جستجوی پیشرفته
بازدید
10826
آخرین بروزرسانی: 1394/06/08
خلاصه پرسش
چرا در تعداد آیات برخی سوره‌های قرآن اختلاف نظر وجود دارد؟
پرسش
در کتاب «مجمع البیان» نوشته شده است که؛ به عنوان نمونه درباره سوره قیامت، قاریان کوفی آیات این سوره را 40 دانسته‌اند ولی قاریان دیگر 39 آیه دانسته‌اند. این تفاوت‌ در تعداد آیات از کجا به وجود آمده است؟
پاسخ اجمالی
درباره شماره آیات قرآن مجید اقوال مختلفی نقل شده است؛ مانند این‌که برخى گفته‌اند مجموع آیات قرآن بیش از شش هزار آیه است،[1] ولی عدد صحیح آیات، طبق روایت کوفی‌ها که صحیح‌ترین روایات است، 6236 آیه می‌باشد[2] که ابو عبد الرحمن سلمى از حضرت على(ع) نقل کرده است.[3] اما دلایلی وجود دارد که منجر به برخی اختلافات در تعداد آیات شده است که از آن جمله می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:
1. پیامبر اکرم(ص)، گاهى به علت پیوستگى مطلب‏، آیه را بدون وقفه می‌خواند و به آیه دیگر وصل می‌فرمود و یا به علت تمام شدن یک مطلب‏ در وسط آیه توقف می‌کرد؛ در نتیجه، این توهّم پیش می‌آمد که آیه تمام شده است و یا بالعکس. این امر، باعث اختلاف روایات در شماره‏ آیات‏ قرآن شده است؛ به همین جهت، نظر صحیح در مورد شماره‏ آیات‏، به صحت و استوارى روایت آن بستگى دارد.[4]
2. در مصاحف مختلفى که عثمان به اطراف فرستاد هیچ‌گونه علامتى به کار نرفته بود و در شهرهاى مختلف به قرائت‌هاى مختلف اتکاء می‌شد و آن اختلاف قبلى در مصاحف به این‌جا نیز رخنه کرد.[5]
سیوطى در اتقان گفته است: «مسلمانان اجماع دارند قرآن داراى شش هزار آیه است. آن‌گاه در رقمى که افزون بر این عدد است اختلاف کرده‌اند». وی می‌گوید: «سبب اختلاف در عدد آیات این است که پیامبر(ص) بر سر هر آیه‌اى که می‌رسید از خواندن باز می‌ایستاد تا جبرئیل جاى آن‌را مشخّص کند و هنگامى که محلّ آن‌را [به وسیله جبرئیل که به او ابلاغ می‌کرد] می‌فهمید آن‌را براى تمام کردن وصل می‌کرد به آیه قبل، در آن هنگام شنونده گمان می‌کرد فاصله‌اى در بین نیست».[6]
طبرسى در فنّ اوّل از دیباچه تفسیر مجمع البیان در تعداد آیات قرآن و سود شناختن آن می گوید: «باید دانست رقمى را که اهل کوفه در شماره آیات گفته‌اند صحیح‌تر از اعدادى است که دیگران گفته‌اند و زنجیره سندش برترى دارد؛ چون آنان از امیرالمؤمنین على ابن ابی‌طالب(ع) گرفته‌اند».[7]
امروز تقریباً بیشتر آیات قرآنى از نظر شماره به طریق کوفیان است که ابو عبد الرحمن سلمى از امام على(ع) نقل کرده است.[8]
گفتنی است؛ سوره قیامت در مکّه نازل شده و قاریان کوفه که در رأس آنان امیر المؤمنین علىّ بن ابی‌طالب(ع) است، عدد آیات این سوره را 40 و دیگران 39 دانسته‏اند. قرّاء کوفه در آیه «لِتَعْجَلَ بِهِ»[9] اختلاف کرده‏اند.[10]
 

[1]. درباره آگاهی از این اقوال ر.ک: سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج ‏1، ص 233 - 234، بیروت، دار الکتاب العربى‏، چاپ دوم، 1421ق؛ میر محمدى زرندى،‏ سید ابو الفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، ص 96 – 97، قم، مؤسسة النشر الاسلامى‏، چاپ اوّل‏، 1420ق.
[2]. سخاوى‏، على بن محمد بن عبد الصمد، جمال القراء و کمال الإقراء، ج ‏2، ص 560، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیه،‏ چاپ اوّل‏، 1419ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏10، ص 614، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص 570، تهران، امیر کبیر، چاپ سوم‏، 1369ش.
[3]. الإتقان فی علوم القرآن، ج ‏1، ص 234 - 235؛ حسینى جلالى‏، محمد حسین، دراسة حول القرآن الکریم، ص 47، بیروت، مؤسسة الاعلمى، ‏ چاپ اوّل‏، 1422ق.
[4]. ر. ک: حجتى، محمد باقر، تاریخ قرآن کریم، ص 66 - 72 و 81 - 82، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ ششم‏، 1372ش.
[5]. تاریخ قرآن، ص 570؛ عظیم‌زاده، فائزه، رضى، بى بى سادات، پویازاده‏، اعظم، نگرشى نوین بر تاریخ و علوم قرآنى، ص 39، تهران، بنیاد قرآن‏، چاپ اوّل‏، 1380ش.
[6]. الاتقان فی علوم القرآن، ج ‏1، ص 233.
[7]. مترجمان، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق، ستوده، رضا، ج ‏1، ص 15، تهران، فراهانی، چاپ اول، 1360ش.
[8]. نگرشى نوین بر تاریخ و علوم قرآنى، ص 39.
[9]. قیامت، 16.
[10]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏10، ص 594، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا استغفارهای چهل‌بندی و یا هفتادبندی که در فضای مجازی ترویج می‌شود، معتبر است؟
    4218 روایات و دعاهای برجای مانده 1399/06/13
    هر دعا و استغفاری ممکن است شامل بندها و فرازهای مختلفی باشد که شاید برخی از آنها نیز دارای چهل و یا هفتاد بند باشد، اما چیزی به نام استغغار چهل و یا هفتاد بندی در متون معتبر وجود ندارد.در همین راستا در دعاهای رسیده از ...
  • آیا به دلیل آنکه حق طلاق با مرد است، نفرین مرد در حق همسرش مستجاب نمی‌شود؟
    33206 روابط زن و شوهر 1392/07/14
    در مورد پرسش مطرح شده روایاتی وجود دارد، اما در این فرصت با بیان یکی از آنها، موضوع را تحلیل و بررسی می‌کنیم. امام صادق(ع) می‌فرماید: «سه گروه هستند که دعایشان مستجاب نمی‌شود: یک. کسی مالی داشته باشد و بی‌مورد تمام آن‌را انفاق کند، بعد بگوید ...
  • آیا لباس نجس با ماشین خشک‌شویی پاک می‌شود؟
    24034 مطهرات 1386/08/13
    از نظر اسلام لباس نجس بعد از بر طرف شدن عین نجاست از آن، فقط با آب مطلق(آبی که مضاف نباشد) پاک می‌گردد. در توضیح المسائل آمده است: "آب با چهار شرط، چیز نجس را پاک می‌کند:مطلق باشد، پس آب مضاف؛ مانند گلاب و عرقِ ...
  • آیا زینب کبری(س)، فرزندانی هم داشت؟ چند نفر از آنان در کربلا به شهادت رسیدند؟
    84156 اهل بیت و یاران 1392/05/31
    الف. فرزندان عبدالله بن جعفر از حضرت زینب(س) در نام و تعداد فرزندان حضرت زینب(س) اختلاف‌ نظرهایی وجود دارد که به نقل‌هایی از برخی منابع روایی و تاریخی بسنده می‌کنیم. 1. پنج فرزند: علی، عون اکبر، عباس، محمد و أم کلثوم.[1] اما برخی نیز ...
  • آیا حدیثی از حضرت علی اکبر(ع) نقل شده است؟
    19683 اهل بیت و یاران 1392/09/12
    اگر منظور این است که ایشان حدیثی از معصومان(ع)؛ یعنی جد یا پدر یا عموی خود نقل کرده باشد، باید گفت که با تحقیق و جست‌وجویی که انجام گرفت، چنین حدیثی یافت نشد. اما اگر منظور این است که چیزی از سخنان حضرت علی اکبر(ع) در تاریخ نقل ...
  • حکم استفاده از کراوات در مراسم عروسی چیست؟
    31459 لباس ها و پوشش ها 1387/04/11
    از آن جایی که بستن کراوات و پاپیون شعار کفار، تقلید و ترویج از فرهنگ مهاجم بیگانه است استفاده از آن جایز نیست و اشکال دارد[1] و در این مسئله فرقی نیست که برای مراسم عروسی باشد یا غیر آن.[2]
  • چرا دایی پدر به فرزندان دختر خانواده محرم است ولی داماد که به مادر هم محرم است به بچه های مادر محرم نیست؟
    23708 بیشتر بدانیم 1390/02/10
    در باب فلسفه و چرایی احکام شرعی می گوییم: 1. تمام احکام الاهی بر اساس مصالح و مفاسد است و ما قبول نداریم که احکام فقهی چرا ندارد. توضیح اینکه،هیچ حکمی از احکام اسلامیبدونجهت،حلالویاواجبو ... ...
  • ازدواج زانی با دختر زانیه چه حکمی دارد؟
    12236 موارد حرمت ازدواج 1394/10/28
    اگر فردی مرتکب زنا شود، اکثر مراجع تقلید ازدواج وی با دختر زانیه را جایز ندانسته‌اند،[1]ولی عده‌ای از فقها ترک ازدواج را بنابر احتیاط مستحب می‌دانند.[2] البته، اگر زانیه عمه یا خالۀ زانی باشد، هیچ‌یک از مراجع تقلید ازدواج با ...
  • فلسفه وجودی موجودات غیبی چیست؟
    12643 علم غیب 1388/05/22
    عالم غیب در مقابل عالم شهادت است و از آن رو که شهادت و حضور نیز دارای مراتبی همانند: 1-حضور مکانىّ ؛ 2- حضور نزد حواسّ ظاهری؛ 3- حضور در فکر و علم؛ 4- حضور در مقام معرفت و بصیرت، است در قبال هر یک از این مراتب، نیز مرتبه ...
  • آیا آوازخوانی و خوانندگی زنان، حرام است؟
    8905 موسیقی حلال و حرام 1392/05/02
    به طور کلی هر نوع خوانندگى و نوازندگى که انسان را از خداوند متعال و معنویات و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‌بندوبارى، بیهودگى و گناه و شهوت‌رانی سوق دهد، لهوى و حرام مى‌باشد. و در فرض سؤال، با توجه به اینکه این امور معمولاً خالی ...

پربازدیدترین ها