جستجوی پیشرفته
بازدید
33236
آخرین بروزرسانی: 1399/12/19
خلاصه پرسش
آیا ملاصدرا زنان را حیواناتی می‌دانست که خداوند تنها برای استفاده‌ی مردان، لباس انسانیت بر آنها پوشاند؟!
پرسش
ملاصدرا زنان را حیواناتی می‌داند که برای استفاده‌ی مردان، خداوند لباس انسانیت را بر آنها پوشانده شده است.( اسفار اربعه، ج 7، ص 136). آیا جمله‌ی بالا واقعا از ملاصدرا است؟! اگر چنین است، چه توجیهی برایش دارید؟
پاسخ اجمالی
  1. صدرالمتألهین فیلسوف و دانشمند بزرگ و یکی از نوابغ بشری است و با ابتکارات و نوآوری‌های خود توانست خدمات فراوانی به جامعه‌ی فرهنگی و علمی ارائه دهد، و بسیاری از گره‌‌های کور معرفتی را با دقت‌‌ها و موشکافی‌های بی‌نظیر خود باز کند. اما از آن‌جا که او بشری عادی است و معصوم از خطا و اشتباه نیست، به نظر می‌رسد، یکی از موارد اشتباه وی همین مطلبی است که در این پرسش مطرح شده است. البته این نمی‌تواند دلیل و بهانه‌ای باشد تا از مجموعه‌ی بزرگ معارف و دانش‌های ارائه شده توسط او بی‌بهره شویم.
  2. ملا صدرا در فصل چهارده از جلد هفت اسفار اربعه، راجع به عنایت خدای متعال در آفرینش زمین و آنچه را که در روی زمین است، برای بهره‌برداری انسان بحث می‌کند که در حقیقت اشاره به این آیه‌ی قرآن دارد که می‌فرماید:

«هُوَ الَّذی خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً»؛[1](او است که همه چیزهایى را که در روى زمین است برای شما آفرید).

و همان‌گونه که می‌دانید، بیقین مخاطب این آیه مردان نیستند، بلکه خطاب به جنس انسان است که شامل مردان و زنان به طور مساوی می‌شود.

  1. ممکن است این اشتباه او را از نوع طغیان القلم، یا سهو القلم به حساب آورد؛ چون وی در پی برشمردن نعمت‌های خداوند در زمین بود که از جمله این نعمت‌ها را دواب (جنبندگان) برشمرد، و سپس شروع به بیان فواید آنان کرد و گفت فایده برخی از جنبندگان نکاح است.[2] از این عبارت چنین برداشت شده است که در نظر ملاصدرا زنان حیواناتی هستند که برای استفاده مردان٬ لباس انسانیت به آنها پوشانده شده است. مشابه این برداشت در آیه 14 سوره آل عمران نیز مطرح شده است که در پاسخی دیگر بدان پرداخته‌ایم.
  2. صدر المتألهین در این عبارت هر چند به لفظ زن و حیوان تصریح نکرد، بلکه لفظ جنبنده(دابه) را به کار برد، که جنبنده بر هر موجود زنده متحرک اعم از انسان و حیوان صدق می‌کند. و کاربرد لفظ جنبنده برای انسان هر چند مانند لفظ حیوان خیلی قبیح نیست، ولی خیلی هم مناسب به نظر نمی‌رسد، به ویژه این‌که در کنار حیوانات دیگر ذکر گردد.
  3. در هر صورت و با فرض پذیرش این‌که ملاصدرا معتقد به چنین مطلبی باشد، باید گفت که وی در این‌جا اشتباه کرده و این حرفش قابل توجیه و دفاع نیست و با آیاتی از قرآن مانند «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن‏»؛[3] (آنها پوشش شمایند و شما پوشش آنهایید) که به بهره‌برداری زن از مرد نیز اشاره می‌کند، هم‌خوان نیست.
  4. در همین راستا روایاتی از شیعه و اهل‌سنت، ناظر به لزوم مقایسه‌ی محتوای تمام متون و حتی احادیث با آموزه‌های قرآن کریم می‌باشد تا چه رسد به سخن عالم دینی؛ لذا اگر سخنی به وضوح، مخالف با قرآن باشد، کاملا واضح است که سخنی قابل دفاع نیست.[4]

 

 


[1]. بقره، 29.

[2]. «الفصل (14) فی عنایته تعالى فی خلق الأرض و ما علیها لینتفع بها الإنسان ... و منها تولد الحیوانات المختلفة وَ بَثَّ فِیها مِنْ کُلِّ دَابَّةٍ بعضها للأکل وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْ‏ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ و بعضها للرکوب و الزینة وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوها وَ زِینَةً و بعضها للحمل وَ تَحْمِلُ أَثْقالَکُمْ إِلى‏ بَلَدٍ لَمْ تَکُونُوا بالِغِیهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ و بعضها للتجمل و الراحة وَ لَکُمْ فِیها جَمالٌ حِینَ تُرِیحُونَ وَ حِینَ تَسْرَحُونَ و بعضها للنکاح  وَ اللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً». صدر المتألهین، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج 7، ص 136، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ سوم، 1981م.

[3]. بقره، 187.

[4]. ر. ک: «زن و مرد»، 11855؛ «عدم برتری مرد بر زن»، 531؛ «روایات مربوط به عرضه حدیث بر قرآن»، 103348.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها