«وَ جَعَلْنا فیها رَواسِیَ شامِخاتٍ وَ أَسْقَیْناکُمْ ماءً فُراتاً»؛[1] و در زمین کوه‌هاى بلند برافراشتیم و به شما آب زلال گوارا نوشاندیم.

واژه «رواسى» جمع «راسیه» از ریشه «ر س و»، به معنای ثابت و استوار است: «یقال: رَسَا الشی‏ء یَرْسُو: ثبت».^[2]

«شامخات» نیز جمع «شامخ» از ریشه «ش م خ» به معناى بلند است.[3]

 بر این اساس، «رواسی شامخات» به معنای جسمی با ارتفاع بلند و پایه‌های مستحکم است که در این آیه ناظر به کوه‌های محکم و استوار و بلندی است که در سراسر زمین مشاهده می‌شود.

برخی معتقدند شاید این آیه در بیان حقیقت زمین‌شناختى است، بدین معنا ‌که کوه‌‏ها داراى دو قله‌‏اند، یکى قله فرورفته در اعماق زمین که شالوده آن است، و دیگرى قله بالا رفته به طرف آسمان.[4]

همچنین می‌توان گفت؛ آوردن عبارت «رواسى شامخات»، زمینه‌ای برای فراز بعدی آیه، یعنی «وَ أَسْقَیْناکُمْ ماءً فُراتاً»، است؛ چون‌که نهرها و چشمه‌‏هاى طبیعى همه از کوه‌‏ها سرچشمه می‌گیرد و به طرف دشت‌‏ها سرازیر می‌گردد، و کلمه «فرات» به معناى آب گوارا است.[5]

در همین راستا، امام علی(ع) در عظمت آفرینش زمین و کوه‌ها و چشمه‌هایش سخنانی می‌فرماید که می‌توان آن‌را تفسیری برای آیه مورد نظر به شمار آورد:

«و چون جوشش آب در گوشه و کنار زمین فرو نشست، و کوه‌هاى بلند سر به آسمان کشیده را بر دوش آن نهاد، جوی‌ها و چشمه‌‏ها از فراز کوه‌ها بیرون آورد، و در شکاف بیابان‌ها و زمین‌هاى هموار روان کرد و جنبش زمین را به سبب کوه‌هاى ثابت و استوار که از قطعه سنگ سخت و عظیم و بلند فراهم آمد، ساکن نمود. پس زمین هم به جهت فرورفتن کوه‌ها در گوشه‌‏هاى سطح آن و نصب‌شدن در اعماقش و قرارگرفتن پست و بلندی‌هاى آن، از حرکت و جنبش آرام گرفت. بعد از آن حقّ تعالى میان فضا و زمین را فراخ نمود، هوا را براى نفس کشیدن ساکنان آن مهیّا کرد، و زمینیان را با تمام آنچه به آن نیازمندند، آفرید، و... پس از آن زمین بی‌گیاه را که آب چشمه‌‏ها به جهت بلندى به آن نمی‌رسد و جوی‌های کوچک و رودخانه‌‏ها بر فراز آن راه نیابد، به حال خود نگذاشت، تا ابر را که در هوا پدید آمده خلق فرمود که مرده آن‌را زنده کند و گیاه آن‌را برویاند. و...».[6]

[1]. مرسلات، 27.

[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، 354، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.

[3]. همان، ص 464.

[4]. ر.ک: مدرسی، سید محمدتقی، تفسیر هدایت، گروه مترجمان، ج 17، ص 238، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1377ش.

[5]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏20، ص 153، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[6]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 132- 133، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.