«زمزم» در لغت به آب بسیار که نه شور باشد و نه شیرین، اطلاق می‌شود.[1] زمزم چاهی است که در کنار «حجر الاسود» در مکه وجود دارد؛ و علت نام‌گذاری آن به زمزم به جهت زیادی آب آن است.[2]
در علت پیدایش آن در برخی روایات چنین آمده است:
معاویة بن عمار از امام صادق(ع) پرسید: چرا خداوند سعی بین صفا و مروه را بر حاجیان واجب نمود؟ حضرت فرمود: حضرت ابراهیم(ع) زمانی که هاجر(مادر اسماعیل) را در سرزمین مکه رها کرد، فرزندش اسماعیل تشنه شد و او فرزندش را کنار درختی گذاشت و به جست‌وجوی آب رفت، هاجر به سوی کوه صفا آمد و از آن بالا رفت و سپس با صدای رسا فریاد زد، آیا در این بیابان، کسی وجود دارد؟ اما پاسخی نشنید، سپس به سمت کوه مروه آمد و این رفت و آمد را هفت بار تکرار کرد. بعد از آن بود که این رفت و آمد هاجر، سنتی نمادین از سوی خداوند برای حاجیان شد. حضرت فرمود: در زمانی که هاجر - برای رفع تشنگی فرزندش- بر کوه مروه بالا رفت و به دنبال فریادرسی بود، جبرئیل نزدش آمد و به او گفت: تو کیستی؟ هاجر پاسخ داد: من همسر ابراهیم(ع) هستم. جبرئیل پرسید: ابراهیم در این بیابان شما را به چه کسی سپرد؟! هاجر جواب داد: زمانی که از ما جدا می‌شد، همین موضوع را از او پرسیدم و او گفت که به خداوند بزرگ و عزیزتان می‌سپارم! جبرئیل گفت: شما را به شخصی سپرده که مراقبتان خواهد بود!
در همین هنگام بود که اسماعیل پاهایش را بر زمین کشید و از زیر پایش آب زمزم جوشید ... مدتی بعد قافله‌ای از یمن که از این مکان عبور می‌کردند پرندگانی را مشاهده نمودند که دور هم حلقه زده بودند، به همدیگر گفتند: اگر آبی آن‌جا نباشد، پرندگان اینگونه گرد هم حلقه نمی‌زنند! آنها در گذشته از این منطقه به سرعت عبور می‌کردند؛ زیرا می‌دانستند که این سرزمین خشک محل استراحت نیست، اما با دیدن پرندگان، به آن منطقه نزدیک شده و چشمه را دیدند و از آبش استفاده کرده و به جایش به اسماعیل و مادرش غذا دادند و از آن به بعد نیز تمام کاروان‌ها به آن‌جا آمده و سیراب می‌شدند و در مقابل به هاجر و فرزندش - که صاحب چاه به شمار می‌آمدند - غذا می‌دادند.[3]
در روایات، آب زمزم از بهترین آب‌ها و استفاده از آن برای درمان بیماری‌ها مفید شمرده است.[4]
این آب از زمان حضرت ابراهیم(ع) طی قرن‌ها و هزاره‌های متمادی تاکنون استمرار داشته و خشک نشده است. اما در آینده چه می‌شود علم آن نزد خدای دانا است.