جستجوی پیشرفته
بازدید
7094
آخرین بروزرسانی: 1397/05/15
خلاصه پرسش
«اهل ظاهر»‌ و «اهل حدیث» چه تفاوتی با هم دارند؟
پرسش
سلام؛ «ظاهری» ها چه کسانی هستند؟ «اهل حدیث» چه کسانی هستند؟ آیا این دو یکی‌‌اند؟ و آیا امروزه «ظاهری» در جهان داریم و جزو مذاهب فقهی بزرگ اسلام محسوب می‌شوند؟ اگر وجود دارند اکثراً در کجا زندگی میکنند؟
پاسخ اجمالی
«ظاهریه» که به نام‌های دیگری؛ مانند «اصحاب ظاهر» و «اهل ظاهر» نیز شناخته می‌شوند، ظاهریه افرادی هستند که می‌گویند تنها با تمسک به ظاهر قرآن و احادیث می‌توان به سعادت رسید؛ از این‌رو معتقدند که بیشتر افراد می‌توانند مجتهد باشند.
گفتنی است که این طرز تفکر، تقریباً همان تفکر اهل حدیث است و شاید ظاهریه بخشی از اهل حدیث باشند که رویکرد افراطی‌تری نسبت به عموم آنان دارند؛ زیرا اهل حدیث تنها حدیث را حجّت می‌دانند ولی ظاهریه تنها ظواهر حدیث را معتبر شمرده و در مورد باطن آن، خود را به تغافل و نادانی می‌زنند!
به هر حال گرچه در برخی منابع از ظاهریه و یا اهل ظاهر یاد شده، اما نمی‌توان گروه منسجم خاصی را یافت که بتوان آنها را منتسب به این طرز تفکر دانست.
با این وجود، بیشتر اهل حدیث - حتی اگر رسماً نیز اعلام نکرده باشند - با شدت و ضعف دارای چنین تفکّری می‌باشند:
«احمد بن حنبل اولین کسى بود که هنگامى که با هجوم فلسفه‌‏ها و فرهنگ‌‏هاى بی‌گانه از قبیل؛ هند، یونان و ایران به حوزه‌‏هاى اسلامى و مخلوط شدن آن با عقائد اسلامى مواجه شد، به این فکر افتاد که حدیث را از این هجمه نجات دهد. لذا به تفریط شدیدى گرفتار شده و به طور کلّى عقل‌گرایى و عقلانیّت را انکار کرده و راه ورود آن‌را به احادیث بست.
ابن تیمیه نیز که ادامه دهنده خط فکرى احمد بن حنبل در سلفی‌گرى بود، چنین فکرى داشت. شیخ محمّد ابوزهره در این باره می‌گوید: ابن تیمیه معتقد بود که مذهب سلف اثبات هر معنا و صفتى است که در قرآن براى خداوند ثابت شده است؛ مانند فوقیت، تحتیّت، استوارى بر عرش، وجه، دست، محبّت، بغض و نیز آنچه که در روایات به آن اشاره شده است. البته بدون هیچ‌گونه تأویل. [آن‌گاه می‌‏گوید:] قبل از ابن تیمیه، حنابله نیز همین فکر و عقیده را در قرن چهارم هجرى نسبت به صفاتى که در قرآن و روایات راجع به خداوند آمده، داشتند. آنها مدّعى بودند که مذهب سلف همین بوده است، در حالی‌که علماى عصر آنان به مخالفت برآمده و معتقد بودند که این‌گونه اعتقاد منجر به تشبیه و جسمیّت خداوند متعال می‌‏شود...».[1]
در پایان توجه به این نکته، خالی از فایده نیست که گروهی به نام اخباریان در شیعه وجود دارند که اعتقادشان تا حدودی مانند اهل حدیث از اهل سنت بوده و آنان نیز جمود بر معنای ظاهری قرآن و احادیث دارند.[2] شاید در برخی منابع از آنان نیز با عنوان «ظاهریه» و «اهل ظاهر» یاد شده باشد.

[1]. ر. ک: رضوانی، على اصغر، شیعه شناسى و پاسخ به شبهات‏، ج 2، ص 511، تهران، نشر مشعر، 1384ش.‏
[2]. برای اطلاع بیشتر:
زندگی‌نامه و اعتقادات احمد بن حنبل، سؤال 55873
چگونگی پیدایش اهل حدیث، سؤال 55875
جایگاه عقل نزد اهل حدیث، سؤال 55874
اخباریون و اصولیون، سؤال 6741
نقد و بررسی اخباریگری، سؤال 12052
علمای اخباری و اصولی، سؤال 32286
اهل حدیث بودن ابن تیمیه، سؤال 22991
 
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها