«قضا و قدر» یکی از مباحث کلامی است. «قضا» یعنی حکم، قطع و حتمیت. در نظام آفرینش، ‌موجودات مادی از چندین راه ممکن است به وجود بیایند، به عنوان مثال اگر به خانه شما از چند کوچه راه باشد، ورود به خانه شما از چند راه ممکن است، حال اگر از میان چندین راه ممکن، علل و اسباب پیدایش یکی از آنها فراهم شد و تنها همان یکی تحقق یافت، این مرحله از تحقق را قضا می‌نامند.

«قَدَر» یعنی اندازه، اندازه‌گیری و تعیین حدّ و حدود چیزی. قَدَر در اصطلاح به این معنا است که خداوند برای هر چیزی اندازه‌ای قرار داده و آن‌را بر اساس اندازه‌گیری، محاسبه و سنجش آفریده است.

قضا و قدر الهی بر دو دسته تقسیم می‌شود: «قضا و قدر علمی» و «قضا و قدر عینی». مقصود از «قضای علمی» نیز آن است كه خداوند از ضرورت وجود اشیا در ظرف تحقق علل آنها آگاه است؛ یعنی خدا از ازل می‌داند كه هر یک از اشیا در شرایط خاصی و تحت تأثیر اسباب و علل خاصی موجود می‌شوند. و مقصود از «تقدیر علمی» آن است كه، خداوند پیش از آفرینش هر چیزی به خصوصیات و حدود و اوصاف آن، علم دارد. بنابراین، مقصود از تقدیر علمی آن است كه خداوند از ازل می‌داند كه هر یک از مخلوقات او چه ویژگی‌ها و اوصافی دارند.

منظور از «قضای عینی» آن است كه، خداوند ضرورت وجود را به مخلوقات خویش اعطا می‌كند و از طریق نظام اسباب و علل، وجود آنها را تعیّن خارجی می‌بخشد. و مقتضای قضای عینی خداوند این است كه، وجود پدیده‌ها از آغاز پیدایش تا پایان عمر، بلكه از هنگام فراهم شدن مقدمات، تحت تدبیر حكیمانه خداوند و مستند به ارادهٔ او  است. و منظور از «تقدیر عینی» این است که، خداوند هر مخلوقى را با اندازه، شرایط، خصوصیات و توان‌هاى مخصوصى به وجود می‌آورد.