بر اساس تعالیم و آموزه‌های دینی در قیامت از نعمت‌هایی که خداوند به انسان ارزانی داشته و در اختیارش گذاشته، سؤال خواهد شد و انسان باید نسبت به آنها پاسخ‌گو باشد. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعیمِ»؛[1] سپس در آن روز (همه شما) از نعمت‌هایى که داشته‏‌اید بازپرسى خواهید شد! خداوند کریم در قرآن بارها به انسانها هشدار می‌دهد که از تمام استعدادهای خود برای کشف حقایق طبیعت و به دنبال آن، اثبات وجود خدا بهره جویند. از توانایی خود برای جابجاشدن و هجرت در زمین بهره جویند
در روایات نیز به این مهم پرداخته شده است و به عنوان نمونه بیان شده که از چیزهایی که مورد سؤال واقع می‌شود، عمر و جوانی است: «إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ لَمْ تَزُلْ قَدَمَا عَبْدٍ حَتَّى یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ عَنْ عُمُرِهِ فِیمَ أَفْنَاهُ وَ عَنْ شَبَابِهِ فِیمَ أَبْلَاهُ ...»؛[2] روز قیامت تا چهار چیز از بنده پرسش نشود، قدمى برندارد: از عمرش که در چه مسیری سپرى کرده؟ و جوانی‌اش در چه چیز صرف کرده است؟ و... .
بر این اساس از آن‌جا که بدون هیچ شک و تردیدی، استعداد نهفته در یک انسان یکی از بزرگترین نعمت‌های الهی برای اوست، از آن جهت مورد پرسش واقع می‌شود، که این استعدادی را که خداوند برای رشد و تعالی فردی و اجتماعی به برخی انسانها داده، چگونه مورد بهره‌برداری قرار گرفته است؟
لذا، انسان باید از استعدادهای خود در جهت مثبت بهره گیرد؛ مثلاً اعتقاداتش را به عنوان یک واجب عینی اصلاح کند. و به عنوان یک واجب کفایی به کار و تلاش در رفع نیاز مادی خود و جامعه گام بردارد که بهره نبردن از استعداد در این موارد از چیزهایی است که در قیامت بازخواست دارد.
البته به این نکته نیز باید توجه کرد که گرچه در اموری که انسان شرعاً و اخلاقاً ملزم به انجام آن نیست، بهره‌نبردن کامل از استعداد را نمی‌توان گناهی دانست که در قیامت، مجازاتی را برایش در پی داشته باشد، اما با این وجود سزاوار است که انسان از تمام توانایی‌های خود به گونه‌ای بهره‌برداری کند که بهترین نفع مادی و معنوی را به خود و اجتماع برساند.

---