جستجوی پیشرفته
بازدید
3350
آخرین بروزرسانی: 1402/06/29
 
کد سایت fa109627 کد بایگانی 127453 نمایه تفسیر آیات 1 تا 6 سوره‌ی ‌توبه در رابطه با داعش
طبقه بندی موضوعی قرآن|تفسیر
خلاصه پرسش
مفسران بزرگ اسلام از فریقین، آیه‌ی 5 سوره‌ی توبه را ناسخ تمام آیات مهربانی در حق غیر مسلمانان دانسته؛‌ و از این‌رو کشتن آنها را در هر حالت روا می‌دانند! پس چرا رفتار گروه‌هایی مانند داعش را محکوم می‌کنید؟
پرسش
چگونه است که مفسران بزرگ اسلام - اعم از شیعه و سنی- مانند ابن عباس، قتاده، بصری، شیخ طوسی، آیه‌ی 5 سوره‌ی توبه را ناسخ تمام آیات عدم تجاوز و مهربانی و رعایت عدالت در حق کافران غیر حربی دانسته‌اند، و گرفتن و کشتن آنها در هر حالت را جایز دانستند! اما مسلمانان حال حاضر، تفسیر داعش بر این آیه مبنی بر کشتن هر غیر مسلمانی را خلاف تفسیر واقعی این آیه می‌دانند و آن‌را جنایت می‌نامند؟!
پاسخ اجمالی

در ابتدای پاسخ باید در آیات مورد نظر دقت نمود. خدای متعال در آیات آغازین سوره‌ی توبه می‌فرماید:

«خدا و پیامبرش از مشرکانی که در گذشته با آنها پیمان بسته‌‏اید، بیزارند. پس چهار ماه به شما کافران مهلت داده می‌شود تا در این سرزمین آزادانه سیر کنید، و بدانید که سرانجام نمی‌توانید از خدا بگریزید، و او است که کافران را رسوا می‌کند.

در روز حج بزرگ از جانب خدا و پیامبرش به مردم اعلام می‌‏شود که خدا و پیامبرش از مشرکان بیزارند. پس اگر توبه کنید برایتان بهتر است، ولی اگر سرپیچی کنید بدانید که از خدا نمی‌توانید بگریزید. و کافران را به عذابی دردآور بشارت ده. مگر آن گروه از مشرکان که با ایشان پیمان بسته‌‏اید و در پیمان خود کاستی نیاورده‌‏اند و با هیچ‌کس بر ضد شما هم‌دست نشده‌‏اند. با اینان به پیمان خویش تا پایان مدتش وفا کنید؛ زیرا خدا پرهیزکاران را دوست دارد. و هنگامی که ماه‏‌های حرام به پایان رسید، هر جا که مشرکان را یافتید بکشید و بگیرید و به حبس افکنید و در همه‌جا به کمین آنها بنشینید؛ اما اگر توبه کردند و نماز خواندند و زکات دادند، از آنها دست بردارید؛ چراکه خداوند آمرزنده و مهربان است. و هرگاه یکی از مشرکان به تو پناه آورد، پناهش ده تا کلام خدا را بشنود، سپس به مکان امنش برسان؛ زیرا اینان مردمی نادان هستند».[1]

بر اساس این آیات در پاسخ به پرسش مذکور چند نکته را متذکر می‌شویم:

  1. آنچه در آیه‌ی پنج سوره‌ی توبه آمده، در مورد مشرکان و بت‌پرستان است، نه پیروان ادیان آسمانی، و این شدت عمل برای آن است که برنامه‌ی اسلام ریشه‌کن ساختن بت‌پرستی از روی کره زمین بوده، و مسئله آزادی مذهبی، یعنی ترک اجبار پیروان مذاهب دیگر برای پذیرش اسلام، منحصر به ادیان آسمانی و اهل کتاب مانند یهود و نصاری است، و شامل بت‌پرستان نمی‌شود؛[2] زیرا بت‌پرستی، مذهب و آئین نیست که محترم شمرده شود، بلکه انحطاط و خرافه و انحراف و بیماری است که به هر حال و به هر قیمت باید ریشه‌کن شود.[3]

 از این‌رو این آیه نمی‌تواند مستند گروه داعش قرار گیرد؛ زیرا این گروه هر کس را که موافق و همراه آنان نباشد، مستحق کشتن و شکنجه‌‌های غیر انسانی می‌دانند و در این رفتار وحشیانه حتی به هم‌مسلکان خود از مسلمانان اهل‌سنت نیز رحم نمی‌کند.[4]

  1. مهم‌تر از آن، توجه به این نکته است که این آیه در ارتباط با پیمان‌شکنان است و نه حتی تمام بت‌پرستان!

