بیان اختلاف در شمار آنان، به تعداد آن تصریح نکرده است، و در ...
  • فرق تکبر با تجبر در چیست؟
    8300 گناه و رذائل اخلاقی 1392/11/06
    «او تجبر» که در روایت آمده، ممکن است تردید از طرف راوی باشد. اما اگر این تردید از امام صادق(ع) باشد دلالت می‌کند که فرقی بین این دو(تکبر با تجبر) از نظر معنا وجود دارد، چنان‌که قول خداوند به آن اشاره دارد: «هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ ...
  • چرا حضرت ابراهیم(ع) پدر مسلمانان نامیده شده است؟
    71138 پیامبران و کتابهای آسمانی 1392/10/04
    خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی‏ هذا»؛[1] در راه خدا جهاد کنید و حق آن‌را ادا کنید. خدا شما ...
  • مرز بین غیبت و انتقاد از مسئولین چیست؟
    25591 گناه و رذائل اخلاقی 1389/06/03
    غیبت، عبارت است از سخن گفتن پشت سر مردم، به نحوی که اگر غیبت شونده آن را بشنود ناراحت شود.اما آنچه از بررسی مجموعه دلایل مرتبط با غیبت به دست می آید، آن است که غیبت در مسائل شخصی آن هم مربوط به مطالبی است که موجب ناراحتی غیبت ...

پربازدیدترین ها