با توجه به این که از یک طرف بحث از این گونه مسائل از محدوده کار این سایت بیرون است و از طرف دیگر بررسی اندیشه و فعالیت های سیاسی حضرت آیت الله سیستانی (حفظه الله) نیاز به بحث مفصلی دارد که زمینه آن در این جا فراهم نیست؛ از این رو مناسب است در این نوشتار به مهم ترین دیدگاه ها و اندیشه های سیاسی ایشان اشاره ای داشته باشیم.

1- بحث از اندیشه سیاسی پیشرفته ای که مرجعیت ارائه نموده ممکن نیست، جز از طریق شناخت جایگاه، فتاوا و خدمات مثبت ارائه شده از سوی آن مرجع بزرگ. به دیگر سخن، بحث از اندیشه سیاسی ایشان در واقع، رونمایی و پرده برداری از آثار تدبیر سیاسی برای راهنمایی و هدایت دیگران است. براین اساس با توجه به این که آیت الله سیستانی یک مرجع دینی است می بینیم که ایشان جزو آن گروه از مراجع فعالی است که به خواسته های زمان، پرسش های ویژه و استثنایی و فشارهای پی درپی که بر او وارد است آن طور که زمان و مکان و امور مستحدثه و قابل تغییر اقتضا دارد، پاسخ مثبت می دهد و این همان مسئولیت درست، خطیر و مهمی است که بر عهده مرجعیت و رهبریت بزرگ دینی قرار داده شده است.

2- توجه زیاد به مصلحت مردم عراق و تشخیص دقیق نیازهای راه: بر این اساس می بینیم که ایشان به برپایی حکومت و توابع آن تأکید داشته و خواستار تحقق وحدت و یک پارچگی مردم عراق می باشد.

3- تأکید بر انتخابات سالم مردمی، تا این که مردم بتوانند خودشان مسئولین شان را انتخاب نمایند و از این راه از مشکلات و سختی هایی که حکومت سابق درست کرده بود عبور کنند. این حکومت مردمی و دینی همان است که استقلال کامل را تأمین نموده و کشور را از مشکلاتی که به خاطر نداشتن حکومت دینی که مورد پذیرش و حمایت مردم باشد، دامنگیرش بود، می رهاند تا جایی که می تواند -به جهت حکومت دینی بودن- استعمار غرب را شنوای سخن خود قرار دهد.

4- دیدگاه حکیمانه او نسبت به گروه های داخلی: ایشان هرگز با طرفداری از گروهی در مقابل گروه سیاسی یا طائفه ای دیگر موضع نمی گیرد، بلکه همیشه به یک اندازه فاصله اش را در مقابل جریانات مختلف عراق حفظ نمود و این دیدگاه تنها یک نظر صرف و خالی و تنها یک دیدگاه سیاسی که مربوط به شرایط سخت عراق باشد نیست، بلکه دیدگاهی است که از باور او نسبت به اختلاف موجود در داخل شیعه و بیرون آن سرچشمه گرفته است.

5- جایگاهی به دور از فرقه گرایی: از روز نخست با حمایت از شیعه و سنی آنان را از خطر فتنه فرقه گرایی که برخی از گروه های خارجی تلاش در کاشتن تخم آن در میان مردم می کنند هشدار می داد، در این رابطه مرجع دینی آیت الله سیستانی می گوید: اگر زمانی ایشان به دست یک سنی در نجف اشرف ترور شود دوست ندارد این خبر توسط رسانه ها در همه جا پخش شود تا دشمنان وحدت اسلامی و دشمنان شیعه و سنی در عراق از این سوء استفاده نمایند. از این رو همواره می بینیم که در مقابل کشتارهایی که هر روز می شنود و می بیند که چگونه شیعیان و رهبران دینی و سیاسی آنان را به این وسیله از بین می برند، آرامش خود را حفظ نموده و دیگران را به خویشتن داری و عدم عکس العمل و انتقام دعوت می نماید، در حالی که این ترورها برخی از نزدیکان وی را نیز در برگرفت، اما با این حال از نظرش در قبال دشمنان برنگشت؛ زیرا هر جنگ داخلی موجب توجیه ماندن بیشتر استعمارگران خواهد بود.

6- باورداشتن به گفتمان صادقانه و واقعی به عنوان راه حلّ تمام اختلافات بین عراقی ها چه سیاسی و چه غیر سیاسی و این که این گفت و گو تمام مشکلات و سختی ها را نیز از بین می برد و بدین وسیله تمام گذشته ای که هر کس در مقابل مخالفینش از آن استفاده می نمود؛ مثل ترور و ...، قطع می شود.

7- دعوت ایشان به این که وابستگی سیاسی باید در جهت همبستگی ملّی، اجتماع، حکومت و برای تحکیم وحدت ملی بر اساس ارزش ها، اخلاق و اصول باشد، نه بر اساس سهام و سود حزبی و تعهد گروهی نسبت به یک دیگر، بلکه نسبت به مشکلات و سختی ها و تعهد همه به هم دیگر با حقوی مساوی نسبت به همه و الزامات مساوی برای همه و کرامات مساوی نسبت به همه.

این برخی از ویژگی های تدبیر سیاسی مرجع دینی است که در عراق می باشد که نتایج اولیه حاکی از درست بودن دیدگاه های او و تشخیص وضع عراق و نیازهای آن دارد. انتخابات پرشور و خیره کننده ناظران تمام شد که همه اینها به برکت درخواست ایشان از مردم عراق برای مشارکت در این انتخابات و انتخاب نمایندگانشان در مجلس ملی بود همچنان که از دل این انتخابات دولت قانونی به نمایندگی از همه مردم بیرون آمد. و به بررسی پرونده های دقیق و دشواری که از حکومت گذشته برجای مانده بود پرداخت همچنان که پیروزی های آنان در جدول بندی خروج استعمارگران روشن شد.

اما نمی توان به تدبیر مرجعیت حکم نمود، مگر بعد از زمانی طولانی که آثار کامل و نتایجش روشن شده باشد که در این صورت این خود به خود معلوم می شود و تاریخ خود حکم می کند که آیا این تدبیر پیروز شد یا شکست خورد، همچنان که ارزش گذاری حقیقی آن از تأثیرات عاطفی آنی به دور است خواه مثبت باشد یا منفی.

اما نسبت به دیدگاه فقهی ایشان این موضوعی است که به بیان دیدگاه های ایشان در زمینه اصول، رجال، درایه، فقه و ... نیازمند است و گنجاندن آن در جند صفحه مقدور نمی باشد.[1]