اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
ابن السبیل
3936 اصطلاحات فقهی - اصولی
«سبیل» به معنای راه است و «ابن السّبيل» اگرچه معنای اولیهاش «فرزند راه» است، اما آنچه در قرآن و روایات و دیگر منابع دینی به این اصطلاح اشاره شده است، مراد از آن، مسافری است که در راه مانده و نيازم
-
استغفار
9572 سرفصلهای قرآنی
«استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیشگاه خداوند میباشد که در نهایت
-
انصار
3749 سرفصلهای قرآنی
«انصار» جمع «ناصر»، از ریشه «نصر» و به معنای «یاوران» است که شامل هر گروهی خواهد بود که فرد یا گروه دیگری را یاری کند، اما در صدر اسلام به ساکنان مسلمان مدینه و اطراف آن، بویژه افراد مسلمان دو قبیل
-
اهل بیت
5089 سرفصلهای قرآنی
«اهل بیت» اصطلاحی قرآنی، حدیثی و کلامی است که در منابع اسلامی، ابتدا در قرآن کریم در آیۀ تطهیر(آیۀ 33 سورۀ احزاب) به کار رفته است: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا». گرچه
-
ایلاء
1945 اصطلاحات فقهی - اصولی
«ایلاء» در لغت به معناى قَسم خوردن در هر چیزی بوده و در اصطلاح قرآنی و فقهی، سوگند مرد، در خصوص ترک آمیزش با همسر دائمی خود - به مدت بیش از چهار ماه - است؛ که دادگاه با بررسی و اثبات موضوع، چهار ما
-
أصحاب الأیکة
3769 سرفصلهای قرآنی
«اصحاب الایکه» مردمانی ظالم و ستمکار و معاصر شعيب پیامبر(ع) بودند که أصحاب الرسّ
2466 سرفصلهای قرآنیدر اینکه «اصحاب الرس» چه کسانی بودند و در کدام برهه از تاریخ و در چه سرزمینی زندگی میکردند، میان مفسران اختلاف دیدگاه وجود دارد؛ این اختلاف از آنجا ناشی میشود که توبه
14235 سرفصلهای قرآنی«توبه» یكی از موضوعات مهم و اساسی است كه در مكتب اسلام و دیگر ادیان آسمانی بدان توجه شده و درباره آن فراوان سخن رفته است. واژه «توبه» و مشتقات آن در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناهکار»، هم به مع
- چشم دل
1899 اصطلاحات عرفانیمراد از «چشم دل»، ادراک شهودی و دریافت با دل و قلب است که در مقابل دیدن با چشمهای ظاهری مورد استفاده قرار میگیرد.
- حور عین
5747 سرفصلهای قرآنیدر چندین آیه از قرآن مجید از همسران بهشتی تعبیر به «حورعین» شده است. در لغت، «حور» جمع «حوراء» به معنای زنی است که سفیدی چشمش بسیار سفید و سیاهی آن نیز بسیار سیاه باشد. و یا به معنای زنی است که دار
- ذکر
11952 سرفصلهای قرآنی«ذکر» که در مقابل «نسیان» و فراموشی قرار دارد، به معنای یاد کردن، بر زبان راندن، به یاد آوردن، آواز، ثنا، دعا، ورد و ... است که يكى از زيباترين جلوههاى ارتباط عاشقانه با خدا و اساسیترين راههاى
- سدرة المنتهی
2112 سرفصلهای قرآنی«سِدره» بر وزن «حِرفه»، در لغت به معنای درخت پر برگ و پر سايه است، و عبارت «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» در قرآن کریم، اشاره به درخت پر برگ و بابرکتی است كه در اوج آسمانها، در منتها اليه عروج فرشتگان، ار
- صبر
16152 سرفصلهای قرآنی«صبر»: صبر در لغت، به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن نفس است. صبر همچنین به بازداشتن نفس از اظهار بیتابی و بیقراری نیز معنا شده است. در علم اخلاق برای صبر معانی مختلفی بیان شده است؛ ما
- طی الارض
3268 اصطلاحات عرفانی«طی الارض» نوعی معجزه و کرامت است که خداوند در اختیار برخی افراد قرار میدهد تا با استفاده از آن بتوانند مسیری طولانی را با سرعتی بالاتر از تصور بشر بپیمایند.
- ظلم ، ستم
15691 سرفصلهای قرآنی«ظلم» در لغت، به معنای كار بیجا انجام دادن، و خروج از حد میانهروی است. ظلم به اين معنا، جامع همه رذايل اخلاقی بوده، و ارتكاب هر يک از زشتیهای شرعی و عقلی را شامل است و اين، «ظلم به معنای اعم» ا
- عزم
3241 سرفصلهای قرآنی«عزم» در لغت، به معناى «تصميم قطعی و محكم» است. و گاه به هر چيز محكم نيز «عزم» گفته میشود. در فرهنگ قرآن کریم، «عزم» به معناى تصميم محكمی است که انسان برای بهتر انجامدادن كارهاى خود باید با چنین
- غفلت
7842 سرفصلهای قرآنی«غفلت» به معنای «ندانستن و جهل» و یا «از یاد بردن و فراموشی» است. خداوند بارها در قرآن این هر دو معنا را از خود نفی میکند. اما بشر بگونهای آفریده شده که نسبت به بسیاری از چیزها آگاهی نداشته و برخ
- فتح مبین
3724 اصطلاحات عرفانیمفسران قرآن کریم برای «فتح مبین» که در آیه ابتدایی سوره فتح بدان اشاره شده است، تفاسیر متعددی ارائه کرده و وقایعی چون «فتح مکه» و «صلح حدیبیه» را از مصادیق آن برشمردهاند. در تفسیری عرفانی از «فتح
- فیض
4276 اصطلاحات عرفانیواژه «فیض» در لغت به معنای پر شدن ظرف از آب و جارى شدن از آن است و در نظر اهل معرفت به معنای جوشش وجود موجودات از ذات خداوند است. از این فرایند در فلسفه به بخشش وجود(اعطای وجود) تعبیر میکنند. توضی
- قاب قوسین أو أدنی
2806 اصطلاحات عرفانیاین تعبیر به صورت صریح در آیه 9 سوره نجم در ارتباط با معراج پیامبر اسلام(ص) مطرح شده و تفاسیر مختلفی در مورد آن ارائه شده است. به عنوان نمونه در تفسیری عرفانی، منظور از «قاب قوسین» را «مرتبه واحدیت
- قاعده اضطرار
3991 اصطلاحات فقهی - اصولیمعنای «قاعده اضطرار» آن است که با پیدایش اضطرار، برخی احکام شرعی تغییر مییابند و به عنوان نمونه با آنکه تصرف بدون اجازه در اموال دیگران در حالت عادی حرام است، اما در حالت تشنگی شدیدی که ترس مرگ در
- کرسی
2288 سرفصلهای قرآنیواژه «کرسی» در معانی گوناگونی چون تخت پادشاهی، علم، دانش، ملک، قدرت باری تعالی و تدبیر او مورد استفاده قرار گرفته است. اين كلمه در قرآن کریم دو بار تکرار شده، با اين تفاوت كه در يكى، مصداق خارجى ما
- کهف، اصحاب کهف
4923 سرفصلهای قرآنیاصحاب کهف گروهى از جوانان با ايمان و موحد بودند كه در يک زندگى پر زرق و برق، در ميان انواع ناز و نعمت به سر میبردند، ولی براى حفظ عقيده و مبارزه با طاغوت عصر خويش به همه اينها پشتپا زدند، و با
- متردیه
1825 اصطلاحات فقهی - اصولیبه حیوانى که با افتادن از پرتگاه کشته شده باشد، «متردّیه» گفته میشود که در آیه سوم سوره مائده نیز به آن اشاره شده است.
- مقام ابراهیم
1972 سرفصلهای قرآنیاز این مقام در آیه 125 سوره بقره نام برده شده است و گرچه برخی معتقدند که "مقام ابراهیم" شامل تمام منطقه حرم و تمام نقاطی است که حج در آن برگزار میشود، و برخی نیز "عرفات"، "مشعر الحرام" و "جمرات سه
- مقام امن
1731 اصطلاحات عرفانیپرهیزکاران به پاس ایمان و تسلیم در برابر حق، در قیامت در پیشگاه خدای متعال مقامی خواهند داشت که از آن به «مقام امن» یا «مقام امین» تعبیر میشود.
- مقام امین
1793 اصطلاحات عرفانیرجوع کنید: «مقام امن».
- مقام ترک سؤال
6563 اصطلاحات عرفانیمراد از «ترک سؤال» که به عنوان مقامی عرفانی مورد گفتگو قرار میگیرد، به معنای مقامی است که عارف در آن تلاش میکند تا هیچ درخواست مساعدت مالی و مادی از دیگران نداشته باشد. به زبانی دیگر، یک عارف گرچ
- مقام رب
1539 اصطلاحات عرفانی«مقام رب» که در قرآن کریم به آن اشاره شده است به معنای صفت ربوبيت و ساير صفات كريمه حق تعالی(مانند علم، قدرت، قهر، رحمت و غضب) میباشد كه همگی از لوازم ربوبيت او است.
- مقام محمود
2367 سرفصلهای قرآنی"مقام محمود" مقامی است که خداوند در قرآن کریم، به پیامبرش وعده داده که در صورت شبزندهداری به آن خواهد رسید. در روایات، تفاسیر و منابع عرفانی توضیحات فراوانی پیرامون این مقام ارائه شده و به عنوان
- منخنقه
1609 اصطلاحات فقهی - اصولیدر زبان عرب، به حیوانى که خفه شده باشد، «منخنقه» گفته میشود. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره شده است.
- موقوذه
1858 اصطلاحات فقهی - اصولیدر زبان عرب، به حیوانى که بدون ذبح و تنها بر اثر ضربات وارده بر او کشته شده باشد، «موقوذه» گفته میشود. این واژه برگرفته از «وقذ» به معناى ضربت شدید است. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره
- نطیحه
2113 اصطلاحات فقهی - اصولیدر زبان عرب، به حیوانى که به دنبال شاخ زدن حیوان دیگری به او جان داده باشد، «نطیحه» میگویند. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره شده است.
- هجرت
6985 اصطلاحات عرفانیيكى از مفاهيمی كه از نگاه ارزشی در قرآن كريم و آموزههای دینی به صورت وسيعى انعکاس يافته، مفهوم «هجرت» است. قرآن كريم در موارد بسیاری و با تعابیر گوناگون از هجرت سخن به ميان آورده است. همچنین در
- یقظه (بیداری)
2094 اصطلاحات عرفانی«یقظه» از ریشه «یقظ» و به معنای بیداری از خواب و توجّه به پیرامون است و در متون عرفانی به معنای بیدارى از خواب غفلت بوده که ناشی از معرفت و تجلّى انوار الهى در قلبها میباشد.
پرسش مرتبط: <
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
- چشم دل
پرسش های اتفاقی
-
آیا امام حسن(ع) فرزندی به نام بِشر داشت که در روز عاشورا در کنار عمویش به شهادت رسید؟
1783 تاريخ بزرگان 1400/04/05در منابعی که به بررسی حادثهی کربلا میپردازند، در کتابهایی که بیانگر اسامی فرزندان ائمه(ع) از جمله فرزندان امام حسن(ع) میباشند و نیز در زیاراتی که نام شهدای کربلا در آنها وجود دارد، از شخصی به «بِشر بن حسن بن علی» به عنوان شهیدی از ...
-
نسبت ولایت فقیه با احزاب چیست؟
8872 نقش احزاب و نهادهای مدنی 1385/03/01احزاب سیاسى، به معناى دستهبندیهاى مختلف با دیدگاههاى متفاوت، در همه جوامع از زمان باستان تا روزگار ما وجود داشته است. اما احزاب سیاسى به معناى جدید، بیگمان، محصول الزامات آئینهاى انتخاباتى و پارلمانى بودهاند.[1] با این وصف، این مفهوم نیز محصول تمدّن نوینى است که ...
-
در چه صورت چیز های پاک، نجس می شوند؟ چگونه باید آنها را پاک کرد؟
24427 Laws and Jurisprudence 1388/02/27از نظر اسلام همه چیز پاک است مگر این که یقین به نجاست آن داسته باشیم[1] و اگر نسبت به نجاست چیزی شک داشته باشیم آن چیز پاک است.[2]بنا بر این در مورد اول اگر یقین داشته باشید که دست شما نجس بوده و یقین ...
