جستجوی پیشرفته
بازدید
2483
آخرین بروزرسانی: 1400/02/05
خلاصه پرسش
با وجود این‌که به اعتقاد شیعیان، امامت امری الهی است؛ چرا امام علی(ع) خطاب به شامیان فرمود: «پیش از هر اقدامى و حرکتى و سخنى براى خویش پیشوایى برگزینند»؟
پرسش
با وجود این‌که عقیده شیعیان آن است که امامت امری الهی است؛ چرا امام علی(ع) خطاب به شامیان فرمود: «پیش از هر اقدامى و حرکتى و سخنى براى خویش پیشوایى برگزینند»؟
پاسخ اجمالی

"امامت"، از دیدگاه متکلّمان شیعی، مانند نبوت،‌ از اصول دین بوده و مقامی الهی است و امام، تمام وظایفی را که پیامبر(ص) بر عهده داشت، ‌به جز سمت نبوت، ‌بر عهده می‌گیرد. انتصاب از جانب خدا،‌ عصمت و برتر از دیگران بودن، سه شرط اساسی امام است. به عبارت دیگر، شیعیان معتقدند امامت یک مقام دینی است و تابع تشریع و نصب الهی است، نه یک سلطنت دنیوی و تابع عوامل اجتماعی.[1]

با این وجود در گزارشی از امام علی(ع) آمده است که حضرتشان در ظاهر، امامت را به دو شعبه «اختیاری و انتخابی» و «انتصابی و تعیین‌شده از جانب خدا» تقسیم می‌نماید:

«پس از آن‌که معاویه طی نامه‌ای از امام(ع) خواست تا قاتلان عثمان را به وی تحویل دهد، آن‌حضرت(ع) خطاب به ابوهریره و ابودردا(حاملان نامه) فرمود:

آنچه خداوند و اسلام بر مسلمانان واجب کرده‌، آن است که پس از این‌که پیشوایشان از دنیا رفت و یا کشته شد، خواه گمراه و خواه هدایت یافته، مظلوم یا ظالم، خونش حلال یا حرام، باید که پیش از هر اقدام، حرکت و سخنى، براى خویش پیشوایى برگزینند که پاک‌دامن، دانشمند، پرهیزکار و آگاه به قضاوت و سنّت باشد. ابتدا به امور امت رسیدگى کند و در میان‌‌شان به حکومت نشیند و حق مظلوم را از ظالم بگیرد؛ حدود و ثغور مسلمانان را حفظ‍‌ کند؛ درآمدهاى آنان را گرد آورد، حج و جمعه‌‌شان را بر پاى دارد و زکات آنها را بگیرد. آن‌گاه امّت در مورد پیشواى مقتول‌‌شان که ظالمانه کشته شد به او شکایت برند و از او بخواهند که قاتلانش را محاکمه کند و حکم حق را در بارۀ آنان جارى نماید که اگر پیشوایشان مظلوم کشته شده باشد حکم دهد که اولیای وى خون‌خواهى کنند و اگر به دلیل ستمگری‌اش کشته شده باشد، بنگرد که در این مورد چگونه حکم کند. این نخستین کارى است که شایسته است امّت انجام دهند که اگر حقّ‌ انتخاب و گزینش با آنان باشد باید پیشوایشان را برگزینند و اگر حقّ‌ انتخاب و گزینش با خدا و رسولش است که خداوند آنان را از انتخاب بی‌نیاز کرده و رسول خدا(ص) برایشان پیشوایى برگزیده و آنان را به پیروى و اطاعت از او فرمان داده است...».[2]

در مورد این روایت باید گفت؛ اولین منبع نقل این روایت، کتاب سلیم بن قیس است[3] و پذیرش سند این روایت وابسته به پذیرش اعتبار این کتاب است.

اما در بررسی محتوا باید گفت که امام(ع) در مقام مجادله با شامیان است که در این جایگاه باید به گونه‌ای سخن گفت که مورد پذیرش طرف مقابل باشد. از این‌رو حضرت‌شان ابتدا ضرورت خالی‌نبودن سرزمین اسلامی از یک فرمانروا را گوشزد می‌کند، همان‌گونه که در سخن مشهور دیگری به این ضرورت تصریح فرموده است:

«وَ إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِیرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِر یَعْمَلُ فِی إِمْرَتِهِ الْمُؤْمِنُ‏ وَ یَسْتَمْتِعُ فِیهَا الْکَافِر»؛[4] براى مردم حاکمى لازم است چه نیکوکار و چه بدکار، که مؤمن در عرصه حکومت او به راه حقّش ادامه دهد، و کافر بهره‏مند از زندگى گردد... .[5]

سپس، شرایط حاکمی که باید مورد انتخاب قرار گیرد را خاطر نشان می­فرماید که در صورت رعایت معیارهای اعلام شده، به طور طبیعی خود امام توسط مردم انتخاب می­شد. بعد از آن نیز اعلام می­فرماید که با این وجود، نیازی به انتخاب هم نیست؛ زیرا پیشوای مسلمانان از سوی پیامبر اسلام(ص) تعیین و اعلام شده است.

با این نگاه، مشاهده می­کنیم که سخنان امام علی(ع) هیچ‌گونه منافاتی با عقاید شیعیان نخواهد داشت.


[1]. «مشخصات و ویژگی‌های شیعه»، 287؛ «ویژگی اساسی مکتب اهل بیت»، 1359.

