قرآن کریم در یکی از توصیف‌های خود از آتش سوزان جهنم می‌فرماید:

«إِنَّها تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ»؛[1] دوزخ شراره‌‌هایى مانند ساختمانی بلند از خود پرتاب می‌کند.

در دانش لغت، «شَرَر» جمع «شراره» از ماده «شر» بوده و به معناى جرقه‌های کوچکى است که از آتش جدا شده، و به سمت اطراف پرتاب می‌شود. تعبیر جرقه‌ها و زبانه‌های آتش جهنم به قصر،[2] حکایت از شدت و بزرگی آن دارد.[3]

به عبارت دیگر،‌ دوزخ چنان است که حتی یک جرقّه‌ی کوچک آن برابر با ساختمانی بزرگ است.

قرآن در ادامه و در توصیف بیشتر این شراره‌‏ها و جرقه‌‏هاى آتش جهنم می‌فرماید:

«کَأَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ»؛[4] مانند شترانی زرد رنگ!

«جمالت» جمع «جمل» به معناى «شتر» است. و «صفر» جمع «اصفر» به معناى رنگ زرد. و گاه به رنگ‌هاى تیره و متمایل به سیاه نیز اطلاق شده است.

البته «جمل» به معنا «ریسمان» هم آمده است.[5]

تشبیه آتش به شتر زرد رنگ(کَأَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ) برای آن است که وقتى آتش شعله گرفت، شعله‌های زرد رنگ آن در اطراف پراکنده می‌شوند، مانند گله بزرگ شتران زرد رنگی که در بیابان این‌سو و آن‌سو پراکنده‌اند.

برخی نیز «جمالت صفر» را به شتران سیاه تفسیر کرده‌اند، البته به این دلیل که هر شتر سیاهی نیز رنگش تا حدودی به زردی متمایل است.[6]

به هر حال، در این آیات، جرقه‌ها از نظر حجم به کاخ بزرگ تشبیه شده و از نظر تعداد، رنگ و سرعت حرکت و پراکنده شدن به هر سو، به گروهى از شتران زرد رنگ تشبیه شده است.

تمام این اوصاف، اشاره به شدّت و سوزانندگی آتشی دارد که براى کفّار و تکذیب کنندگان آیات الهی آماده شده است.

[1]. مرسلات، 32.

[2]. ر. ک: «معنای قصر در لغت و قرآن».

[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، آقا بزرگ، محقق، قصیرعاملی، احمد، ج 10، ص 231، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

[4]. مرسلات، 33.

[5]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 11، ص 124، بیروت، دار الفکر، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 10، ص 634، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.