«اهل کتاب» یا «کتابی»، به كافری گفته می‌شود که به یکی از کتاب‌های آسمانی انتساب دارد، که به لحاظ فقهی شامل مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان می‌شود.

نگاه قرآن کریم به اهل کتاب پلکانی است؛ یعنی قرآن با توجه به شخصیت، عمل، اعتقاد و ... اهل کتاب نسبت به آنها ادبیاتی متفاوت دارد.

در پله‌ی اول، آنهایی که با حقیقت اسلام آشنا شدند و از پذیرش آن سر باز زدند، از جمله کسانی هستند که به طور قطع مورد سرزنش قرآن گرفتند، حال علت این انکار، چه امیال نفسانی؛ مانند قدرت، مال و ... باشد و چه غیر اینها؛ چه به امور انسانى پای‌بند باشند و چه نباشند.

در پله‌ی دوم، کسانی که به حقیقت اسلام نرسیده‌اند؛ اما چنان کرده‌اند که مورد مذمت قرآن قرار گیرند؛ اخلاق انسانی را زیر پا نهاده، توحید را آگاهانه خدشه‌دار کرده‌اند؛ به دشمنی با اسلام پرداخته و پیامبر(ص) و مؤمنان را اذیت و آزار کرده‌اند و ... .

پله‌ی سوم، کسانی که به صورت کامل با حقیقت اسلام آشنا نشده‌اند، اما انسان‌های شریف و با اخلاقی‌اند، در طول زندگی به احکام انسانی پای‌بندند، به خدا باور داشته و زندگی‌شان خدایی است، به معاد و روز قیامت پای‌بندند و ...

قرآن از این دسته از اهل کتاب تمجید می‌کند.