جستجوی پیشرفته

اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصل‌های قرآنی)

  • ابن السبیل
    3936 اصطلاحات فقهی - اصولی

    «سبیل» به معنای راه است و «ابن السّبيل» اگرچه معنای اولیه‌اش «فرزند راه» است، اما آنچه در قرآن و روایات و دیگر منابع دینی به این اصطلاح اشاره شده است، مراد از آن، مسافری است که در راه مانده و نيازم

  • استغفار
    9572 سرفصل‌های قرآنی

    «استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیش‌گاه خداوند می‌باشد که در نهایت

  • انصار
    3749 سرفصل‌های قرآنی

    «انصار» جمع «ناصر»، از ریشه «نصر» و به معنای «یاوران» است که شامل هر گروهی خواهد بود که فرد یا گروه دیگری را یاری کند، اما در صدر اسلام به ساکنان مسلمان مدینه و اطراف آن، بویژه افراد مسلمان دو قبیل

  • اهل بیت
    5089 سرفصل‌های قرآنی

    «اهل بیت» اصطلاحی قرآنی، حدیثی و کلامی است که در منابع اسلامی، ابتدا در قرآن کریم در آیۀ تطهیر(آیۀ 33 سورۀ احزاب) به کار رفته است: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا». گرچه

  • ایلاء
    1945 اصطلاحات فقهی - اصولی

    «ایلاء» در لغت به معناى قَسم خوردن در هر چیزی بوده و در اصطلاح قرآنی و فقهی، سوگند مرد، در خصوص ترک آمیزش با همسر دائمی خود - به مدت بیش از چهار ماه - است؛ که دادگاه با بررسی و اثبات موضوع، چهار ما

  • أصحاب الأیکة
    3769 سرفصل‌های قرآنی

    «اصحاب الایکه» مردمانی ظالم و ستم‌کار و معاصر شعيب پیامبر(ع) بودند که أصحاب الرسّ

    2466 سرفصل‌های قرآنی

    در این‌که «اصحاب الرس» چه کسانی بودند و در کدام برهه از تاریخ و در چه سرزمینی زندگی می‌کردند، میان مفسران اختلاف دیدگاه وجود دارد؛ این اختلاف از آن‌جا ناشی می‌شود که توبه

    14235 سرفصل‌های قرآنی

    «توبه» یكی از موضوعات مهم و اساسی است كه در مكتب اسلام و دیگر ادیان آسمانی بدان توجه شده و درباره آن فراوان سخن رفته است. واژه «توبه» و مشتقات آن در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناه‌کار»، هم به مع

  • چشم دل
    1899 اصطلاحات عرفانی

    مراد از «چشم دل»، ادراک شهودی و دریافت با دل و قلب است که در مقابل دیدن با چشم‌های ظاهری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

  • حور عین
    5747 سرفصل‌های قرآنی

    در چندین آیه از قرآن مجید از همسران بهشتی تعبیر به «حورعین» شده است. در لغت، «حور» جمع «حوراء» به معنای زنی است که سفیدی چشمش بسیار سفید و سیاهی آن نیز بسیار سیاه باشد. و یا به معنای زنی است که دار

  • ذکر
    11952 سرفصل‌های قرآنی

    «ذکر» که در مقابل «نسیان» و فراموشی قرار دارد، به معنای یاد کردن، بر زبان راندن، به یاد آوردن، آواز، ثنا، دعا، ورد و ... است که يكى از زيباترين جلوه‌هاى ارتباط عاشقانه با خدا و اساسی‌‏ترين راه‏‌هاى

  • سدرة المنتهی
    2112 سرفصل‌های قرآنی

    «سِدره» بر وزن «حِرفه»، در لغت به معنای درخت پر برگ و پر سايه است، و عبارت «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى» در قرآن کریم، اشاره به درخت پر برگ و بابرکتی است كه در اوج آسمان‌ها، در منتها اليه عروج فرشتگان، ار

  • صبر
    16152 سرفصل‌های قرآنی

    «صبر»: صبر در لغت، به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن نفس است. صبر هم‌چنین به بازداشتن نفس از اظهار بی‌تابی و بی‌قراری نیز معنا شده است. در علم اخلاق برای صبر معانی مختلفی بیان شده است؛ ما

  • طی الارض
    3268 اصطلاحات عرفانی

    «طی الارض» نوعی معجزه و کرامت است که خداوند در اختیار برخی افراد قرار می‌دهد تا با استفاده از آن بتوانند مسیری طولانی را با سرعتی بالاتر از تصور بشر بپیمایند.

  • ظلم ، ‌ستم
    15691 سرفصل‌های قرآنی

    «ظلم» در لغت، به معنای ‏كار بی‌جا انجام دادن، و خروج از حد میانه‌روی است. ظلم به اين معنا، جامع همه رذايل اخلاقی بوده، و ارتكاب هر يک از زشتی‌های شرعی و عقلی را شامل است و اين، «ظلم به معنای اعم» ا

  • عزم
    3241 سرفصل‌های قرآنی

    «عزم» در لغت، به معناى «تصميم قطعی و محكم» است. و گاه به هر چيز محكم نيز «عزم» گفته می‌شود. در فرهنگ قرآن کریم، «عزم» به معناى تصميم محكمی است که انسان برای بهتر انجام‌دادن كارهاى خود باید با چنین

  • غفلت
    7842 سرفصل‌های قرآنی

    «غفلت» به معنای «ندانستن و جهل» و یا «از یاد بردن و فراموشی» است. خداوند بارها در قرآن این هر دو معنا را از خود نفی می‌کند. اما بشر بگونه‌ای آفریده شده که نسبت به بسیاری از چیزها آگاهی نداشته و برخ

  • فتح مبین
    3724 اصطلاحات عرفانی

    مفسران قرآن کریم برای «فتح مبین» که در آیه ابتدایی سوره فتح بدان اشاره شده است، تفاسیر متعددی ارائه کرده و وقایعی چون «فتح مکه» و «صلح حدیبیه» را از مصادیق آن برشمرده‌اند. در تفسیری عرفانی از «فتح

  • فیض
    4276 اصطلاحات عرفانی

    واژه «فیض» در لغت به معنای پر شدن ظرف از آب و جارى شدن از آن است و در نظر اهل معرفت به معنای جوشش وجود موجودات از ذات خداوند است. از این فرایند در فلسفه به بخشش وجود(اعطای وجود) تعبیر می‌کنند. توضی

  • قاب قوسین أو أدنی
    2806 اصطلاحات عرفانی

    این تعبیر به صورت صریح در آیه 9 سوره نجم در ارتباط با معراج پیامبر اسلام(ص) مطرح شده و تفاسیر مختلفی در مورد آن ارائه شده است. به عنوان نمونه در تفسیری عرفانی، منظور از «قاب قوسین» را «مرتبه واحدیت

  • قاعده اضطرار
    3991 اصطلاحات فقهی - اصولی

    معنای «قاعده اضطرار» آن است که با پیدایش اضطرار، برخی احکام شرعی تغییر می‌یابند و به عنوان نمونه با آنکه تصرف بدون اجازه در اموال دیگران در حالت عادی حرام است، اما در حالت تشنگی شدیدی که ترس مرگ در

  • کرسی
    2288 سرفصل‌های قرآنی

    واژه «کرسی» در معانی گوناگونی چون تخت پادشاهی، علم، دانش، ملک، قدرت باری تعالی و تدبیر او مورد استفاده قرار گرفته است. اين كلمه در قرآن کریم دو بار تکرار شده، با اين تفاوت كه در يكى، مصداق خارجى ما

  • کهف، اصحاب کهف
    4923 سرفصل‌های قرآنی

    اصحاب کهف گروهى از جوانان با ايمان و موحد بودند كه در يک زندگى پر زرق و برق، در ميان انواع ناز و نعمت به سر می‌‏بردند، ولی براى حفظ عقيده و مبارزه با طاغوت عصر خويش به همه اينها پشت‌‏پا زدند، و با

  • متردیه
    1825 اصطلاحات فقهی - اصولی

    به حیوانى که با افتادن از پرتگاه کشته شده باشد، «متردّیه» گفته می‌شود که در آیه سوم سوره مائده نیز به آن اشاره شده است.

