جستجوی پیشرفته
بازدید
15662
آخرین بروزرسانی: 1394/01/22
خلاصه پرسش
از دیدگاه اهل سنت اثر تدلیس شیوخ در حجیت حدیث معنعن چیست؟
پرسش
در مورد حجیت احادیث معنعن در رجال اهل سنت! می خواهم بدانم اگر یکی از راویان حدیثی که به صورت معنعن نقل شده مدلس باشد(یعنی تدلیس او از نوع شیوخ باشد) آیا این دسته از روایات نزد اهل سنت معتبر می باشد یا خیر! دلیل را توضیح دهید.
پاسخ اجمالی

حدیث معنعن (عنعنه) در اصطلاح علم حدیث (درایه) به روایتی گفته می شود که بین افراد سند آن با کلمه "عن" پیوستگى برقرار شده باشد.

 

تدلیس در اصطلاح علم رجال (تدلیس در حدیث ) به عمل محدِّث و راوی گفته می شود که با آن عیب و ضعف سندِ روایت پوشانیده شود. بنابراین ، هرگاه راوی با ذکر یا حذف کلمات یا نام افرادی در سلسله سند بکوشد که ضعف سند روایت را بپوشاند یا آن را برتر از میزان وثاقت واقعی اش نشان دهد، اصطلاحاً «مدلِّس» خوانده می شود و عمل او را تدلیس می نامند که  اساساً بر دو گونه است: "تدلیس اِسناد" و "تدلیس شیوخ"

 

الف: "تدلیس اسناد" آن است که راوی از فرد معاصر خود کلامی را به گونه ای نقل کند که شنونده یا خواننده گمان کند وی آن کلام را بدون واسطه از خود مرویٌّ عنه شنیده ، در حالی که مستقیم از او نشنیده است.[1]

 

برخی از رجالیون برای "تدلیس اسناد" شروطی ذکر کرده اند، از جمله :1. راوی مرویٌّ عنه را ملاقات کرده یا دست کم معاصر او باشد، اما از او روایتی نشنیده باشد.

 

2. الفاظی مانند "قال فلانٌ" یا "عَنْ فلانٍ"به کار ببرد که نشانه شنیدن مستقیم نباشد. اما اگر راوی با الفاظی چون "سَمِعْتُ"، "حَدَّثَنا" و "اَخْبَرَنا" ( که صراحت در سماع و شنیدن دارند ) حدیث نقل کند، آن را حدیث کذب می خوانند.[2]

 

ب: "تدلیس شیوخ" آن است که راوی برای پوشاندن ضعف شیخ خود و شناخته نشدن او نام، کنیه، لقب، قبیله، شهر یا صفتی را در باره وی به کار می برد که پیش از آن سابقه نداشته باشد. [3] بعضی از انگیزه های "تدلیس شیوخ" عبارتند از: ترویج حدیث، تحسین حدیث ، علوّ اسناد، پرهیز از روایت کردن از کسی که ازخودِ راوی روایت کرده است ، کمی سنّ مرویٌّ عنه و ترس از عدم قبول و انتشارِ روایت با وجود احتیاج به آن و...[4].

 

محدّثان و دانشمندان علم الحدیث اتفاق نظر دارند که تدلیس عملی نادرست و موجب تباهی حدیث است از شافعی نقل شده است که:" تدلیس، برادرِ دروغ است."[5]

 

رجالیون تدلیس شیوخ را غالبا کم ضررتر از تدلیس اسناد دانسته اند اما در مذمت آن نقیصه هایی را برشمرده اند از جمله تضییع مروی عنه و دشوار کردن راه دستیابی به احوال او [6]با وجود این در بین اهل سنت تنها خطیب بغدادی[7] عقیده دارد که به چنین حدیثی نمی توان احتجاج کرد. [8]

 

 

[1]. خطیب بغدادی، احمدبن علی ، الکفایة فی علم الروایة، ص 395 ،چاپ احمدعمرهاشم بیروت 1406/1986

[2]. ابن دقیق ، عید الاقتراح فی بیان الاصطلاح و مااضیف الی ذلک من الاحادیث المعدودة من الصحاح، ص 209 چاپ قحطان عبدالرحمان الدوری بغداد 1402/1982؛ عسقلانی ، ابن حجر، تعریف اهل التقدیس بمراتب الموصوفین بالتدلیس ص 63، چاپ عبدالغفار سلیمان بنداری و محمداحمد عبدالعزیز بیروت 1405/1984؛ زین الدین بن علی شهیدثانی،  الرعایة فی علم الدرایة، ص 143، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقال قم 1408؛ محمدبن اسماعیل صنعانی توضیح الافکار لمعانی تنقیح الانظار، ج 1، ص 350چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید قاهره 1366 چاپ افست بیروت ?] 1970؛ مامقانی، عبدالله مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج 1، ص 377ـ379 چاپ محمدرضا مامقانی قم 1411ـ1414

[3]. ابن صلاح، مقدمة ابن الصلاح فی علوم الحدیث ، ص 43،چاپ مصطفی دیب البغا دمشق 1404/1984، مامقانی ، عبداللّه، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج 1، ص 383

[4]. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی چاپ احمدعمر هاشم بیروت 1409/ 1989؛ مامقانی ، عبداللّه، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج 1، ص 383، پانویس 1؛ ابن صلاح، مقدمة ابن الصلاح فی علوم الحدیث، ص 43؛صبحی صالح علوم الحدیث و مصطلحه ، ص 175، عرض و دراسة دمشق 1379/ 1959

[5]. خطیب بغدادی ، ص 393ـ394؛ سخاوی، ج 1، ص 207ـ209).

[6] . یحیی بن شرف نووی التقریب و التیسیر لمعرفة سنن البشیر النذیر، ص 39، چاپ صلاح محمد محمدعویضه بیروت 1407/1987؛ ابن صلاح، مقدمة ابن الصلاح فی علوم الحدیث ، ص 44؛ حسنی ، هاشم معروف الموضوعات فی الا´ثار و الاخبار، ص 61، بیروت 1973

[7].خطیب بغدادی، احمدبن علی ، الکفایة فی علم الروایة ص 409

.[8] برگرفته از تدلیس شیوخ

 
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها