جستجوی پیشرفته
بازدید
12158
آخرین بروزرسانی: 1389/04/16
خلاصه پرسش
تلفظ صحیح کلمه «غیرة» آیا با کسر غین است یا با فتح آن؟
پرسش
اعراب صحیح کلمه «غیرة» آیا با کسر غین است یا با فتح آن؟ در لسان العرب، ج 5 ص 40، و نیز در و در مجمع‌البحرین، ج3 ص 346 به هر دو صورت آمده. خصوصاً وقتی این کلمه به معنای رایج آن یعنی «ننگ داشتن یا رشک بردن نسبت به محبوب» استفاده می‏شود اعرابش به چه نحو است؟ و اگر هم به فتح صحیح است و هم به کسر کدام ‏یک ترجیح دارد؟
پاسخ اجمالی

غیرت هم با فتح و هم با کسر غین صحیح است، با این تفاوت که در مورد اول، مصدر بوده و در مورد دوم اسم مصدر است و این گونه تفاوت ها در اعراب کلمات در موارد دیگری چون کلمه "حج" نیز مشاهده می شود.

پاسخ تفصیلی

در ادبیات عرب، دو سرفصل با نام "مصدر" و "اسم مصدر" وجود دارد که تفاوت آنها در این نکته ظاهر می شود که "مصدر" نشانگر اتفاقی است که از جانب شخصی به عنوان فاعل فعل صادر شده، اما "اسم مصدر" نشانگر همان اتفاق است، اما اتفاقی که به خودی خود و بدون انتساب به شخص خاصی مورد توجه قرار می گیرد.[1]

در بسیاری از موارد، یک عبارت با دو حرکت متفاوت، می تواند مصدر و اسم مصدر تلقی شود که به عنوان نمونه می توان به واژه "حج" اشاره کرد.

"لفظ «حجّ» با فتحه و کسره حاء خوانده شده و هر دو مصدر «حجّ» به معناى مطلق قصد است یا به معناى قصد مکّه است جهت انجام مناسک مخصوص. یا با فتحه حاء، مصدر و با کسره آن، اسم مصدر است‏.[2]

واژه "غیرت" نیز این گونه است، اگر در معنای مصدری آن مورد استفاده قرار گیرد، به فتح حاء بوده و در صورت استفاده از آن به عنوان اسم مصدر، با کسر حاء خواهد بود. و تفاوت هایی که در نحوه اعراب گذاری این کلمه در کتاب های مختلف مشاهده می شود، ناشی از همین موضوع است. به دو نقل ذیل از کتب لغوی توجه فرمایید:

1. "الغیرة بالفتح مصدر قولک غار الرجل علی اهله یغار غیراً و غیرة و غارا"[3] غیرة با فتح غین مصدری از فعل غار یغار است که به عنوان نمونه گفته می شود: مردی نسبت به زن خود غیرت ورزید.

2. "الغیرة بالکسر نفرة طبیعة تکون عن بخل مشارکة الغیر فی امر محبوب له"[4] غیرت با کسر غین (اسم مصدری است که) نشانگر تنفری طبیعی بوده که در پی دخالت دیگران در امور مرتبط با دوست و معشوق انسان به وجود می آید.

بر همین اساس، نمی توان یکی از دو اعراب فتح و کسر را در غیرة بر دیگری ترجیح داد و این بستگی دارد به این که شما کدام یک از معنای مصدری یا اسم مصدری را با توضیحی که داده شد، در نظر داشته باشید، گرچه تفاوت چندانی نیز میان این دو معنا وجود ندارد.



[1] مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 3، ص 138، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360 هـ ش.

[2] خانی، رضا؛ ریاضی، حشمت الله، ترجمه بیان السعادة فی مقامات العبادة، ج 3، ص 336، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، 1372 هـ ش.

[3] جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیة، ج 2، ص 776، ریشه "غیر"، دار العلم للملایین، بیروت، 1990 م.

[4] طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 3، ص 432، ریشه "غیر"، انتشارات مرتضوی، تهران، 1375 هـ ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها