جستجوی پیشرفته
بازدید
5324
آخرین بروزرسانی: 1401/08/28
خلاصه پرسش
آیا پیامبر اسلام(ص) در نبوت و مأموریت خود دچار تردید بود و خداوند دستور داد تا برای برطرف‌شدن شک و تردید خود به اهل کتاب مراجعه کند؟!
پرسش
آیا نظرخواهی پیامبر(ص) از اهل کتاب - طبق آیه 94 سوره یونس و برخی از دیگر آیات قرآن - مربوط به افراد خاصی از اهل کتاب، مانند عبدالله بن سلام بود؟
پاسخ اجمالی

«فَإِنْ کنْتَ فِی شَک مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَیک فَسْئَلِ الَّذِینَ یقْرَؤُنَ الْکتابَ مِنْ قَبْلِک لَقَدْ جاءَک الْحَقُّ مِنْ رَبِّک فَلا تَکونَنَّ مِنَ المُمْتَرِینَ»؛[1]

اگر در آنچه بر تو نازل کرده‌‏‌ایم تردید داری، از آنهایى که کتاب آسمانى پیش از تو را می‌خوانند بپرس. آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده، حق است. پس نباید در شمار تردیدکنندگان باشى.

در بیان و تفسیر این آیه چند نظر وجود دارد:

  1. خدای متعال در برخی از آیات قرآن اگرچه به ظاهر شخص پیامبر(ص) را مخاطب قرار داده است؛ اما با توجه به قرائن پیرامونی، مخاطب واقعی مردم‌اند، نه خود پیامبر(ص). به عبارت دیگر، خداوند با روش «به در می‌گویند که دیوار بشنود» با مخاطبان خود سخن گفته است. با این تفسیر، معناى آیه چنین می‌شود: اى مردم اگر درباره‌ی قرآن شک دارید به اهل کتاب مراجعه کنید.

آیات بعدی نیز همین تفسیر و برداشت را تأیید می‌کند: «یا أَیهَا النَّاسُ إِنْ کنْتُمْ فِی شَک مِنْ دِینِی ...»[2] که در این آیه خداوند مستقیما خطاب خود را متوجه مردم کرده است.[3] همچنین مؤید این نظر آن است که هیچ گزارشی وجود ندارد که پیامبر(ص) برای برطرف‌کردن تردید خود از اهل کتاب کمک بخواهد.[4]

  1. تفسیر دیگر آن است ‌که پیامبر(ص) با آن‌که هیچ شک و تردیدی نداشت و خدا هم از این موضوع آگاه بود، ولى این کلام براى تقریر نازل گشت و بر این اساس، معناى آیه آن خواهد بود که اگر تو (بر فرض محال) از شکاکان شوى و شک و تردیدى پیدا کنى، در این صورت می‌توانی از آنانی که پیش از تو بوده و کتاب را می‌خوانند بپرسی. البته ممکن است کلمه « إِنْ» در آیه به معناى «ما» نافیه باشد؛ یعنى اى پیامبر(ص)، تو نسبت به آنچه بر تو نازل کرده‌‏ایم، در شک و تردیدى نیستى، اما براى زیاد شدن بصیرت از اهل کتاب بپرس.[5] چنانچه حضرت ابراهیم(ع) از خدا خواست.[6]
  2. برخی روایات نیز این آیه را مرتبط به رخدادی می‌دانند که در شب معراج اتفاق افتاده است که در آن رسول خدا(ص) مأمور شد تا از پیامبران پیش از خود که در آسمان‌ها بودند، سؤال کند.[7] از امام صادق‌(ع) نقل شده است که «خداوند در شب معراج پیامبران را جمع کرد و پیامبر(ص) از آنها سؤال کرده است».[8] همچنین امام باقر(ع) فرمود: «جبرئیل در شب معراج به پیامبر(ص) گفت که از پیامبران گذشته بپرس که به چه چیزی شهادت دادید؟ آنها گفتند ما به توحید خداوند و پیامبری تو و خلافت امام علی(ع) شهادت دادیم.[9]

البته این روایات می‌توانند تفسیری باطنی از آیات مورد نظر بوده که با تفسیر ظاهری آن منافاتی ندارد.

به هر حال، اگر مخاطب آیه را خود پیامبر اسلام(ص) بدانیم، فرد خاصی از اهل کتاب به عنوان شخصی که باید به او مراجعه شود اعلام نشده است و آیه شامل هر فرد آگاهی از اهل کتاب می‌شود و منحصر به فرد خاصی نیست.

با این وجود، اما در برخی تفاسیر و روایات، افرادی به عنوان مصادیق آگاهان اهل کتاب[10] معرفی شده‌اند. به عنوان نمونه گفته شده است، مراد از این اهل کتاب، افرادی مانند عبداللَّه بن سلام، کعب الاحبار، تمیم الدارى[11] و ابن صوریا[12] هستند. گفتنی است؛ این سوره در مکه نازل شد، در حالی که عبداللَّه بن سلام و دیگران در مدینه مسلمان شدند.[13]


[1]. یونس 94.

[2]. یونس 104.

[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 5، ص 201، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[4]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، تحقیق، قصیرعاملی، احمد، ج 5، ص 431، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص201.

[5]. التبیان، ج ‏5، ص 430.

[6]. «حضرت ابراهیم و درخواست زنده شدن پرنده مرده»، 40230؛ «امتحانات حضرت ابراهیم(ع)»، 32853؛ «امتحانات حضرت ابراهیم(ع)»، 32583.

[7]. مجمع البیان، ج ‏5، ص201.

[8]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 128، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.

[9]. کوفى، فرات بن ابراهیم‏، تفسیر فرات الکوفی‏، محقق، مصحح، کاظم، محمد، ص 182، تهران، مؤسسة طبع و نشر وزارت ارشاد اسلامی‏، چاپ اول، 1410ق‏.

[10]. «اهل ذکر در قرآن )»، 22624.

[11]. مجمع البیان، ج ‏5، ص201.

[12]. التبیان، ج ‏5، ص 430.

[13]. مجمع البیان، ج ‏5، ص201.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    774249 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    747653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    668729 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    653325 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    645419 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    592080 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    578767 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    562503 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    562418 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    556982 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...