جستجوی پیشرفته
بازدید
16849
آخرین بروزرسانی: 1389/10/19
خلاصه پرسش
در تفسیر تسنیم اشاره شده که خداوند مواد خام را از "شىء" و "لا شىء" نیافریده، بلکه خلقت این مواد "لا من شىء" بوده است. اولا معنی "لا من شیء" چیست؟ و ثانیا آیا این سخن، خلاف صریح قرآن نیست که می‏فرماید: "وَ قَدْ خَلَقْتُک مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ تَک شَیْئاً" (مریم/9)؟
پرسش
در تفسیر تسنیم آمده: «چون خداوند اول مواد خام را ابداع مى کند، انشاى آن مواد خام از شىء نیست؛ چنان که لا شىء هم نیست؛ زیرا در فرض اول قِدَم آن شىء لازم مى آید و در فرض دوم، مبدأیت قابلى لا شىء، در حالى که هم قِدَم غیر خدا محال است و هم مبدأیت قابلى عدم و نقیض من شىء، من لا شىء نیست، بلکه لا من شىء است» (ج 4، ص 451). الف. معنی «من شیء» و «من لا شیء» روشن است، امّا معنی «لا من شیء» چیست؟ این‏که بگوییم خداوند اشیاء را «لا من شیء» خلق کرده به چه معناست و چه فرقی با «من لا شیء» دارد؟ ب. آیا این سخن خلاف صریح قرآن نیست که می‏فرماید: «وَ قَدْ خَلَقْتُک مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ تَک شَیْئاً» (مریم/9)، زیرا در این آیه شریفه می‏فرماید که تو هیچ نبودی، یعنی لا شیء بودی، و من تو را در حالی‏که لا شیء بودی (لم تکُ شیئاً) خلق کردم.
پاسخ اجمالی

خلق بدون استفاده از چیزی (لا من شیء)، تعبیری یکتاپرستانه تر از آفرینش از نا چیز (من لا شیء) است که حتی عنوانی فرضی و خیالی به نام "لا شیء" که از ازل مفروض بوده ولی فعلیت نداشته را نیز نفی می کند. در ضمن این موضوع در ارتباط با ماده اولیه و خام جهان آفرینش بوده و در مورد انسان نیست، چون می دانیم که انسان از ماده دیگری به نام خاک آفریده شده است.

پاسخ تفصیلی

در پاسخ باید گفت که صاحب این تفسیر گرانقدر، یقینا جهان مادی موجود را قدیم و ازلی ندانسته، بلکه در چگونگی پیدایش آن سه فرض را مطرح کرده است و برداشت نهایی خویش را با استدلالاتی به شرح ذیل ارائه داده است:

1. خداوند ماده اولیه و خام را از "شیء" و چیز دیگری آفریده باشد که در این صورت، هر چند ماده اولیه، قدیم و ازلی نیست، اما آن چیزی که شالوده آفرینش ماده اولیه است ازلی خواهد بود. این فرض، وجود چیزی ازلی غیر از خدا را ثابت می کند که مورد پذیرش یکتاپرستان نیست.

2. آفرینش ماده اولیه از "لا شیء" بوده است. در این فرض ما عنوانی عدمی و متناقض با "شیء" را به نام "لاشیء" تصور کرده و آن را مبدأ آفرینش می پنداریم.

این نظریه پرداز دینی، حتی چنین فرضی را نیز با توحید خالص سازگار ندانسته و وجود عنوانی فرضی به نام "لا شیء" که در اندرون خود قابلیت "شیء" شدن دارد را مستلزم ازلی بودن چنین عنوان و یا مبدأیت قابلی آن دانسته و چنین حدی از وجود فرضی را نیز مخالف توحید می پندارد.

3. نظریه نهایی ایشان آن است که ماده اولیه، نه از "شیء" واقعی و نه از "لا شیء" فرضی، آفریده نشده است، بلکه عبارت بهتر آن است که بگوییم آن ماده خام از چیزی آفریده نشده است(لا من شیء) تا دچار عنوانی خیالی و فرضی نشویم که قدمت اعتباری داشته باشد.

در ضمن توجه داشته باشید که اولا آیه موجود در پرسش نیز، خلقت از "لا شیء" را نمی فهماند، بلکه بیان می دارد که تو ای انسان چیزی نبودی نه آنکه "لا شیء" بودی! و ثانیا آیه، ارتباطی با این بخش از تفسیر ندارد، چون تفسیر در صدد بیان چگونگی خلقت اولین ماده خام است که دیگر مواد با استفاده از آن ساخته شده اند، اما آن آیه در ارتباط با خلقت انسان است که عنصر مادی او از مواد خام دیگری چون خاک و گل آفریده شده و چنین آفرینشی نیز بارها در قرآن با عباراتی چون "فَإِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ تُراب‏"[1]، "وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طین‏"[2]و ... مورد تأکید قرار گرفته است و اگر در آیه مورد نظرتان بیان شده که انسان قبلا چیزی نبوده، معنایش آن است که او قبل از شکل گیری به حالت فعلی چیز ارزشمند و قابل ذکری نبوده است چنانچه پروردگار در آیه دیگری این مطلب را صراحتا بیان می فرماید:

" هَلْ أَتى‏ عَلَى الْإِنْسانِ حینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکُورا".[3]



[1] حج، 5.

[2] مؤمنون، 12.

[3] انسان، 1.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها