در کتاب‌های حدیثی اهل‌سنت، روایتی بدین مضمون از پیامبر اسلام(ص) نقل شده است:

«ارحموا ترحموا، واغفروا یغفر الله لکم، ویل لأقماع القول، ویل للمصرّین الذین یصرّون على ما فعلوا وهم یعلمون»؛[1]

به دیگران رحم کنید تا مورد رحمت خداوند قرار گیرید؛ ببخشید تا بخشیده شوید؛ وای بر کسانی که «قیف» سخنان هستند؛(فقط به دنبال شنیدن سخنان پراکنده هستند) وای بر اصرار کنندگان، کسانی با علم و آگاهی بر کارهای زشت خود اصرار می‌ورزند.

کلمه «اقماع» جمع «قمع» به معنای «قیف» و وسیله‌ای است که برای ریختن مایعات در ظرف از آن استفاده می‌شود.[2]

معنا و مقصود از جمله «ویل لأقماع القول؛ ویل للمصرّین»، این است که وای بر کسانی که فقط به دنبال شنیدن سخنان فراوان هستند، ولی از سخنان پند و اندرز نمی‌گیرند و بدان عمل نمی‌کنند و بر گناهان گذشته اصرار می‌ورزند.

اما برخی معتقدند؛ منظور از «اقماع القول» کسانی هستند که به دنبال شنیدن سخنان فراوان و در پی آرا و نظرات مختلف هستند، چنان‌که کلمه(مصرّین) تأکیدکننده همین معنا است؛ زیرا واژه مصرین از «أصرّ الفرس أذنیه» به این معنا است که اسب گوش خود را برای شنیدن صدا تیز کرده است. در این جملات، کسانی که زیاد به دنبال شنیدن سخنان مختلف هستند، گوش آنها به قیف‌هایی تشبیه شده است که برای ریختن مایعات زیاد در ظرف از آن استفاده می‌شود.

بنابراین، معنای حدیث این است، وای بر کسانی که کارشان گوش‌دادن مدام به حرف‌های پراکنده است؛ زیرا این کار موجب خلل در دین و ضربه خوردن یقین می‌شود.[3] زیرا افرادی که بدون برنامه‌ریزی منسجم و جمع‌بندی شنیده‌ها تنها به دنبال آن هستند هر چیزی را از هر کسی بشنوند، در نهایت به راه مستقیمی رهنمون نخواهند شد.

گفتنی است؛ کلمه «ویل» دو معنا دارد؛ یکى -بر اساس برخی روایات- اسم چاهى در قعر جهنّم برای گروهی از گناه‌کاران است. معنای دیگر آن تأسف و اندوه بر حال بد فرد یا گروهی است. معادل فارسى آن، واژه «واى» است: «ویل له» یعنی وای بر او.[4]

[1]. ابو عبد الله أحمد بن حنبل، المسند، المحقق، شعیب الأرنؤوط، عادل مرشد، و آخرون، ج 11، ص 99، مؤسسة الرسالة، الطبعة الأولى، 1421 هـ/ 2001 م.

[2]. ر. ک: بستانى، فواد افرام، فرهنگ ابجدی، ص 708، تهران، چاپ دوم، 1375ش.

[3]. شریف الرضى، محمد بن حسین، المجازات النبویة، ص - 39، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1422ق/ 1380ش.

[4]. ر. ک: «ویل»؛ نامی از طبقات جهنم، 59278.