همان‌گونه که در پرسش آمده، در آموزه‌های دینی بارها توصیه شده است که غیر خدا را نباید در دل راه داد.

به عنوان نمونه، امام صادق‌(ع) می‌فرماید: «قلب حرم خدا است و در حرم خدا غیر خدا را ساکن نکنید».[1]

در مورد معنا و مفهوم این‌گونه روایات باید گفت: منظور از «غیر خدا» چیزهایی است که در مقابل و در ضدیت با خدا هستند و یاد آنها انسان را از خدا غافل می‌کند؛ و این طبیعی است که دو امر متضاد در یک قلب جای نمی‌گیرند. چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید:

«ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَیْنِ فی‏ جَوْفِه»؛[2] خداوند براى هیچ فردی دو قلب در درونش نیافریده است.

به عبارت دیگر، انسان یک قلب بیشتر ندارد و در آن نمی‌توان محبت به اشیای ناهمگون را جای داد.[3] در این صورت، اگر محبت به یکی از دو امر متضاد در قلب جای گرفت، محبت به دیگری خود به خود بیرون می‌رود؛ از این‌رو نباید غیر خدا، یعنی امر متضاد با خدا را در دل جای داد؛ زیرا سرانجامش آن است که دیگر یاد خدا در دل او باقی نخواهد ماند.

بر این اساس، مقصود از روایت این نیست که انسان علاقه به انبیا، اولیای الهی، زن، فرزند، پدر، مادر، خویشان و اطرافیان نداشته باشد و به یاد آنها نباشد؛ زیرا علاقه به آنها اگر انسان را از یاد خدا غافل نکند، نه تنها در تضاد با یاد خدا نیست؛ بلکه چه بسا در راستای یاد خدا است؛ به دلیل آن‌که خود خداوند توصیه فرمود تا چنین محبت‌هایی را در دل داشته باشیم.[4]

البته این محبت نباید به گونه‌ای افراطی باشد که اگر میان خواسته افرادی که دوستشان داریم و خواسته خدا منافاتی باشد، آنچه خدا می‌خواهد را انجام ندهیم.

[1]. «عَنِ الصَّادِقِ ع‏ الْقَلْبُ‏ حَرَمُ‏ اللَّهِ‏ فَلَا تُسْکِنْ حَرَمَ اللَّهِ غَیْرَ اللَّه». شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 185، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی‌تا.

[2]. احزاب، 4.

[3]. ر. ک: «تفسیر آیه دو قلب در درون انسان»، 57382.

[4]. ر. ک: «قرآن و محبت زن و شوهر نسبت به یکدیگر»،48704؛ «قرآن و عشق و محبت به اولیای الهی»، 93227.