لطفا صبرکنید
بازدید
11958
11958
آخرین بروزرسانی:
1393/06/17
کد سایت
fa47670
کد بایگانی
58738
نمایه
کتاب‌شناسی «احقاق الحق و ازهاق الباطل»
طبقه بندی موضوعی
شخصیت های شیعی|تألیفات شیعی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
کتاب «احقاق الحق» چگونه کتابی است؟
پرسش
کتاب «احقاق الحق» را معرفی کنید.
پاسخ اجمالی
کتاب «احقاق الحق و إزهاق الباطل» اثر قاضی نور الله شوشتری است که در ردّ کتاب «إبطال نهج الباطل» اثر فضل بن روزبهان عالم سنی مذهب، به رشته تحریر در آمده است.
پاسخ تفصیلی
کتاب «إحقاق الحَقّ و إزهاق الباطِل»؛ کتابی است کلامی نوشته شهید قاضی نور الله شوشتری در ردّ کتاب «إبطال نهج الباطل» اثر فضل بن روزبهان.
قابل توجه است که فضل بن روزبهان این کتاب را در ردّ کتاب «نهج الحق و کشف الصدق» علامه حلی نگاشته است.
قابل توجه است که فضل بن روزبهان این کتاب را در ردّ کتاب «نهج الحق و کشف الصدق» علامه حلی نگاشته است.
علامه حلی (متوفای 726ق) کتابی دارد به نام «کشف الحق و نهج الصدق» یا «نهج الحق و کشف الصدق» که آن‌را برای سلطان محمد اولجایتو معروف به خدابنده (متوفای 716ق) به نگارش در آورده و اصول اعتقادی (توحید، نبوّت، عدل و امامت و مسائل و احکام فرعی مورد اختلاف شیعه و سنی) و برخی فروعات فقهی را از نظر شیعه مطرح کرده است. وی در این کتاب به اثبات حقانیت شیعه پرداخته است.[1]
مادر سلطان محمد از قومى مسیحى به نام کرائیت بود که فرزندش را بر سنت مسیحیت پرورش داده بود. سلطان تا پایان زندگى مادر مسیحى ماند، سپس همسرى مسلمان گرفت که پیوسته او را به اسلام برمی‌انگیخت و فرا می‌خواند و علماى حنفى که در پایتخت نیرومند بودند پشتوانه دعوت گردیدند. سرانجام اولجایتو از مسیحیت به اسلام درآمد و نام محمّد بر خود نهاد، او مذهب حنفى را برگزید و پشتیبان آن شد اما تعصبى نسبت به مذهب خویش نداشت. او پیوسته در حال کشف حقیقت بود و به‌طور مختصر توسط یکی از فرماندهانش با مکتب تشیع آشنا شد. سلطان محمد از علامه حلی کتابى برهانى در اصول ایمانى خواست، و او نیز خواسته سلطان را برآورد و کتاب «نهج الحق و کشف الصدق» را نوشت.[2]
گفته شده که؛ سلطان محمد خدابنده بعد از مناظرات علامه حلی با علمای سنی مذهب که در محضر او و در بغداد شکل گرفت اظهار تشیّع کرد و به زیارت قبر امیر المؤمنین علی(ع) شتافت و با آنکه عالمان اهل تسنن زیاد بودند ولی او توجه ویژه‌ای به علامه حلی داشت به‌طوری که دستور داده بود تا حد امکان، خودش یا شاگردانش حتی در سفر به همراه او باشند.[3]
کتاب علامه حلی و اثر شگرفی که در تقویت بنیان تشیع داشت، باعث ایجاد حساسیت‌های متعصّبانه عالمان اهل سنت شد به‌طوری که در ردّ آن کتاب نوشته شد.
فصل بن روزبهان کتابی با نام «إبطال نهج الباطل» در ردّ کتاب علامه حلی نوشت. بعد از نگارش این کتاب بود که شهید قاضی نور الله شوشتری در جواب فضل بن روز بهان، کتاب «إحقاق الحقّ» را نوشت. او این کتاب را در دفاع از تثبیت ولایت و امامت امیرمؤمنان علی(ع) و روشنگری اندیشه‌های کلامی شیعه به رشته تحریر در آورد.
روشى که مؤلف در کتاب احقاق الحق پیش گرفته است، روش مناظره است که در آن از فنّ جدل بهره می‌برند. به این بیان که؛ در مقدمه کتاب متن خطبه ابن روزبهان را به‌صورت کامل نقل می‌کند و بعد به نقد و ارزیابى آن می‌پردازد. سپس کلمه به کلمه فقراتى از «نهج الصدق» علامه حلى را با جمله: قال المصنف «رفع اللّه درجته» می‌آورد، و به دنبال آن ردّیه فضل بن روزبهان را نقل می‌کند و سپس در ردّ گفته ابن روزبهان، نظر مستدل خود را در تجزیه و تحلیل حقایق، از لحاظ تاریخى و منطقى ارائه می‌کند.
به علت اهمیت و استواری بیان قاضی نور الله شوشتری در تبیین مسائل مربوط به امامت و ولایت امام علی(ع) و اثر زیادی که این کتاب بر جوامع شیعی و سنی داشت، قاضی نور الله شوشتری در زمان جهانگیر در هند و با سخن‌چینی و دسیسه عالمان متعصب سنی به شهادت رسید و تاوان نگارش کتاب وزین و پُرفایده‌اش را با خون خود پرداخت.[4]
کار پُرارزش قاضی نور الله شوشتری را علامه مظفر کامل کرد و کتاب شریف «دلائل الصدق فی نهج الحق» را تألیف کرد. مرحوم مظفر در این کتاب ابتدا کلام علامه حلی را نقل کرده، پس از آن سخن فضل بن روزبهان را آورده، سپس از آن جواب داده و سخن حق علامه حلی را اثبات کرده است.[5]
فصل بن روزبهان کتابی با نام «إبطال نهج الباطل» در ردّ کتاب علامه حلی نوشت. بعد از نگارش این کتاب بود که شهید قاضی نور الله شوشتری در جواب فضل بن روز بهان، کتاب «إحقاق الحقّ» را نوشت. او این کتاب را در دفاع از تثبیت ولایت و امامت امیرمؤمنان علی(ع) و روشنگری اندیشه‌های کلامی شیعه به رشته تحریر در آورد.
روشى که مؤلف در کتاب احقاق الحق پیش گرفته است، روش مناظره است که در آن از فنّ جدل بهره می‌برند. به این بیان که؛ در مقدمه کتاب متن خطبه ابن روزبهان را به‌صورت کامل نقل می‌کند و بعد به نقد و ارزیابى آن می‌پردازد. سپس کلمه به کلمه فقراتى از «نهج الصدق» علامه حلى را با جمله: قال المصنف «رفع اللّه درجته» می‌آورد، و به دنبال آن ردّیه فضل بن روزبهان را نقل می‌کند و سپس در ردّ گفته ابن روزبهان، نظر مستدل خود را در تجزیه و تحلیل حقایق، از لحاظ تاریخى و منطقى ارائه می‌کند.
به علت اهمیت و استواری بیان قاضی نور الله شوشتری در تبیین مسائل مربوط به امامت و ولایت امام علی(ع) و اثر زیادی که این کتاب بر جوامع شیعی و سنی داشت، قاضی نور الله شوشتری در زمان جهانگیر در هند و با سخن‌چینی و دسیسه عالمان متعصب سنی به شهادت رسید و تاوان نگارش کتاب وزین و پُرفایده‌اش را با خون خود پرداخت.[4]
کار پُرارزش قاضی نور الله شوشتری را علامه مظفر کامل کرد و کتاب شریف «دلائل الصدق فی نهج الحق» را تألیف کرد. مرحوم مظفر در این کتاب ابتدا کلام علامه حلی را نقل کرده، پس از آن سخن فضل بن روزبهان را آورده، سپس از آن جواب داده و سخن حق علامه حلی را اثبات کرده است.[5]
[1]. تهرانی، شیخ آقا بزرگ، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، ج 24، ص 416 ، قم، نشر اسماعیلیان، 1408ق.
[2]. حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، ترجمه کهنسال، مقدمه، ص 41، تهران، نشر تاسوعا، 1379ش.
[3]. امین، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 5، ص 400 ، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1406ق.
[4]. الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج 1، ص 290.
[5]. قائدی، محمد، مجله مبلغان، دی و بهمن 1383، شماره 62، ص 107.
نظرات
