فضائل و مناقب امام علی(ع) به اندازه‌ای است[1] که دوست و دشمن به آن اعتراف دارند؛[2] تا آن‌جا که در برخی منابع اعلام شده که عمرو عاص نیز در وصف امام علی(ع) اشعاری سرود، [3]که البته نمی‌توان تمام اشعاری که به عمرو عاص در این زمینه نسبت داده شده را تأیید کرد.

در همین راستا گزارش شده است که بعد از خطبه پیامبر(ص) در روز غدیر،[4] عمرو عاص[5] در وصف امام علی(ع) قصیده‏اى سرود:

«بآل محمد عرف الصواب * و فى ابیاتهم نزل الکتاب‏»

درستی راه را می‌توان به وسیله آل محمد تشخیص داد و قرآن در خانه‌های آنان نازل شده است.

 و هنگامی به توصیف امام علی(ع) رسید، گفت:

«فضربته کبیعة یوم خم * معاقدها من القوم الرقاب‏»

محل فرود آمدن شمشیر او، گردن‌ها است و بیعت روز غدیر نیز بر گردن‌ مردم قرار گرفته است(باید به آن وفا کنند).

 سپس گفت:

«اذا نادت صوارمه النفوسا * فلیس لها سوى نعم، الجواب‏»

وقتى که شمشیر او مردم را بطلبد، به غیر از پاسخ مثبت، جوابی ندارند.[6]

«هو النبأ العظیم و فلک نوح * و باب الله و انقطع الخطاب».[7]

او خبر بزرگ و کشتی نوح و باب الله است و سخنم تمام شد.

برخی ابیات دیگر نیز در کتب متأخر وجود دارد.[8]

به هر حال، برخی احتمال داده‌اند که بخشی از این ابیات متعلق به شاعرانی دیگر باشد:

1. گفته شده است که فرازهای:

بآل محمّد عرف الصّواب * و فى ابیاتهم نزل الکتاب‏

و هم حجج الاله على البرایا‌ * بهم و بجدّهم لا یستراب‏

متعلق به شاعری به نام «ناشی» است.[9]

2. بیت

طعام سیوفه مهج الاعادى * و فیض دم الرّقاب لها شراب

را نیز متعلق به شاعری به نام «سوسی» دانسته‌اند.[10]

3. و گفته شده که بیت ذیل نیز در فضیلت پیامبر اسلام(ص) سروده شده است:

و مناقب شهد العدوّ بفضلها * و الفضل ما شهدت به الاعداء[11]

گفتنی است؛ که با پذیرش سرودن این اشعار از سوی عمرو بن عاص، می‌توان نوعی تأیید بر جایگاه و حقانیت امام علی(ع) را از آنها برداشت کرد، اما آنچه که در برخی از کتاب‌ها و سایت‌ها بیان شده است که امام حسن(ع) اشعاری از این دست را از عمرو عاص خریداری نمود، مستند آن در کتاب‌های معتبر دیده نشده است و در صورت برخورد با منبعی معتبر در این زمینه، این پاسخ ویرایش خواهد شد.

[1]. «وجه الله بودن امام علی (ع)»، 8680؛ «اولوا الالباب بنابر تفسیر امام صادق(ع)»، 45692؛ «القاب امام علی (ع) و یاد کردن پیامبر (ص) به آنها»، 16667.

[2]. «دوستی شیطان نسبت به امام علی (ع)»، 16436؛ «سخنان خلفای سه‌گانه درباره منزلت امام علی(ع)»، 92399.

[3]. «اشعار عمرو عاص در منزلت حضرت علی (ع)»، 6892.

[4]. «متن خطبه غدیر خم»، 1954؛ « غدیر و عدم اعتراض صحابه در سقیفه»، 157؛ « امامت علی (ع) در خطبۀ غدیر»، 6822.

[5]. «شخصیت عمرو عاص»، 996؛ « نمایاندن عورت توسط عمرو عاص و بسر بن ارطاه برای نجات جان»، 66934.

[6]. مقدس اردبیلی‏، حدیقة الشیعة، تصحیح، حسن زاده‏، صادق، ص 124، قم، انصاریان‏، چاپ سوم، 1383ش.‏

[7]. عاملی نباطی، علی من محمد، الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، محقق، مصحح، رمضان، میخائیل، ج 1، ص 259 و 310، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1384ق.

[8]. لسان الملک سپهر، محمد تقى، ناسخ التواریخ، زندگانى پیامبر، ص 1648، تهران، اساطیر، چاپ اول، 1380ش‏.

[9]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 279، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[10]. همان، ج ‏3، ص 80.

[11]. بکرى، احمد بن عبد الله‏، الأنوار فی مولد النبی ص‏، محقق، مصحح، روحانى، احمد، ص 279، قم، دار الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1411ق.