شناخت خدا از طریق معرفت نسبت به تجلیات خدا امکان پذیر است و در نهایت عارف کامل خدا را درخویشتن می یابد که این امر از طریق تجلی خدا بر قلب او امکان پذیر می شود.

بیان مطلب این که طبق روایات میزان درست در معرفت خدا دوری از تشبیه و تعطیل است و درمورد تعطیل و تشبیه باید گفت:

منزه دانستن خدا از هر صفتی و هر شباهتی که قابل تصور باشد، از لحاظ ذهنی برای اکثریت انسان ها که به درک قلبی و شهودی خدا نائل نشده اند، عملاً منجر به «تعطیل» در مورد خداوند خواهد شد. تعطیل در صفات خداوند به این معنا است که در عین اعتقاد به خدا عملا خداوند را از مملکت او منقطع کنیم و هیچ رابطه ای بین خالق و مخلوق را امکان پذیر ندانیم. و اما تشبیه که در نقطه مقابل تعطیل است به معنای یکی دانستن یا شبیه دانستن خدا با مخلوقات است؛ چنانچه نقل است که: یکی دانستن خدا با مخلوقات (جمع) کفر است و جدا دانستن او هم تعطیل است و جمع بین این دو توحید. [1] ، [2]

بنابراین پرهیز از تعطیل به این معنا است که نباید با نفی هر گونه صفتی از خدا، عملاً او را انکار کنیم و حضور جمال و جلال او را در عالم هستی نپذیریم. و پرهیز از تشبیه هم به این معنا است که در مظاهری که آینه خدا نما هستند نباید خود آن مظاهر را بینیم و آنها را شریک خدا بدانیم، بلکه باید متوجه خالق آنها باشیم.

به بیان دیگر، خدا هرگز از طریق ذهن قابل درک و تصور نیست و راه درست برای معرفت خدا راه دل است و آن عبارت از این است که از طریق عشق به تجلیات الاهی نسبت به خدا معرفت پیدا کنیم.

در مقام عشق حقیقی، معرفت نسبت به مظاهر خدا و تجلیات او همان معرفت خدا است؛ چرا که خدا نه عین مظاهر است و نه جدای از آنها و کمال این معرفت همان شناخت انسان کامل است.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه پاسخ‌های زیر را مطالعه کنید:

امکان شناخت خدا 98 (سایت: 889) .

شناخت و عشق به خدا 1609 (سایت: 1611) .

فطرت و شناخت خدا 1041 (سایت: 1105) .

تسبیح در نماز و همراهی آن با حمد 9803 (سایت: 9773) .