-
چگونه به پرسشهای کودکان دربارۀ خدا پاسخ بگوییم؟
48624 حدیث 1387/10/01از پرسشهایی که کودک دربارهی خدا میکند نباید فرار کرد، بلکه باید به این پرسشها جوابی صحیح و ساده و محکم داد. با استفاده از برهان نظم با تبیینی ساده و با استفاده از بیان سادهای از نعمتهای بیشمار خداوند که در محیط اطراف کودکان وجود دارد، میتوان ...
-
در روایت آمده است؛ خداوند گناه شیعیان را بر گردن پیامبر نهاده و سپس آنها را بخشید و آیه «لِیَغْفِرَ لَکَ اللهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَما تَأَخَّرَ» اشاره به همین معنا دارد! آیا چنین اعتقادی درست است؟ این همان اعتقاد مسیحیان پیرامون عیسی نیست که مسلمانان بر آن خرده ...
15891 تفسیر 1392/08/13روایت مورد سؤال، با کمی اختلاف از آنچه در متن سؤال آمده، اینگونه نقل شده است: از امام صادق(ع) درباره سخن خدا «لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ... » پرسیدند، آنحضرت فرمود: پیامبر(ص) گناهى نداشته و اراده بر انجام گناهى هم ننموده است، اما خداوند گناهان شیعیان علی(ع) را بر ...
-
آیا بر اساس احادیث، خداوند در نماز سه مرتبه به مؤمن نگاه میکند، اگر مؤمن بار سوم حواسش پرت شد، دیگر خداوند رهایش کرده و توجهی به او نمیکند؟!
12029 حدیث 1397/04/27امام صادق(ع) در هشداری نسبت به بیتوجهی و حضور قلب نداشتن هنگام اقامه نماز فرمود:«إِذَا قَامَ الْعَبْدُ إِلَى الصَّلَاةِ أَقْبَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ بِوَجْهِهِ فَلَا یَزَالُ مُقْبِلًا عَلَیْهِ حَتَّى یَلْتَفِتَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَإِذَا الْتَفَتَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ أَعْرَضَ عَنْهُ»؛[1]چون بندهاى به ...
-
چرا خداوند به مسلمانان توصیه میکند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
17030 تفسیر 1396/12/19خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه میکند تا به بتها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا میگفتند؛ از اینرو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
-
چرا کسی که علم فقه آموخته است، باید حقّ ولایت داشته باشد؟
7458 کلیات 1391/11/25ولایت فقیه در حقیقت ولایت فقه و دانش الهی بر انسانها از سوی خدای تعالی به واسطه ائمه اطهار(ع) است نه ولایت شخص. همانطوری که یک مریض –حتی دانشمندانی که علم پزشکی نخواندهاند- هنگام بیماری، تمام بدن خود را در اختیار یک پزشک متخصص قرار می دهد، انسانها ...
-
نماز وحشت چگونه خوانده میشود؟ آیا خواندن نماز وحشت یک نفر برای میت کافی است؟
227118 نماز لیلة الدفن (وحشت) 1387/09/03در آموزههای دینی نمازی با عنوان(وحشت) وجود ندارد، بلکه آنچه به این نام در بین مردم معروف شده است نماز «لیلة الدفن» یا «صلاة الهدیه»[1] میباشد و آن نمازى است که در شب اول دفن مؤمن براى او خوانده میشود و به این خاطر ...
-
با توجه به اختلاف نظر فراوان در مسائل فقهی و حقوقی و تفسیرهای گوناگون از مواد قانونی، وظیفه قاضی چیست؟ چگونه و با چه تفسیری باید حکم صادر نماید.؟ در صورت مخالفت حکم صادره با واقع، آیا قاضی دارای مسئولیت شرعی است یا خیر؟
8755 احکام قضایی 1393/01/25در ماده 3 قانون آیین دادرسی مدنی، قاضی(دادرس)، مکلّف و موظف شده است دعاوى را موافق قوانین رسیدگى کرده، حکم داده یا فصل نماید و در صورتى که قوانین موضوعه کشورى کامل یا صریح نبوده و یا متناقض باشد یا اصلًا قانونى در قضیه مطروحه وجود نداشته باشد، ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
883400 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
750566 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
728280 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
641486 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
640077 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
637457 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
576168 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
574260 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
558021 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
557997 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...