تقیه از نگاه دین اسلام، یک نوع تاکتیک حساب‌شده برای حفظ نیروهای انسانى و هدر ندادن افراد مؤمن در راه موضوعات کوچک و کم‌اهمیت به شمار می‌آید و به همین دلیل نیز مورد تأیید عقل است. بنابراین طبیعی خواهد بود که این تاکتیک در ادیان الهی قبل از اسلام نیز وجود داشته باشد. بر این اساس و با توجه به آیات قرآن کریم، تقیه در ادیان قبل از اسلام نیز وجود داشته است:

1. بر اساس آیات قرآن، مؤمن آل‌ فرعون ایمان خود را از ترس فرعونیان مخفی می‌داشت که این خود نوعی تقیه به شمار می‌رود:

«وَ قالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یکتُمُ إیمانَهُ ...»؛[1] و مردی مؤمن از خاندان فرعون که ایمان خود را نهان می‌داشت، گفت...».[2]

2. اصحاب کهف که ایمان خود را مدت‌های طولانی از اطرافیان خویش مخفی می‌کردند، در واقع در حال انجام نوعی تقیه بودند که این عملکردشان مورد تمجید قرآن کریم قرار گرفته‌است:

«أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکهْفِ وَ الرَّقیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً»؛[3] مگر پنداشتی اصحاب کهف و رقیم از آیات شگفت ما بوده‌اند؟

علاوه بر آن، این گروه بعد از بیدار شدن از خواب سی‌صد ساله خود، یکی از خودشان را مأمور خریدن غذا کرده و از وی خواستند که هیچ‌کس را مطلع نکند: «فَابْعَثُوا أَحَدَکمْ بِوَرِقِکمْ هذِهِ إِلَی الْمَدینَةِ فَلْینْظُرْ أَیها أَزْکی‏ طَعاماً فَلْیأْتِکمْ بِرِزْقٍ مِنْهُ وَ لْیتَلَطَّفْ وَ لا یشْعِرَنَّ بِکمْ أَحَداً»؛[4] یکی از خودتان را با این پول به شهر بفرستید، تا ببیند کدام یک از غذاهای آن پاکیزه‌تر است و از آن، غذایی برایتان بیاورد، و باید زیرکی به خرج دهد و هیچ‌کس را از [حال‏] شما آگاه نکند.

3. آسیه همسر فرعون را نیز می‌توان از کسانی برشمرد که تقیه می‌کرد؛ زیرا هنگامی که آسیه، معجزه حضرت موسی(ع) در مقابله با ساحران را مشاهده کرد، قلبش به نور ایمان روشن شد، و از همان لحظه به موسی ایمان آورد؛ اما پیوسته تا مدت زیادی ایمان خود را مخفی می‌کرد.[5]

[1]. غافر، 28.

[2]. «مؤمن آل فرعون»، 104679.

[3]. کهف، 9.

[4]. کهف، 19.

[5]. «محل دفن و چگونگی وفات حضرت مریم و آسیه (س)»، 14785؛ «فرزند داشتن فرعون و آسیه»، 123549؛ «چشم روشنی حضرت موسی(ع) برای آسیه»، 85770.