به عبارت دیگر، آن دسته از بت‌پرستانی که با پیامبر اسلام(ص) پیمان بستند؛ اما بارها با پیمان‌شکنی خود زمینه ناامن‌سازی مناطق اسلامی را فراهم آوردند، دیگر شایسته دلسوزی نیستند و باید با آنان مثل خودشان رفتار کرد؛ اما آنانی که پیمان‌شکنی نکرده‌اند، همچنان مشمول رفتارهای محبت‌آمیز مسلمانان خواهند بود.

  1. علاوه بر آن، این حکم تنها مربوط به مشرکان و بت‌‌پرستانی است که صدای حق به گوش آنان رسیده است؛ یعنی پس از روشن شدن حقانیت دین اسلام بر اساس تعصب و لجاجت بر کفر و بت‌پرستی خود اصرار می‌ورزند؛ زیرا:

 اولا: آیه در سال نهم هجری، یعنی پس از گذشت بیش از 20 سال از بعثت و ظهور اسلام نازل شده است و عمده‌‌ترین فعالیت پیامبر(ص) و یاران آن‌حضرت در تمام دوران بعثت، در زمینه‌ی مباحث فرهنگی و تبلیغی بود.

ثانیا: در ادامه‌ی آیه بیان می‌کند که این شدت و خشونت نه به مفهوم این است که راه بازگشت به روی آنها بسته شده باشد، بلکه در هر حال و در هر لحظه بخواهند می‌توانند جهت خود را تغییر دهند؛[5] لذا بلافاصله اضافه می‌کند: «اگر آنها توبه کنند و به سوی حق بازگردند و نماز را برپا دارند و زکات را ادا کنند، آنها را رها سازید و مزاحمشان نشوید».[6]

ثالثا: در آیه‌ی بعد با دستور دیگری تکمیل می‌کند تا تردیدی باقی نماند که هدف اسلام از این دستور تعمیم توحید و آئین حق و عدالت است، نه استعمار و استثمار و قبضه کردن اموال یا سرزمین‌‏های دیگران، و می‌فرماید:

«اگر یکی از بت‌پرستان از تو درخواست پناهندگی کند، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود».[7] این یعنی در نهایت آرامش با او رفتار کن، و به آنها فرصت اندیشه و تفکر بده تا آزادانه به بررسی محتوای دعوت تو بپردازند، و اگر نور هدایت بر دل آنها تابید آن‌را بپذیرند. سپس اضافه می‌کند «او را پس از پایان مدت مطالعه به جایگاه امن و امانش برسان»،[8] تا کسی در میان راه مزاحم او نشود.

رابعا: علت این دستور سازنده را چنین بیان می‌‏کند: «این برای آن است که آنها قومی بی‌اطلاع و ناآگاه‌اند».[9]

بنابر این، اگر درهای کسب آگاهی به روی آنها باز گردد، این امید می‌رود که از بت‌پرستی که زاییده جهل و نادانی است خارج شوند، و به راه توحید و خدا که مولود علم و دانش است گام بگذارند.

و به این ترتیب سخت‌گیری فوق العاده‌‏ای که از آیه‌ی اوّل استفاده می‌شود، با نرمشی که در آیه‌ی دوم به کار رفته، تعدیل می‌‏گردد، و راه و رسم تربیت همین است که همیشه شدت عمل را با نرمش بیامیزند و از آن معجونی شفابخش بسازند.[10]


[1]. توبه، 1- 6.

[2]. ر. ک: «ولایت فقیه و علما»، 24؛ «شرک ورزیدن به خدا»، 85950؛ «آزادی عقیده و اعدام مرتد در اسلام»، 53؛ «سازگاری اعدام مرتد با تعالیم دین»، 4154.

[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 7، ص 292، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[4]. ر. ک: «رابطه‌ی رفتار افراطی تکفیری‌ها با آیات قرآن»، 91220.

[5]. تفسیر نمونه، ج 7، ص 292.

[6]. «فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ». توبه، 5.

[7]. «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَک فَأَجِرْهُ حَتَّی یسْمَعَ کلامَ اللَّهِ». توبه، 6.

[8]. «ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ». توبه، 6

[9]. «ذَالِک بِأَنهَّمْ قَوْمٌ لَّا یعْلَمُون». توبه، 6.

[10]. ر. ک: تفسیر نمونه، ج 7، ص 292- 294.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    787117 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    753120 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    675266 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    656400 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    647155 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    597074 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579519 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    563824 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    563386 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    557982 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...