.[2] هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 752، قم، نشر الهادی، چاپ اول، 1405ق.

[3]. «سلیم بن قیس، اعتبار کتاب سلیم، احادیث شیعه»، 23716.

[4]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 82، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[5]. «رضایت پروردگار از خلفای ثلاث در سخن امام علی(ع)»، 11206.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • این یک حقیقت علمی است که هرچه انسان به طرف آسمان پرواز کند اکسیژن هوا کمتر می شود، آیه قرآن که به این مطلب اشاره کند کدام است؟
    23545 تفسیر 1387/07/22
    مفسران و عالمانی که در باب "جامعیت قرآن" بحث کرده و می کنند، در این مسئله اختلاف نظر دارند که آیا قرآن به تمام جزئیات مسائل و علوم جدید پرداخته، یا در این باره ساکت است؟برخی برآن اند که قرآن – مانند یک دائرة المعارف علمی - در بردارنده ...
  • تعریف حکم حکومتی چیست؟ چه دلیل روایی بر این مطلب وجود دارد؟
    38825 بیشتر بدانیم 1388/11/07
    حکم حکومتى دستورى است از سوى حاکم براى عمل کردن به یک حکم شرعى تکلیفى. این تعریف از حکم حکومتی در روایات نیامده است، ولی فقها با استفاده از روایات و مضمون آنها (که بحث اختلاف در مصادیق خارجی است)، حکم را تعریف کرده اند. مرحوم ...
  • آیا آیۀ 144 سورۀ آل عمران بر شهادت پیامبر اکرم (ص) دلالت دارد؟
    20070 تاريخ بزرگان 1390/12/23
    با توجه به شأن نزول آیۀ مزبور در پرسش که در جنگ احد شایعه ای -در میان مسلمانان به مضمون این که پیامبر کشته شده است- پخش شد. جمعى از مسلمانان از میدان جنگ خارج ‏شدند، به گونه ای که حتّی برخی در این فکر بودند ...
  • در ماجرای تولد علی(ع) در کعبه، راوی این ماجرا چه کسی بود؟
    20204 تاريخ بزرگان 1391/02/07
    در پاسخ به پرسش مطرح شده، توجه به نکات زیر ضروری است. 1. براى یقین پیدا کردن به این که امام علی (ع) در کعبه زاده شد، همین بس که بعضى علماى اهل سنت با آن موافق ‏اند و آن را روایت ...
  • «قراض» به چه نوع قراردادی گفته می‌شود؟
    292 1402/07/30
     «قِراض» مصدر باب مفاعله، از ریشه‌ی «قرض»، در لغت به معنای بریدن و قطع‌کردن بوده[1] و در معنای مضاربه – که آن هم مصدری از باب مفاعله است - نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.[2]در اصطلاح فقه و حقوق، قرارداد «قراض»، به قراردادی بین دو یا چند ...
  • بر اساس آموزه‌های دینی، شبهه‌افکنان چه جایگاهی دارند؟
    2260 حدیث 1400/12/14
    بدعت‌گذاری در دین[1] از گناهان کبیره است و در حرمت آن هیچ تردیدی وجود ندارد،[2] و در آموزه‌های دینی بدعت‌گذاران نکوهش شده‌اند:«وَ الَّذینَ کسَبُوا السَّیئاتِ جَزاءُ سَیئَةٍ بِمِثْلِها وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ...»؛[3]‏ ...
  • آیا صفویه طریقتی است که از سوی شیخ صفی در اردبیل تأسیس شده است؟
    11838 تاريخ بزرگان 1387/11/30
    آنچه از شواهد و قراین تاریخی برمی­آید، بیانگر آن است که شیخ صفی الدین و فرزند و نوه­اش؛ جنید و حیدر شیعه بودند، هرچند شرایط آن دوره اجازه نمی­داده تا اینان عقیده خود را مانند سلاطین صفوی، به صراحت ابراز نمایند. اما بر فرض این که ایشان و ...
  • احکام مخصوص به سگ و گربه را بیان کنید؟
    115674 سگ 1388/09/23
    سلام و با تشکر از که با این سایت مکاتبه کرده اید. باید توجه داشته باشید که دست آموز شدن و اهلی شدن حیوانات تأثیری در احکام آنها ندارد. بله احکام مخصوصی برای سگ شکاری . نگهبان در اسلام وجود دارد.[1] تمام سؤالاتی که درباره گربه داشتید ...
  • دلیل ولایت معصومان(ع) چیست؟
    17594 ضرورت وجود امام 1386/04/30
    ولایت معصومان(ع) را به ادله اربعه: کتاب، سنت، عقل و اجماع، می‌توان اثبات کرد. اجماع علماى شیعه، بی‌نیاز از مراجعه به کلماتشان، آن‌گونه واضح است که حتى از سوى دانشمندان سایر مذاهب در آن تردید نشده است. در مورد دلیل عقلى، برخى به قاعده «لطف» تمسک کرده و ...
  • علایم و نشانه‌های ظهور امام زمان(عج) چیست؟
    170809 امام مهدی عج 1386/10/24
    نشانه‌های ظهور به قسمت‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند که از آن جمله است: "علایم حتمی" و غیر "حتمی".بسیاری می‌پندارند باید ظهور را در گرو تحقق علایم حتمی دانست! حال آن‌که گره غیبت امام عصر(عج) به "ارادۀ الاهی" بستگی کامل دارد و این نیست که علایم حتمی جنبۀ ...

پربازدیدترین ها