لطفا صبرکنید
بازدید
24177
24177
آخرین بروزرسانی:
1392/03/26
کد سایت
fa12710
کد بایگانی
12935
نمایه
معنای ریبه و مفسده در نگاه به نامحرم
طبقه بندی موضوعی
Laws and Jurisprudence|برخی احکام|بیشتر بدانیم
گروه بندی اصطلاحات
اصطلاحات فقهی - اصولی|سرفصل‌های قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
عبارت: اگر کسی به زن نا محرم بدون قصد ریبه نگاه کند یا مفسده ای نداشته باشد، نگاه کردن او حرام نیست به چه معنا است؟
پرسش
این که در احکام گفته شده که اگر کسی به زن نا محرم بدون قصد ریبه نگاه کند، یا مفسده ای نداشته باشد، نگاه کردن او حرام نیست به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی
کلمۀ "ریبه" از "ریب" به معنای شک گرفته شده، و در اصطلاح فقها نگاه با ریبه، به نگاهی گفته می شود که خصوصیت نگاه کننده و نگاه شده مجموعاً طورى است که خطرناک است و ترس است که لغزشى به دنبال نگاه کردن به وجود آید. در این مسئله فرقی بین زنان محرم و نا محرم وجود ندارد، گرچه غیر از مواضع خاص، به بعضی از قسمت های بدن محارم؛ مثل مو و بدن آنان می شود نظر کرد، اما همین نظر کردن هم اگر همراه با شهوت و لذت باشد جائز نیست؛ به همین جهت در آموزه های دینی در ارتباط های خانوادگی – غیر از زن و شوهر - آمده است که پدر و مادر و خواهران و برادران از پوشش و آرایشی که سبب تحریک و بیداری مسائل جنسی برای دیگر اعضای خانواده می شود پرهیز نمایند.
پاسخ تفصیلی
کلمۀ "ریبه" از ریشه "ریب" به معنای شک و گمان است. بعضی آن را به معنای اضطراب و تزلزل قلب معنا کرده اند که از آثار شک است. در کتاب های فقهی به معنای ترس از واقع شدن در حرام می باشد.[1]
تلذذ یعنى لذت بردن، و نگاه از روى تلذذ یعنى نگاه به قصد لذت بردن. اما ریبه یعنى خصوصیت نگاه کننده و نگاه شده مجموعاً طورى است که خطرناک است و ترس است که لغزشى به دنبال نگاه کردن به وجود آید؛ به این جهت در دین مقدس اسلام در ارتباط با معاشرت زن و مرد برای حفظ خانواده و اجتماع دستوراتی آمده است که ما به عنوان یک مسلمان ملزم به رعایت آن هستیم.
در مسئلۀ جواز نگاه، بدون تردید اگر نظر از روى «تلذّذ» یا «ریبه» باشد، حرام است.
در قرآن کریم به مردان مسلمان دستور می دهد که هنگام روبرو شدن با زنان نا محرم دیدگان خود را ببندند: "وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ ..."؛[2] و به زنان مؤمن بگو که چشمان خویش فروگیرند و شرمگاه خود نگه دارند و زینتهاى خود را جز آن مقدار که پیداست آشکار نکنند و مقنعههاى خود را تا گریبان فروگذارند و زینتهاى خود را آشکار نکنند، جز براى شوهر خود یا پدر خود یا پدر شوهر خود یا پسر خود یا پسر شوهر خود یا برادر خود یا پسر برادر خود، یا پسر خواهر خود یا زنان همکیش خود، یا بندگان خود ... . در شأن نزول این آیه از امام باقر (ع) روایت شده است: "روزی در هوای گرم مدینه زن جوان زیبایی در حالی که طبق معمول روسری خود را به پشت گردن انداخته و دور گردن و بناگوشش پیدا بود، از کوچه عبور می کرد، مردی از اصحاب رسول خدا از طرف مقابل می آمد، آن منظره زیبا، سخت نظر او را جلب کرد و چنان غرق تماشای آن زن زیبا شد که از خودش و اطرافش غافل گشت و جلوی خودش را نگاه نمی کرد، آن زن وارد کوچه ای شد و جوان با چشم خود او را دنبال می کرد، همان طور که می رفت ناگهان استخوان یا شیشه ای که از دیوار بیرون آمده بود به صورتش اصابت کرد و صورتش را مجروح ساخت، وقتی به خود آمد که خون از سر و صورتش جاری شده بود. با همین حال به حضور پیامبر رفت و ماجرا را به عرض رساند.[3] این جا بود که آیه حجاب نازل شد". گفته اند آنچه سبب شد جوان مجذوب آن زن شود، نگاه همراه با لذت بود.
این موضوع نیز بدیهی است که انسان نباید در راهی گام بردارد که به احتمال قوی سرانجامش به گناه می انجامد. بر این اساس نگاهی که سرانجامش ارتباط حرام باشد، نیز با عنوان "نگاه ریبه آلود" ممنوع خواهد بود.
تلذذ یعنى لذت بردن، و نگاه از روى تلذذ یعنى نگاه به قصد لذت بردن. اما ریبه یعنى خصوصیت نگاه کننده و نگاه شده مجموعاً طورى است که خطرناک است و ترس است که لغزشى به دنبال نگاه کردن به وجود آید؛ به این جهت در دین مقدس اسلام در ارتباط با معاشرت زن و مرد برای حفظ خانواده و اجتماع دستوراتی آمده است که ما به عنوان یک مسلمان ملزم به رعایت آن هستیم.
در مسئلۀ جواز نگاه، بدون تردید اگر نظر از روى «تلذّذ» یا «ریبه» باشد، حرام است.
در قرآن کریم به مردان مسلمان دستور می دهد که هنگام روبرو شدن با زنان نا محرم دیدگان خود را ببندند: "وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ ..."؛[2] و به زنان مؤمن بگو که چشمان خویش فروگیرند و شرمگاه خود نگه دارند و زینتهاى خود را جز آن مقدار که پیداست آشکار نکنند و مقنعههاى خود را تا گریبان فروگذارند و زینتهاى خود را آشکار نکنند، جز براى شوهر خود یا پدر خود یا پدر شوهر خود یا پسر خود یا پسر شوهر خود یا برادر خود یا پسر برادر خود، یا پسر خواهر خود یا زنان همکیش خود، یا بندگان خود ... . در شأن نزول این آیه از امام باقر (ع) روایت شده است: "روزی در هوای گرم مدینه زن جوان زیبایی در حالی که طبق معمول روسری خود را به پشت گردن انداخته و دور گردن و بناگوشش پیدا بود، از کوچه عبور می کرد، مردی از اصحاب رسول خدا از طرف مقابل می آمد، آن منظره زیبا، سخت نظر او را جلب کرد و چنان غرق تماشای آن زن زیبا شد که از خودش و اطرافش غافل گشت و جلوی خودش را نگاه نمی کرد، آن زن وارد کوچه ای شد و جوان با چشم خود او را دنبال می کرد، همان طور که می رفت ناگهان استخوان یا شیشه ای که از دیوار بیرون آمده بود به صورتش اصابت کرد و صورتش را مجروح ساخت، وقتی به خود آمد که خون از سر و صورتش جاری شده بود. با همین حال به حضور پیامبر رفت و ماجرا را به عرض رساند.[3] این جا بود که آیه حجاب نازل شد". گفته اند آنچه سبب شد جوان مجذوب آن زن شود، نگاه همراه با لذت بود.
این موضوع نیز بدیهی است که انسان نباید در راهی گام بردارد که به احتمال قوی سرانجامش به گناه می انجامد. بر این اساس نگاهی که سرانجامش ارتباط حرام باشد، نیز با عنوان "نگاه ریبه آلود" ممنوع خواهد بود.
نظرات
