لطفا صبرکنید
8672
اصطلاح «قیاس مع الفارق»، زمانی به کار برده میشود که چیزی را تنها به دلیل شباهت جزئی و ظاهری که با چیز دیگر دارد، کاملا شبیه به هم قرار داده و حکم واحدی را برای آنها در نظر بگیریم، بدون آنکه به تفاوتها و اختلافات دقیقی که میان آن دو چیز وجود دارد، توجهی کنیم.
«قیاس مع الفارق»، به معنای انتقال و سرایت حکم یک موضوع به موضوع دیگر است، بدون اینکه شباهت کامل میان آن دو موضوع اثبات شود.
به عبارت دیگر، «قیاس مع الفارق» به قیاسى گفته میشود که در آن، میان اصل و فرع جامعى وجود ندارد؛ یعنى علت در فرع با علت در اصل هیچگونه مشابهت و مماثلتى ندارد؛ به بیان سوم، علت در فرع نه در ذات و نه در جنس با علت در اصل، همانند نیست.
توضیح اینکه در قیاس، شرط است که در فرع، علتى مانند علت اصل وجود داشته باشد تا از راه این تشابه، حکم اصل به فرع سرایت داده شود، چه این تشابه در ناحیه ذات باشد، مثل قیاس کشمش به انگور از جهت «مستی»، و چه در ناحیه جنس باشد، مثل قیاس وجوب قصاص در اعضاى بدن به وجوب قصاص در نفس؛ زیرا در هر دو تعدى وجود دارد، هرچند در یکى تعدى و اعتدا به عضو، و در دیگرى به نفس است؛ اما در جنس جنایت و تعدى، به هم شباهت دارند.
بنابراین، اگر در قیاس، چنین شرطى علت مماثل محقق نباشد، به آن قیاس مع الفارق گفته میشود.[1]
[1]. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامى، فرهنگ نامه اصول فقه، ص 658، قم، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، معاونت پژوهشى، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، چاپ اول، 1389ش.