جستجوی پیشرفته
بازدید
5183
آخرین بروزرسانی: 1399/07/12
خلاصه پرسش
شب یعنی فقدان نور و فقدان نور نیز امری عدمی است. پس چگونه خداوند، امری عدمی و ناموجود را نشانه‌ی خالق‌بودن خود دانسته است؟!
پرسش
در آیه‌ی 12 سوره‌ی اسراء شب را نشانه خدا تلقی می‌کند. شب که امر عدمی است، چگونه ممکن است امر عدمی نشانه‌ی خالقیت پروردگار باشد؟! البته این‌گونه آیات که شب را مانند امری وجودی گرفته‌اند در قرآن مکرر آمده است.
پاسخ اجمالی

خدای متعال در قرآن کریم شب و روز را دو نشانه از نشانه‌های خود معرفی می‌کند: «وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ وَ النَّهارَ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنا آیَةَ اللَّیْلِ وَ جَعَلْنا آیَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّکُمْ وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنینَ وَ الْحِسابَ وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصیلا»؛[1] و ما شب و روز را دو نشانه‌ی قدرت خود قرار دادیم، آن‌گاه از نشانه شب (و روشنى آن) کاستیم و نشان روز را تابان ساختیم تا شما روزى حلال از فضل خدا طلب کنید، و تا آن‌که شماره‌ی سال‌ها و حساب اوقات را بدانید و هر چیز را مفصل بیان کردیم.

ابتدا باید گفت؛ دو کلمه‌ی «لیل» و «نهار» به معناى ظلمت و نورى است که به صورت پیاپی و به دلیل گردش زمین بر گرد خودش و در نتیجه روبرو شدن با آفتاب و ناپدید شدن آن به وجود می‌آیند، و این دو مانند سایر موجودات عالم و حالات آنها دو آیه از آیات خداى متعال هستند که بالذات دلالت بر یکتایى خدا در ربوبیت می‌کنند،‌ زیرا از ابتدا آنها را مانند دیگر موجودات به صورت نشانه‌ای خلق کرد، و از کلمه «جَعَلْنَا» نمی‌توان برداشت کرد که آنان در آغاز خلقت‌شان نشانه نبودند و بعدها توسط خداوند به عنوان نشانه‌ای قرار گرفته‌اند.

همچنین مراد از نشانه شب و روز، چیز مستقلی از خود شب و روز نیست و در حقیقت، اضافه موجود در عبارات «آیة اللیل» و «آیة النهار» اضافه‌ی بیانیه است، نه اضافه لامیه. و مقصود از محو «لیل» تاریک کردن و پنهان کردن آن از چشم‌ها است، که بر خلاف روز باشد.[2]

با توجه به آنچه گفته شد:

  1. شب و تاریکی اموری عدمی نبوده، بلکه اموری وجودی‌اند. چنان‌که خدای متعال می‌فرماید: «وَ هُوَ الَّذی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهار...»؛[3] او است که شب و روز را آفرید. و آفریدن چیز معدوم معنا ندارد.

روشن است که تعبیر به خلق و آفرینش در این آیه، جایی برای تصور عدمی بودن شب نمی‌گذارد. چنان‌که آیه‌ی شریفه‌ی «وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهار»؛[4] (و شب و روز را مسخر شما گردانید). نیز بیان‌گر همین معناست، زیرا اگر شب امری عدمی باشد، تسخیرش برای بندگان معنایی نداشت.

حتی اگر شب را به معنای فقدان نور بدانیم، اما «قرار دادن زمین در جایی که گاه در برابر خورشید قرار نگیرد» را نمی‌توان فعالیتی عدمی پنداشت.

  1. ضمن این‌که همه‌ی تاریکی‌ها عدمی نیستند. به عنوان نمونه سیاه‌چاله‌ها که در دانش امروز وجود آنها اثبات شده است، اموری وجودی هستند که نور را به دام خود می‌اندازند.
  2. با آن‌که شب در زمین به معنای فقدان نور خورشید - و نه فقدان مطلق نور - است، اما عرفا انسان شب و روز را دو چیز متفاوت و با ویژگی‌های مختلف می‌داند و همین‌که این دو حالت در زمین به صورت مرتب و با دقت تکرار می‌شود برای نشانه بودن کافی است.

در همین راستا آیات دیگری از قرآن نیز وجود دارد که غیر از شب، امور دیگری را که به ظاهر عدمی پنداشته می‌شود را به خداوند نسبت می‌دهد.[5]

 

 


[1]. اسراء، 12.

[2]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏13، ص 51، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 13، ص 68- 69، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.

[3]. انبیاء، 33.

[4]. ابراهیم، 33.

[5]. «انتساب بالعرض شرور به خداوند»، 5529؛ «چگونی انتساب شرور به خداوند»، 2992؛ «وجود خارجی و ذهنی عدم»، 14518؛ «حال یا واسطه‌ی بین وجود و عدم»، 56423.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    788719 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    753665 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    675985 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    656784 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    647334 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    597830 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579589 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    563968 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    563529 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558040 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...