لطفا صبرکنید
1266
خدای متعال برای توجه دادن مردم به توحید، معاد و عظمت آفرینش نظام هستی، از راههای گوناگون آنها را به تفکر در آیات الهی فرامیخواند. یکی از مواردی که خداوند از طریق تفکر و اندیشه در آنها، مردم را به عظمت خلقت فرامیخواند، توجه به خلقت شتر [1]است:
«أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ»؛[2] آیا آنان به شتر نمینگرند که چگونه آفریده شده است؟!
اکثر قریب به اتفاق مفسران و مترجمان معتقدند؛ منظور از «ابل» در اینجا شتر است؛ اما برخی میگویند «ابل» در این آیه به معنای «ابر» است. البته این معنا برگرفته از قرائت غیر مشهور است(الإِبِلِّ) با لام مشدد است که ریشه آن «بلل» به معنای رطوبت خواهد بود.
در لسان العرب آمده است: کسی که ابل را مشدد(ابلّ) قرائت کند، معنای آن ابر بارانزا است:
«و من قرأَها بالتثقیل قال الإِبِلُّ: السحابُ التی تحمل الماء للمطر».[3]
ماوردی از مفسران اهلسنت میگوید: ابل دو معنا دارد: یکی شتر و دیگری ابر؛ چرا که در «ابر» هم نشانههای قدرت الهی است، و برای تمام مخلوقات منافعی دارد؛[4] لذا به عنوان یکی از آیات الهی میتواند مورد اندیشه و تفکر باشد.
قرطبی هم علاوه بر نقل دیدگاه ماوردی، از برخی نقل میکند، ابل در این آیه قطعهای از ابر متراکم است.[5]
البته وی معتقد است برای این نظر دلیلی نمیتوان اقامه کرد.
[1]. ر. ک: «عظمت خلقت در آفرینش شتر و پرندگان و خزندگان»، 88563.
[2]. غاشیه، 17.
[3]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، مصحح، میر دامادی، جمال الدین، ج 11، ص 6، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[4]. ماوردی، علی بن محمد، النکت و العیون، محقق، عبدالرحیم، سید بن عبدالمقصود، ج 6، ص 262، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی تا.
[5]. ر. ک: قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 21، ص 36، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، 1364ش؛ زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 4، ص 745، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق.