اسلام از خوردن و آشامیدن و استعمال چیزهایی که برای سلامتی انسان ضرر داشته باشد، منع کرده، و هر چه ضرر بیشتر باشد منع از علت و سبب آن نیز شدیدتر است، تا جایی که به درجه‌ی حرمت می‌رسد.

امام خمینی(ره) در این مسئله فرمود: "خوردن چیزى که براى انسان ضرر دارد حرام است".[1]

پیدا است که معیار در حرام بودن، داشتن ضرر است. و این‌که این ضرر از راه خوردن باشد یا از راه دیگر، خصوصیتی ندارد. سیگار یکی از چیزهایی است که استعمالش برای سلامتی انسان ضرر دارد؛ اما آیا این ضرر در حدی است که استفاده‌ی از آن‌را حرام کند یا خیر؟

گروه زیادى از اطبّا و پزشکان اهل خبره، اجماع و اتّفاق نظر دارند که سیگار ضررهاى مهم و زیان‌هاى قابل توجّهى دارد، و کتاب‌هاى متعدّدى در مورد خطرات، زیان‌ها و بیماری‌هاى ناشى از استعمال دخانیات، به خصوص سیگار، نوشته‌اند.[2] لذا حداقل می‌توان ادعا کرد سیگار به تناسب افراد و حالات مختلف که میزان ضرر را تغییر می‌دهد، حکم آن هم تغییر می‌کند.

بعضی از فقها بر این مبنا، میزان ضرر سیگار را در حدی دانسته‌اند که به طور مطلق فتوا به حرمت آن داده‌اند.

اما بعضی از بزرگان، میزان ضرر آن‌را در حدی نمی‌بینند که تحریم مطلق سیگار را به دنبال داشته باشد. بله، اگر مثلا شخصی به بیماری قلبی مبتلا باشد و پزشک او را از دخانیات، به طور جدی منع کند، کشیدن سیگار بر او حرام می‌شود.[3]

 ضمائم:

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

حکم با اختلاف مراتب ضررى که بر استعمال دخانیات مترتب مى‏شود، متفاوت می‌گردد. و به طور کلى استعمال دخانیات اگر به مقدارى باشد که موجب ضرر قابل ملاحظه‌‏اى براى بدن باشد، جایز نیست و اگر شخص می‌داند که با شروع آن به این مرحله می‌‏رسد نیز جایز نمی‌‏باشد.[4]

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

خوردن یا نوشیدن چیزى که براى انسان ضرر مهمّى دارد حرام است. کشیدن سیگار و سایر انواع دخانیات اگر به تصدیق اهل اطّلاع ضرر مهمّى داشته باشد، نیز حرام است، ولى استفاده از موادّ مخدّر مطلقاً حرام است؛ خواه به صورت تزریق یا دود کردن یا خوردن و یا به هر طریق دیگرى بوده باشد. همچنین تولید، خرید و فروش و هرگونه کمک به انتشار آن، حرام است.[5]

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر کشیدن سیگار و تنباکو - هرچند در آینده - ضرر مهمی به او می‌رساند، خواه آن ضرر مهم حتمی باشد و یا احتمالی، که از آن نزد عقلاء ترس حاصل می‌شود، کشیدن آن حرام است، و اما با ایمن بودن از ضرر مهم هرچند از این جهت که در کشیدن آن زیاده روی نکند، اشکال ندارد.[6]

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

خوردن چیزى که براى عقل انسان یا سلامتى او ضرر دارد حرام است، ولى اگر ضرر موقّت یا کم باشد که عقلاء اعتنا نکنند، حرام نیست".[7]

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):

در صورتى که مضر باشد یا آثارسوء تربیتى ایجاد نماید اشکال دارد.[8]

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

استعمال دخانیات از جمله سیگار و قلیان حرام است و فردی که معتاد به دخانیات است، باید حداکثر تلاش خود را در ترک اعتیاد به کار بگیرد و تا زمان ترک اعتیاد به طور کامل، در صورتی که از استفاده نکردن قلیان و سیگار دچار ضرر یا حرج[9] گردد، می‌تواند صرفاً به اندازۀ رفع ضرر یا حرج استفاده کند.

لینک به سایت استفتائات

[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج ‏2، ص 600، م 2630، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.

[2]. کتاب سیگار، سکته، سرطان از جمله این کتب است.

[3]. فاضل لنکرانى، محمد، جامع المسائل، ج ‌1، ص 578، س2160، قم، امیر قلم، چاپ یازدهم.

[4]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 1018، س 1407.

[5]. همان، ص 600 ، م 2630.

[6]. بر گرفته از سایت رسمی آیت الله سیستانی.

[7]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، 600، م 2630.

[8]. نورى همدانی، حسین، هزار و یک مسئله، ج ‏1، ص 50، س ‏115، قم، نشر موعود، بی‌تا.

[9]. سختی و مشقت طافت فرسای غیر قابل تحمل.