همان‌گونه که در پرسش آمده، خدای متعال در قرآن کریم و در سوره صافات به گوشه‏‌ای از الطاف خود نسبت به حضرت موسی(ع) و برادرش حضرت هارون(ع) اشاره کرده و بر آنان منت می‌گذارد.[1]

یکی از این نعمت‌ها که خداوند به آنها عطا نمود، نجات آنان از «کرب عظیم» بود:

 «وَ نَجَّیناهُما وَ قَوْمَهُما مِنَ الْکرْبِ الْعَظیمِ»؛[2] و ما آن دو - موسی و هارون - و قومشان را از اندوهی بزرگ نجات دادیم!

کلمه «الکرب» در لغت به معنای اندوهی است که نفس انسان دچار آن می‌شود.[3] بنابراین مقصود از «الکرب العظیم» غم بزرگی بود که بنی‌‌اسرائیل و در رأس آنان موسی(ع) و هارون(ع) گرفتار آن بودند، اما در مورد این‌که منظور از این اندوه بزرگی که نجاتشان از آن اندوه، در قرآن یاد شده چه اندوهی بود، مفسران احتمالاتی را مطرح نموده‌اند که از جمله به دو مورد زیر می‌توان اشاره کرد:

1. نجات از بردگی‌شان از سوی فرعونیان.[4] بنی‌اسرائیل به دلیل گرفتاری در چنگال فرعونیان جبار و خونخوار که پسران‌شان را سر می‌بریدند، و زنان‌شان را به خدمت‌کاری و مردان را به بردگی و بیگاری وامی‌داشتند در فشار و سختی بودند. سرانجام خداوند این فشار را با غرق کردن فرعونیان از بین برد.[5]
2. نجات از غرق شدن؛ بنی‌اسرائیل را از غرق شدن در دریا نجات دادیم.[6]

همچنین در آیه «وَ آتَیْناهُمَا الْکِتابَ الْمُسْتَبِینَ»؛[7] ما به آن دو  پیامبر، کتابی آشکار و روشنگر دادیم‏، منظور از کتابی که به آنان هدیه داده شد، همان کتاب تورات است.[8] همان‌گونه که در آیه 44 سوره مائده مى‏خوانیم «إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِیها هُدىً وَ نُورٌ»؛ ما تورات را نازل کردیم که هم در آن هدایت بود و هم نور و روشنایى.

گفتنی است؛ آنچه در حدیث منزلت و شباهت پیامبر(ص) و امام علی(ع) به حضرت موسی(ع) و حضرت هارون(ع) وجود دارد؛ به معنای شباهت در تمام جزئیات نیست، بلکه بیشتر ناظر به اعلام وزارت امام علی(ع) از جانب پیامبر(ص) است؛[9] همان‌گونه که هارون(ع) وزیر موسی(ع) بود.

مؤید این مطلب آن است که حضرت هارون(ع) قبل از حضرت موسی(ع) از دنیا رفت؛ اما وفات رسول خدا(ص) قبل از امام علی(ع) بود.

[1]. صافات، 114 – 121.

[2]. صافات، 115.

[3]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق، مصحح، مخزومی، مهدی، سامرائی، ابراهیم، ج 5، ص 360، قم، هجرت، چاپ دوم، 1410ق.

[4]. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 23، ص 57، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق.

[5]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، محقق، قصیرعاملی، احمد، ج 8، ص 522، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

[6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 8، ص 711، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[7]. صافات، 117.

[8]. التبیان فی تفسیر القرآن، ج‏ 8، ص 522.

[9]. «اثبات امامت امام علی(ع)»، 999.