در صورتی که موضوعی در زمان شارع وجود داشته یا احیاناً مورد پرسش مردم بوده، به نحو خاص حکم آن بیان شده است و در مواردی که موضوعی وجود نداشته، حکم آن به صورت کلی بیان گردیده است. مثلاً از میان مسکرات، به حکم شراب انگور(خمر) و یا شراب خرما (نبیذ) که در آن زمان موجود بوده، به صورت خاص اشاره شده است، در صورتی که امروزه مسکرات فراوانی در دنیا وجود دارد که می توان با استفاده از کلیاتی که در شرع مقدس آمده است، حکم شرعی آن را بیان کرد.

مثال دیگر: صید دریایی یکی دیگر از مواردی است که در شرع به علت نا آشنا بودن مردم با همه موجودات دریایی و کشف نشدن تعداد فراوانی از آنها که امروزه به کمک تکنولوژی کشف شده اند، حکم آن به صورت کلی بیان شده است. امام صادق (ع) فرموده است: " هر ماهی که فلس داشته باشد خوردن گوشت آن حلال است.[1]

مواد مخدر نیز امروزه دارای انواع متعددی است که روز به روز این تنوع در حال افزایش است این از موضوعات جدیدی است که به علت نو بودن آن، در قرآن و روایات به صورت خاص به حکم آن اشاره ای نشده است. ولی حکم آن از  قواعد و اصول کلی که در اسلام (قرآن و روایات )بیان شده است قابل استنباط است. یکی از این قواعد کلی، حرمت هر امری است که برای سلامتی انسان مضر باشد.[2]

اما یکی از علل ذکر حکم  مسائلی مانند ذبح و انواع آن در قرآن و روایات مبتلا بودن مردم به آن بوده است، ولی چون چیزی هایی مانند هروئین یا قرصهای روان گردان و.. در آن زمان وجود نداشته، حکمی برای آن ذکر نشده است اما با توجه به  بحث اجتهاد در استنباط احکام، حکم چنین موضوعاتی توسط مجتهدان قابل استخراج است.

نمایه های مربوط:

1- سؤال 386 (سایت: 399) (سر خاتمیت دین اسلام)

2- سؤال 1967 (سایت: 2070) (فلسفه حلیت میگو)