  • مقام ابراهیم
    1972 سرفصل‌های قرآنی

    از این مقام در آیه 125 سوره بقره نام برده شده است و گرچه برخی معتقدند که "مقام ابراهیم" شامل تمام منطقه حرم و تمام نقاطی است که حج در آن برگزار می‌شود، و برخی نیز "عرفات"، "مشعر الحرام" و "جمرات سه

  • مقام امن
    1731 اصطلاحات عرفانی

    پرهیزکاران به پاس ایمان و تسلیم در برابر حق، در قیامت در پیش‌گاه خدای متعال مقامی خواهند داشت که از آن به «مقام امن» یا «مقام امین» تعبیر می‌شود.

  • مقام امین
    1793 اصطلاحات عرفانی

    رجوع کنید: «مقام امن».

  • مقام ترک سؤال
    6563 اصطلاحات عرفانی

    مراد از «ترک سؤال» که به عنوان مقامی عرفانی مورد گفتگو قرار می‌گیرد، به معنای مقامی است که عارف در آن تلاش می‌کند تا هیچ درخواست مساعدت مالی و مادی از دیگران نداشته باشد. به زبانی دیگر، یک عارف گرچ

  • مقام رب
    1539 اصطلاحات عرفانی

    «مقام رب» که در قرآن کریم به آن اشاره شده است به معنای صفت ربوبيت و ساير صفات كريمه حق تعالی(مانند علم، قدرت، قهر، رحمت و غضب) می‌باشد كه همگی از لوازم ربوبيت او است.

  • مقام محمود
    2367 سرفصل‌های قرآنی

    "مقام محمود" مقامی است که خداوند در قرآن کریم،‌ به پیامبرش وعده داده که در صورت شب‌زنده‌داری به آن خواهد رسید. در روایات، تفاسیر و منابع عرفانی توضیحات فراوانی پیرامون این مقام ارائه شده و به عنوان

  • منخنقه
    1609 اصطلاحات فقهی - اصولی

    در زبان عرب، به حیوانى که خفه شده باشد، «منخنقه» گفته می‌شود. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره شده است.

  • موقوذه
    1858 اصطلاحات فقهی - اصولی

    در زبان عرب، به حیوانى که بدون ذبح و تنها بر اثر ضربات وارده بر او کشته شده باشد، «موقوذه» گفته می‌شود. این واژه برگرفته از «وقذ» به معناى ضربت شدید است. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره

  • نطیحه
    2113 اصطلاحات فقهی - اصولی

    در زبان عرب، به حیوانى که به دنبال شاخ زدن حیوان دیگری به او جان داده باشد، «نطیحه» می‌گویند. در آیه سوم سوره مائده، به این اصطلاح اشاره شده است.

  • هجرت
    6985 اصطلاحات عرفانی

    يكى از مفاهيمی كه از نگاه ارزشی در قرآن كريم و آموزه‌‌های دینی به صورت وسيعى انعکاس يافته، مفهوم «هجرت» است. قرآن كريم در موارد بسیاری و با تعابیر گوناگون از هجرت سخن به ميان آورده است. هم‌چنین در

  • یقظه (بیداری)
    2094 اصطلاحات عرفانی

    «یقظه» از ریشه «یقظ» و به معنای بیداری از خواب و توجّه به پیرامون است و در متون عرفانی به معنای بیدارى از خواب غفلت بوده که ناشی از معرفت و تجلّى انوار الهى در قلب‌ها می‌باشد.

    پرسش مرتبط: <

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها