بخشی از علمای اخباری، مربوط به سال‌های اولیه غیبت صغری هستند که همچون زمان حضور ائمه(ع)، به روایت حدیث اکتفا کرده و فراتر از روایات استنباط و اجتهادی نداشتند. می‌توان به بزرگانی همچون محمد بن یعقوب کلینی صاحب «الکافی» (متوفّی ۳۲۸ یا ۳۲۹ ق) و علی بن بابویه قمی (متوفّی ۳۲۸ ق) و محمد بن علی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق (متوفّی ۳۸۱ق) و ابن قولویه، به عنوان معروف‌ترین عالمان این عصر، اشاره کرد. در کنار این عالمان اخباری، کسانی همچون ابن ابی عقیل عمانی و ابن جنید اسکافی به عنوان علمای اصولی به‌شمار می‌رفتند.[1] با ظهور عالمان بزرگی چون شیخ مفید و بعد از او سید مرتضی و شیخ طوسی، اصول‌گرایی در متن قرار گرفت و اخباری‌گری به حاشیه رفت. تا این‌که اخباری‌گری توسط محمد امین استرآبادی دوباره احیا شد.[2] در نهایت با مخالفت‌های وحید بهبهانی و دیگر علمای هم‌عصر او با اخباری‌ها، دوباره اصول‌گرایی رواج پیدا کرد.[3]
علمای مشهور اخباری عبارتند از:
1. محمد امین استرابادی (متوفّی ۱۰۳۳ یا ۱۰۳۶ق)
2. محمد تقی مجلسی (متوفّی ۱۰۷۰ق)
3. محمد باقر مجلسی (متوفّی ۱۱۱۱ق)
4. ملا محسن فیض کاشانی (متوفّی ۱۰۹۱ق)
5. محمد بن حسن حر عاملی، صاحب «وسائل الشیعه» (متوفّی ۱۱۰۴ق)
6. سید نعمت الله جزایری (متوفّی ۱۱۱۲ق)[4]
برخی از بارزترین علمای اصولی شیعه نیز از این قراراند:
1. شیخ مفید، صاحب «التذكرة بأصول الفقه‏»
2. سید مرتضی علم الهدی، صاحب «الذریعة الی اصول الشریعة»
3. شیخ طوسی، نویسنده «عدة الاصول»
4. محقق حلی، نویسنده «معارج الاصول»
5. شیخ حسن بن زین العابدین، صاحب «معالم الدین»
6. میرزای قمی، صاحب «قوانین الاصول»
7. شیخ مرتضی انصاری، صاحب «فرائد الاصول»
8. آخوند خراسانی، صاحب «کفایة الاصول»
9. میرزا محمد حسین نائینی، صاحب «فوائد الاصول»
10. آقا ضیاء الدین عراقی، صاحب «نهایة الافکار»

---