جستجوی پیشرفته
بازدید
1869
آخرین بروزرسانی: 1403/04/13
خلاصه پرسش
در توحید مفضل آمده است که سگ وحشی آفریقایی(سمع)، حاصل جفتگیری گرگ(ذئب) با کفتار(ضبع) است. از آن‌جا که جفت‌گیری سگ‌سانان و گربه‌سانان ممکن نیست، این روایت چگونه قابل پذیرش خواهد بود؟
پرسش
سلام؛ در کتاب توحید مفضل، امام صادق(ع) خطاب به مفضل می‌فرماید که هر حیوانی تنها می‌تواند با موجودی هم‌تیره و شبیه خود جفت‌گیری کند و در این زمینه، علاوه بر قاطر که نتیجه جفت‌گیری اسب و الاغ است، نمونه دیگری را نیز بیان فرمود که حیوانی به نام «سمع» که در لغت به «ذئب الضبع‌» و نیز «سگ وحشی آفریقایی» ترجمه شده، ناشی از جفت‌گیری ذئب(گرگ که از سگ‌سانان است) با ضبع(کفتار که از گربه‌سانان است) می‌باشد؛ اما امروزه یافته‌های علمی اعلام می‌کنند که امکان آمیزش سگ‌سانان و گربه‌سانان وجود ندارد! آیا مراد از آنچه در روایت آمده، حیوانات دیگری است و آیا این روایت معتبر است؟!
پاسخ اجمالی

آنچه در پرسش آمده ناظر به این عبارت از روایت مفضل از امام صادق(ع) است:

«وَ یُلْقِحُ‏ الذِّئْبُ‏ الضَّبُعَ فَیَخْرُجُ مِنْ بَیْنِهِمَا السِّمْع عَلَى أَنَّهُ لَیْسَ یَکُونُ فِی الَّذِی یَخْرُجُ مِنْ بَیْنِهِمَا عُضْوُ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا‏»؛[1]

«ذئب» با «ضبع» جفت‌گیری می‌کند و حیوانی به نام «سمع» از این میان به وجود می‌آید که شباهت کامل با هیچ‌کدام از آن دو ندارد.

در این زمینه ابتدا باید گفت؛ با توجه به فراوانی گستره جانوران و فقدان مرزبندی دقیق میان گونه‌های مختلف و زیرگونه‌های آنها در سده‌های گذشته، ممکن بود در برخی موارد، چند جانور که شباهت‌هایی با هم داشتند، همگی با یک‌نام  شناخته شوند. بر این اساس، ممکن است نام‌های مندرج در روایات، ناظر به جانورانی دیگر باشد که اکنون نیز با نام دیگری وجود داشته و یا اساسا منقرض شده‌اند.

با این وجود، اما پاسخ را با این پیش‌فرض ارائه می‌کنیم که معنای فراز یادشده از روایت این‌گونه باشد:

«گرگ با کفتار جفت‌گیری کرده و به دنبال آن، سگ وحشی آفریقایی (Lycaon pictus) متولد می‌شود»

سپس با ذکر نکاتی بررسی می‌کنیم که آیا این موضوع قطعا بر خلاف دانش روز است یا خیر:

  1. معنای «ذئب» همان گرگ و یا جانورانی نسبتا مشابه و از تیره سگ‌سانان است و جانوری از تیره‌های دیگر با این نام شناخته نمی‌شود.
  2. اگرچه معنای «ضَبُع» کفتار است؛ اما شامل مجموعه جانوران گوناگونی می‌شود که شاید بتوان آنها را تیره مستقلی با نام «کفتارسانان» و یا «ضبعیات» جای داد.[2]

به هر حال، کفتارها که به صورت گروهی زندگی می‌کنند و جزء دسته حیوانات تهاجمی هستند، اگرچه امروزه در تیره «گربه‌سانان» گنجانده می‌شوند؛ اما در برخی رفتارها مشابه گربه‌سانان و در برخی رفتارها مشابه سگ‌سانان عمل می‌کنند. همچنین در ساختار بدنی و اسکلت و دندان‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با این دو گروه و با یکدیگر دارند.

به عبارت دیگر، شکل دندان‌ها و استخوان‌بندی کفتارها هم با گربه‌سانان متفاوت است و هم با سگ‌سانان.

همچنین ادعا شده است که کفتارهایی از تیره سگ‌سانان وجود داشتند که میلیون‌ها سال قبل منقرض شدند![3]

  1. «سمع»‌ امروزه به «سگ وحشی آفریقایی» گفته می‌شود. و همان‌گونه که گفته شد، فرض را بر آن می‌گذاریم که هنگام صدور روایت نیز همین جانور مد نظر بوده است.

این جانور اگرچه در رده سگ‌سانان طبقه‌بندی می‌شود؛ اما بر خلاف تمام دیگر سگ‌سانان که 5 انگشت در پایشان دارند، تنها سگ‌سانی است که مانند بیشتر گربه‌سانان 4 انگشت در هر پای خود دارد!

جمجمه این جانور نیز مانند جمجمه کفتاری است که گربه‌سان می‌باشد. علاوه بر آن مانند سگ‌ها واق واق نمی‌کند و همچون گرگ‌ها زوزه نمی‌کشد! تعداد دندان‌های این حیوان نیز با تعداد دندان‌های دیگر سگ‌سانان متفاوت است. و ...

با توجه و دقت در موارد یاد شده، دست کم این احتمال، دور از ذهن و مخالف دانش قطعی روز نیست که جفت‌گیری «گرگ سگ‌سانی» که اکنون نیز وجود دارد، با «کفتار سگ‌سانی» که منقرض شده است، منشأ اولیه شکل‌گیری «سگ وحشی آفریقایی» بود. و امام(ع) در این روایت به دو نمونه‌ای اشاره کرد که شکل‌گیری یکی از آنها(قاطر) هم‌اکنون نیز جریان دارد و منشأ شکل‌گیری جانوری دیگر در دوره‌های بسیار کهن بوده است.

به هر حال، نمی‌توان این فراز از روایت را در مخالفت قطعی با دانش قطعی دانست.[4]


[1]. منسوب به امام صادق(ع)، توحید المفضل، محقق، مصحح، مظفر، کاظم، ص 104، قم، داوری، چاپ سوم، بی‌تا.

[2]. «هو أیّ حیوان ینتمی لفصیلة الضَبُعِیّات».

[3]. «أن الضباع الشبیهة بالکلاب قد ازدهرت قبل 15 ملیون عام». ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B6%D8%A8%D8%B9

[4]. در مورد اعتبار کتاب توحید مفضل می‌توانید پاسخ fa57714 را ملاحظه فرمایید.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها