آیاتی مانند: «سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُون»، «سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ» که خداوند را پاک و منزه از آن می‌دانند که به وصف درآید، ناظر به منزه بودن پروردگار از ویژگی‌هایی است که مشرکان، کفّار، گمراهان و ... آنها را از صفاتش می‌پندارند؛ مانند: این‌که پروردگار را دارای شریک، فرزند، جسم و ... می‌دانند.

اما توصیفی که خود پروردگار از خودش می‌نماید و یا ویژگی‌هایی که بندگان مخلص خداوند از روى شناخت و معرفت، آن را به خداوند نسبت می‌دهند، مصداق این آیات نیست تا این پرسش به وجود آید که چرا امام علی(ع) به بیان ویژگی‌های خداوند پرداخته است؟!

دلیلش آن است که خدای متعال در ادامه یکی از آیات یاد شده می‌فرماید: «إِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِینَ»؛ یعنی هیچ توصیفى شایسته ذاتش نیست، مگر توصیف بندگان مخلصش؛ زیرا بندگان مخلص خدا، او را به ویژگی‌هایی وصف می‌‏کنند که لایق ساحت قدس او است. ویژگی‌هایی که قرآن کریم نیز به بیان بسیاری از آنها پرداخته است.

به این ترتیب هرگونه توصیفى که مردم ناآگاه در مورد خدا می‌کنند نادرست است، و خداوند از آن پاک و منزه است، مگر توصیفى که بندگان مخلص از او دارند، بندگانى که از هرگونه شرک، هواى نفس، جهل و گمراهى به دورند، و هیچ ویژگی نادرستی را در مورد خدا اعلام نکرده و تنها به بیان ویژگی‌هایی از پروردگار می‌پردازند که خود پروردگار اجازه آن‌را داده است.

بر این اساس، توصیف معصومان(ع) از پروردگار که در منابع دینی آمده، بهترین و صحیح‌ترین بیان از ویژگی‌های خدای متعال است.

البته همان‌گونه که امام علی(ع) در یکی از سخنانشان می‌فرماید، درک کامل ویژگی‌های خداوند ممکن نیست و کسی از بشر نمی‌تواند ادعا کند که من به چنین درکی رسیده‌ام:

 «الَّذِی لَیْسَ لِصِفَتِهِ حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ لَا نَعْتٌ مَوْجُودٌ».[1]

 اولیای الهی اما در مباحث خداشناسی خود به آن مقدار از اوصاف خداوند که قابل درک است اشاره کرده و تا اندازه‌ای که در حد ظرفیت مخاطبان است به بیان آنها می‌پردازند، و اگر این‌گونه نبود پیامبران و جانشینان آنها در معرفی خدای متعال به مردم، به توفیقی دست نیافته و تنها مردم را به سوی ایمان به حقیقت مبهمی فرا می‌خواندند که به هیچ وجه قابل درک نبود. و واضح است که ایمان به حقیقتی که به هیچ وجه قابل درک نیست، معنایی ندارد.

[1]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 39، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.