منظور از حرم همان زیر گنبد و جائى است که در آن ضریح مقدس و قبر مطهر قرار دارد و به آن حرم و مشهد شریف گفته مى‌شود.[1] نجس کردن حرم پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) و ضریح آنان نیز حرام است.[2] یعنی، همان طوری که نجس کردن مسجد حرام بوده ، نجس کردن حرم و ضریح پیامبر اکرم (ص) و امامان (ع) نیزحرام است و اگر یکى از آنها نجس شود، چنانچه نجس ماندن آن بى‌احترامى باشد، تطهیر آن واجب است، بلکه احتیاط واجب[3] آن است که اگر بى‌احترامى هم نباشد آن را تطهیر کنند.[4]
پس، با توجه به نکته بالا در پاسخ گفته می شود:
از آنجایی که به صحن ها، حرم به معنای ذکر شده، صدق نمی کند،بنابراین صحن ها در حکم مساجد نیستند،[5] و تطهیر آن در صورت نجس شدن واجب نیست، مگر این که در عرف، بی احترامی و هتک حرمت محسوب شود که در این صورت تطهیر آن واجب است. البته امروزه که بحمد الله اکثر بارگاه های مطهر امامان و امامزادگان دارای خدمتگزارانی است که در جهت نظافت آن فعال هستند، بهتر است در صورت نجاست نقطه ای از آن، به آنان اطلاع داده شود.
بله! گاهی در قسمتی از صحن ها، مسجد ساخته شده است که در آن صورت،آن قسمت در حکم مسجد است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:^[6]
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
نجس کردن قسمتهایى که مسجد است و همچنین محوطه حرم امامان «علیهم السلام»، حرام است. و اگر یکى از آنها نجس شود، چنانچه نجس ماندن آن بى‌احترامى باشد، تطهیر آن واجب است. بلکه احتیاط واجب آن است که اگر بى‌احترامى هم نباشد، آن را تطهیر کنند. و توجه داشته باشید بنابر احتیاط رواق ملحق به داخل حرم مى‏‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
نجس کردن حرم ائمه معصومین(ع) یعنی آن قسمتی که ضریح و قبر مطهر امام قرار دارد، حرام است اما پاک کردن آن واجب نیست بلکه احتیاط مستحب است. ولی اگر باقی ماندن نجاست موجب بی‌احترامی باشد، پاک کردن آن واجب خواهد بود.[7]
دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
آنچه لازم است تطهیر خود حرم است و حرم همان محدوده ای است که قبر شریف در آن واقع شده است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
آلوده کردن حرم پیامبر(صلى الله علیه وآله) و امامان(علیهم السلام) اگر موجب هتک باشد حرام است و در این صورت تطهیر آن نیز واجب است، بلکه اگر بى احترامى هم نباشد احتیاط آن است که آن را تطهیر کنند.
پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:
1. پاک کردن صحن های حرم امامن معصوم (علیهم السلام) از نجاسات، واجب نیست، مگر این که نجاسات یا بقای آن را در آنجا هتک حرمت محسوب شود که در این صورت تطهیر واجب است.
2. محدوده ای که ضریح و حرم آن بزرگواران یعنی حضرات معصومان (علیهم و السلام) محسوب می شود باید پاک نگه داشته شود و اگر نجس شد، بلافاصله تطهیر گردد. خارج از این محدوده پاک کردن نجاست واجب نیست، مگر این که هتک حرمت محسوب شود، که در این صورت باید تطهیر گردد.
لینک به سایت استفتاءات (کد 983).

---