«سبیل» به معنای راه است و «ابن السّبيل» اگرچه معنای اولیه‌اش «فرزند راه» است، اما آنچه در قرآن و روایات و دیگر منابع دینی به این اصطلاح اشاره شده است، مراد از آن، مسافری است که در راه مانده و نيازم

اجماع در لغت از مادّه «جمع» به دو معنا آمده است: 1. اتفاق و انضمام چیزى به چیز دیگر. 2. عزم. اما اجماع در اصطلاح فقهی و اصولی؛ به معنای اتفاق نظر گروهی خاص است که این اتفاق نظر آنان در اثبات حکم شر

از یک نگاه، «اجماع» به دو نوع «اجماع بسیط» و «اجماع مرکّب» تقسیم می‌شود. اتفاق‌نظر همه فقها در یک مسئله؛ «اجماع بسیط» است، چون اجماع آ

از یک نگاه، «اجماع» به دو گروه «اجماع تحقیقی» و «اجماع تقدیری» تقسیم می‌شود. معنای «اجماع تحقیقی» آن است که اتفاق نظرعلما بدون هیچ‌گون

رجوع کنید: «اجماع حسّی».

یکی از تقسیم‌بندی های مرتبط با «اجماع»، تقسیم آن به «اجماع تعبّدی» و «اجماع مدرکی» است. «اجماع تعبدى» به اجماعى می‌گویند که براى مسئله

از یک نگاه، «اجماع» به دو گروه «اجماع تقدیری» و «اجماع تحقیقی» تقسیم می‌شود. معنای «اجماع تقدیری» آن است که اجماع علما در مسئله‌اى خاص

از یک منظر، «اجماع» را می‌توان به «اجماع حدسی» و «اجماع حسی» تقسیم کرد. «اجماع حدسى» در مواردی است که نتوان با قطعیت گفت که امام معصوم

از یک منظر، می‌توان «اجماع» را به «اجماع حسّی» و «اجماع حدسی» تقسیم کرد. «اجماع حسّی» زمانی به دست می‌آید که این اطمینان حاصل شود که ا

رجوع کنید: «اجماع حسّی».

یکی از اقسام «اجماع»، اجماع سکوتی است. به فتوایى که توسط یک فقیه و یا گروهی از فقها صادر شده، سپس آن فتوا در میان فقهاى عصر منتشر شود، و بعد از گذشت مدتی قابل توجه، ه

«اجماع» از یک نگاه به «اجماع عملی» و «اجماع قولی» تقسیم می‌شود. اگر تمام مجتهدان در مقام عمل، به قاعده‌ای مانند «استصحاب» عمل کنند، حت

«اجماع» از یک نگاه به «اجماع قولی» و «اجماع عملی» تقسیم می‌شود. «اجماع قولی» زمانی رخ خواهد داد که تمام فقها به موضوعی معتقد باشند و ا

«اجماع» از یک نگاه به «اجماع محصّل» و «اجماع منقول» تقسیم می‌شود. «اجماع محصّل» اجماعى است که فقیه، خودش از راه جستجو و بررسی آراى تما

یکی از تقسیم‌بندی های مرتبط با «اجماع»، تقسیم آن به «اجماع مدرکی» و «اجماع تعبّدی» است. «اجماع مدرکی» به مواردی گفته می‌شود که در موضو

از یک نگاه، «اجماع» به دو نوع «اجماع مرکّب» و «اجماع بسیط» تقسیم می‌شود. اگر گروهى از فقها به حرمت چیزى نظر داده و برخى نیز به کراهت آن

«اجماع» از یک نگاه به «اجماع منقول» و «اجماع محصل» تقسیم می‌شود. «اجماع منقول» اجماعى است که در آن، فقیه شخصاً به اجماع علما در یک مسئ

رجوع کنید: «قاعده اضطرار».

معنای لغوی «امتثال» پیروی  است و در فقه و اصول به «موافقت عملى با شارع که با قصد قربت انجام شده» امتثال می‌گویند. در دانش اصول فقه، چهار نوع از «امتثال» مورد بررسی قرار گرفته است: «امتثال علمى تفصی

اوامر و نواهی ارشادى به توصیه‌هایی از جانب شارع گفته مى‌شود که جنبه تشریع و قانون‌گذاری نداشته، بلکه تنها نوعی آگاهی دادن به مکلّف می‌باشد. به عنوان نمونه اگر توصیه‌ای وجود داشته باشد که «هنگام فلا

اوامر و نواهی مولوی، به آن دسته از فرمانهای الاهی گفته می‌شود که به عنوان یک دستور شرعی صادرشده باشد و در آن «بعث حقیقی» وجود داشته باشد؛ مانند امر به نماز و روزه و نهی از نوشیدن شراب که عمل به آنه

«بعث» به معنای برانگیختن و تشویق می‌باشد..اگر آمر(دستور دهنده)، حقیقتاً خواستار آن باشد که دستور او به عنوان یک قانون به مرحله اجرا برسد، «بعث حقیقی» در دستور او وجود خواهد داشت و از این رو گفته می

اگر دلیلی که برای اثبات مدعا اقامه می‌شود، تنها بخشی از آن را ثابت کند؛ گفته می‌شود که «دلیل اخص از مدعاست».

اگر دلیلی که اقامه می‌شود، علاوه بر آنکه مدّعا را ثابت کرده،  اثبات‌کننده موارد دیگری غیر از مدعا نیز باشد، گفته می‌شود که «دلیل اعم از مدعاست».

«فحوای خطاب» به معنای دلالت لفظ بر یک معناست بدون آنکه صریحاً از آن نامی برده شود و به عبارت دیگر، فحوای خطاب، «مدلول مطابقی» یک لفظ نبوده، بلکه «مدلول التزامی» آن است. مانند آنکه اگر خدا توصیه کند

رجوع کنید: «قاعده میسور».

معنای «قاعده اضطرار» آن است که با پیدایش اضطرار، برخی احکام شرعی تغییر می‌یابند و به عنوان نمونه با آنکه تصرف بدون اجازه در اموال دیگران در حالت عادی حرام است، اما در حالت تشنگی شدیدی که ترس مرگ در

در مواردی اگر انجام تکلیفى به صورت کامل، دشوار یا ناممکن بوده، اما به‏‌جا آوردن بخشى از آن امکان‌پذیر باشد، باید تا همان اندازه که ممکن است به تکلیف عمل شود. این اصل در فقه و اصول به «قاعده میسور»

ر.ک: «قاعده میسور».

مسائل مستحدثه مسائلی است که یا در آثار فقهی کهن به آنها پرداخته نشده باشد و یا به آن گونه که می بایست مطرح شود، از آنها بحث نشده و طبیعتاً نیاز به نگاه و تحقیق مجدد دارد.

وقتی مشخص شود که برای اثبات یک چیز به  خود آن چیز - و لو با عبارتی دیگر - استدلال شده است، می‌گوییم این «مصادره به مطلوب» است. مانند آنکه در اثبات گرمای هوا گفته شود که «چون هوا خنک نیست، پس گرم اس

گاهى در ابتدا یک لفظ و یا عبارت براى معنایی وضع نشده است، ولى در آن معنا (بدون آنکه واضعی آن را وضع کرده باشد)، به اندازه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد که به تدریج مختص همان معنا شده و مورد استفاده

«وضع تخصیصى»، آن است که فرد وضع‌کننده لغت یا اصطلاح، صریحاً لفظ و یا عبارتی را براى دلالت بر معناى خاصّى مشخص و ارائه کند. نام دیگر این وضع، «وضع تعیینی» بوده و در مقابل آن، «وضع تخصصی» قرار دارد.<

رجوع کنید: «وضع تخصّصی».

رجوع کنید : «وضع تخصیصی».