Viongozi wa dini wakati mmoja huwa ni wenye kudhihiri katika jamii wakiwa ni kama watibabu wenye kutoa huduma maalumu za kijamii, na wakati mwengine hudhihiri wakiwa ni viongozi wakuu wa jamii hizo wenye kutoa huduma zote za kijamii pamoja na kisiasa kwa njia moja au nyengine. Mtume wetu (s.a.w.w) alikuwa amebeba aina zote mbili za nyadhifa, Yeye (s.a.w.w) alikuwa akitoa fatwa makhsusi za kidini zenye kumuelekea mtu mmoja mmoja, na kwa upande wa pili alikuwa ni kiongozi wa jamii nzima mwenye kutoa fatwa za kisiasa na kijamii, kama vile fatwa za jihadi na suluhu mbali mbali.[1] Na wajibu kama huo haukuwa ni wa Mtume (s.a.w.w) peke yake, bali ulikuwa na wa kila imam aliyekuja kwa niaba ya Yake (s.a.w.w).

Katika zama ambazo uma umekuwa uko mbali na imamu, watu wamekuwa wakiwarudia mafuqahaa kwa ajili ya kuzitambua huku maalumu za kisheria zenye kuwafafanulia aina mbali mbali za namna ya utekelezaji wa ibada zao za kila siku, haidhuru huwa kuna baadhi ya usumbufu unaopatikana kuhusiana na masuala kama hayo, lakini bado wanafiqhi hawatofautiani sana katika utoaji wa fatwa kuhusiana na mambo kamo hayo, jambo ambalo huwa ni lenye kuirahisishia jamii kuzifuata fatwa hizo bila ya utata mkumbwa na mgongano ndani ya jamii. Tatizo kubwa linaloikabili jamii katika zama ambazo imam anakuwa yuko nje ya jamii au anapotoweka, ni kule jamii kukosa fatwa za kisiasa pamoja na fatwa za kimahakama, baadhi ya watu wanafikiri kuwa aina hizi za fatwa ni sawa na zile fatwa za kaida za kifiqhi, kiasi ya kwamba yawezekana mtu kumfuata kiongozi yeyote yule wa kidini na kuchukuwa fatwa za mambo kama hayo kutoka kwake.

Basi je hivi kuna uwiano wowote ule baina ya masuala ya kuandama kwa mwezi au kuitangaza idi na baina ya masuala mengine ya kifiqhi kama vile: masula ya sala na hukumu zake za kifiqhi?

Jawabu ya swala hili utaipata katika ufafanuzi ufuatao:

1- nyadhifa za mwanafhi mwenye sifa za kufuatwa:

Nyadhifa muhimu za mwanafiqhi ni:

Kuimiliki fani ya fiqhi na kutoa fatwa pamoja na kuupa nasaha uma.[2]

2- nyadhifa za kiongozi mkuu wa kidini (mwanafiqhi / kadhi):

Wadhifa mkuu wa kiongozi huyu, ukiongezea na ule wadhifa wa mwanafiqhi wa kawaida, ni kuiongoza jamii kwa kupitia vipimo na misingi ya Kiislamu,[3] na kiongozi huyo anaweza kuiongoza jamii kwa kutokana na hali ya jamii yenyewe ilivyo, vile vile ni wajibu wa kila mmoja kuzitii amri zote za serikali ya kiongozi huyo.[4]

Ni muhimu kufahamu kuwa: kiongozi wa kidini anaweza kuitangaza hali maalumu katika nchi au kukataza kitu fulani au pia kweka sheria maalumu kuhusiana na jambo fulani kwa kutokana na hali na zama zilivyo, na kufanya hivyo kunazingatia masuala ya kisiasa na hali nzima ya kuihifadhi jamii ya kiislamu kutokana na matatizo mbali mbali ya kijamii na kisiasa. Na kwa kutokana na kutafuta usalama wa kutopatikana msongomano ndani ya jamii, fatwa na sheria hizo zinazatakiwa kutolea na kiongozi mkuu wa  kidini wa jamii hiyo. Lakini kwenye masula ya kawaida, huwa hakuna tatizo la wanazuoni kutoa mitazamo na fatwa tofauti, kwani kufanya hivyo huwa hakuwezi kuleta mvurugiko ndani ya jamii.

Kuutangaza mwezi:

Saahibul-Jawahiri ni mmoja kati watu wenye kuunga mkono mtazamo wa utawala wa kiongozi mkuu wa kidini katika nyanja zote, yeye anaona kuwa: suala la kuutangaza mwezi ni wadhifa tu wa kiongozi mkuu wa Kiislamu.[5]

Katika fani ya Fiqhi, suala la kuonekana kwa mwezi halionekani kuwa ni lenye kukubalika na kuthibitika kwa kauli ya mwanachuoni fulani wa ndani ya jamii, bali suala la kuthibiti kwa mwezi ndani ya jamii fulani limeegemezwa kwenye shingo ya kiongozi mkuu wa dini.[6]

Kwa hiyo ingawaje suala la kuandama kwa mwezi si suala maalumu lenye kuwahusu wanavyuoni peke yao, lakini kwa upande mmoja ni suala la kijamii linaloifunganisha jamii katika mtindo mmoja, na muhusika hasa wa kuisaidia na kuiongoza jamii kijamii na kisiasa ni kiongozi mkuu wa Kiislamu, basi yeye ndiye atakaye kuwa muhusika mkuu wa suala hilo.

Jawabu kutoka kwa mwanachuoni Ayatulla Mahdiy Hadawiy Tehraniy (Mungu amhifadhi):

Kuutangaza mwezi ni jukumu na wadhifa wa kiongozi mkuu wa Kiislamu.