جستجوی پیشرفته
بازدید
62709
آخرین بروزرسانی: 1391/05/08
خلاصه پرسش
نظر اسلام در مورد هیپنوتیزم چیست؟
پرسش
با سلام. نظر اسلام و فتاوای مراجع در مورد هیپنوتیزم چیست؟ متشکرم.
پاسخ اجمالی

هیپنوتیزم یک حالت روحی خاص، شبیه خواب آلودگی و القایی و ارادی است و در آن هشیاری و آگاهی سوژه (هیپنوتیزم شونده) فوق العاده افزایش می یابد. این آگاهی معمولاً بر روی مطالبی تمرکز می کند که توسط هیپنوتیزور به او ارائه می شود.

هیپنوتیزم از علومی است که مى ‏تواند در مواردی از زندگى مورد بهره ‏بردارى صحیح قرار گیرد، ولى ساحران از آن سوء استفاده مى ‏کردند و براى فریب دادن مردم، آنها را به کار مى ‏گرفتند، که در حکم سحر بوده و جایز نیست.

در هر حال، نظرات فقها در این موضوع مختلف است: برخی از فقها، هیپنوتیزم را به طور مطلق حرام می دانند و بعضی نیز با شروطی آن را جایز شمرده اند.

پاسخ تفصیلی

در بررسی های تاریخی به پدیده هایی برخورد می کنیم که در هاله ایی از ابهام و تعابیر درست و نادرست قرار گرفته است و این ابهامات شرایطی را فراهم می آورند که مرزهای واقعی این پدیده ها شناخته نشده و جایگاه واقعی آنها معرفی نگردد. یکی از این پدیده ها «هیپنوتیزم» است.

تعریف هیپنوتیزم

اصل واژه هیپنوتیزم از واژه یونانی  hypnosبه معنای «خواب» مشتق شده است، ولی در هیپنوتیزم علاوه بر قدرت تفکر، امکان محبت، قضاوت، راه رفتن و غیره نیز وجود دارد. فکر هیپنوتیزم شونده بر روی موضوع خاصی (صحبت های هیپنوتیزور) تمرکز فوق العاده ای می کند و بین او و فرد هیپنوتیزور ارتباط عاطفی خاصی بر قرار می شود که در خواب نظیر آن را مشاهده نمی کنیم.

تعریفی که می توان برای هیپنوتیزم ارائه نمود چنین است: هیپنوتیزم یک حالت روحی خاص شبیه خواب آلودگی و القایی و ارادی است و در آن هشیاری و آگاهی سوژه (هیپنوتیزم شونده) فوق العاده افزایش می یابد. این آگاهی معمولاً بر روی مطالبی تمرکز می کند که توسط هیپنوتیزور به او ارائه می شود. درحالت هیپنوتیزم تلقین پذیری فرد و قدرت تخیلات و تصویر سازی ذهن افزایش می یابد و هر چه درجه هیپنوتیزم عمیق تر شود این خصوصیات نیز قویتر می گردند.[1]

امّا برخی از نظریه پردازان اعتقاد دارند که هیپنوتیزم چیزی جز یک تمرکز برتر نیست: «اصل هیپنوتیزم؛ تمرکز روح است بر شخصی که می خواهیم او را تحت تأثیر اراده خود قرار دهیم. با تمرکز روح بر ارادۀ‌ خود، آنچه را می ‌خواهیم به طرف مقابل القاء می ‌کنیم که با توجه به مجرد بودن نفسْ چنین امکانی در هر کس هست».[2]

هیپنوتیزم در اسلام

قطعاً نیروى اراده انسان، قدرت و توانایی فراوانى دارد و هنگامى که در پرتو ریاضت هاى نفسانى قوی تر شود، کارش به جایى مى ‏رسد که در موجودات محیط خود تأثیر مى‏ گذارد. ریاضت ها گاهى مشروع و گاهى نامشروع است. ریاضت هاى مشروع در نفوس پاک، نیروى سازنده ایجاد مى‏ کند، و ریاضت هاى نامشروع نیروى شیطانى، و هر دو ممکن است منشأ خارق عادت گردد که در اوّلى مثبت و سازنده و در دومی مخرّب است.[3]

از آنجا که پدیدۀ هیپنوتیزم یکی از مسائل نسبتاً جدید در منابع دینی است، سخن از آن در میان علمای گذشته کمتر به چشم می خورد، و علمای معاصر نیز، این موضوع را بیشتر ذیل بحث از سحر و جادو آورده اند.

در این باره فقهاى اسلام مى ‏گویند یاد گرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگرى حرام است که برای آگاهی بیشتر در این زمینه می توانید به نمایه 2022 (سایت: 2068) (حکم سحر و راه ابطال آن) در همین سایت مراجعه نمایید.

توضیح آن که امروزه علومی از قبیل خواب مغناطیسى، هیپنوتیزم، مانیه ‏تیزم و تله ‏پاتى وجود دارد که در گذشته ساحران با استفاده از آنها برنامه‏ هاى خود را عملى مى ‏ساختند.

البته این علوم نیز از علوم مثبتى است که مى ‏تواند در بسیارى از شئون زندگى مورد بهره‏ بردارى صحیح قرار گیرد، ولى ساحران از آن سوء استفاده مى ‏کردند و براى فریب مردم، آنها را به کار مى ‏گرفتند. لذا اگر امروز هم کسى از آنها چنین استفاده‏ اى در برابر مردم بی خبر داشته باشد، در حکم سحر بوده و جایز نخواهد بود، و این جایز نبودن هم فلسفه ‏هاى متعددى را داراست، از جمله:

1. خارج ساختن مسیر زندگى از مجراى عادى و طبیعى؛

2. زمینه بسیارى از فریبکارى‏ ها و شیادى‏ ها چنان که هم اکنون از طریق هیپنوتیزم و اسپریتسم و در گذشته از طریق سحر و جادو و فالگیرى مرسوم بوده است.

3. احیاناً موجب کشف و افشاى اسرار دیگران شدن؛ زیرا یکى از کارهاى خواب واره‏گر خواندن ذهن شخص مورد نظر است.

4. تصرف غیر اختیارى در نفوس دیگران[4]

در هر حال، فقها در این موضوع دیدگاه های مختلفی دارند:

یک. برخی هیپنوتیزم را به طور مطلق حرام می دانند؛ مانند این که امام خمینی(ره) در پاسخ به پرسشی می گوید: هیپنوتیزم جایز نیست.[5]

دو. برخی دیگر نیز با شرایطی هیپنوتیزم را جایز شمرده اند، که در زیر چند نمونه بیان می شود:[6]

آیت الله خامنه ای: بطور کلى یادگیرى هیپنوتیزم و استفاده از آن به غرض عقلائى حلال و قابل ملاحظه، اشکال ندارد به شرط اینکه با رضایت و موافقت کسى باشد که مى‏خواهد به خواب مصنوعى برود و ضرر معتنابهى هم براى او نداشته باشد.[7]

آیت الله مکارم شیرازی: استفاده از هیپنوتیزم براى مقاصد طبّى و مانند آن مشروع است، مشروط بر اینکه تجربه و آگاهى کافى داشته باشد، و آثار منفى و خلاف شرعى بر آن مترتب نگردد. ولى براى کشف امور پنهانى، یا اطّلاع از گذشته و آینده و حال جایز نیست.[8]

آیت الله تبریزی: در هیپنوتیزم، چنانچه خوف ضرر بر کسى که این عمل با او انجام مى‌گیرد یا شخصى دیگر داده شود جایز نیست.[9]

آیت الله گلپایگانی:  هیپنوتیزم حرام است و براى معالجه [بیمار ]، در صورتى که طریق معالجه منحصر به آن باشد و موجب کشف اسرار دیگران نشود اشکال ندارد.[10]

 

[1]. اورماند، مک گیل، دائرة المعارف هیپنوتیزم، مترجم جمالیان، سید رضا، ص 149، انتشارات جمال الحق، چاپ اول، تهران، 1372 ش.

[2]. طاهرزاده، اصغر، جایگاه جنّ، شیطان و جادوگر در عالم، لُب‌المیزان، اصفهان، 1388ش ، ص57.

[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‏1، ص 381،  دار الکتب الإسلامیة، تهران‏، اول، ‏1374 ش.

[4]. با استفاده از نرم افزار پرسمان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها.

[5]. پرسش این گونه است: «آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام حرام است؟ اگر هیپنوتیزم در جهت انجام عمل خیر و نیکو انجام شود چه حکمى دارد؟»؛ خمینی، روح الله، استفتاءات ، ج‏2، ص 22، دفتر انتشارات اسلامی، 1۳۶۶ش.

[6]. جهت آگاهی از نظر سایر مراجع به سایت های ایشان مراجعه کنید.

[7]. امام خمینى، توضیح المسائل (محشّٰى)، محقق و مصحح: بنى هاشمى خمینى، سید محمد حسین، ج‏2، ص 981، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

.[8] مکارم شیرازى، ناصر، احکام پزشکى، ص 45، س 115، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم، چاپ اول، 1429 ق.

[9]. تبریزى، جواد، استفتاءات جدید، ج‌2، ص 460،س 1864، قم، اول، بی تا.

[10]. گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌5، ص 299،س 609، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه‍ ق.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا اگر در دهانم خونی ایجاد شود، روزه‌ام باطل می‌شود؟
    27908 خوردن و آشامیدن 1392/04/23
    چنانچه خون دهان عمداً از گلو پایین نرود، روزه باطل نمی‌شود.[1] ولی اگر خون را عمداً فرو دهد، روزه‌اش باطل است و فرقى نمی‌کند که در فرو بردن آن ضرورتی باشد یا خیر. بلى، در صورتی‌که ضرورت ایجاب کند، کفّاره ندارد.
  • دلیل روایی وحدت ولی فقیه چیست؟
    10333 System 1389/01/22
    در پاسخ باید گفت: وحدت ولی فقیه از ادله و روایات اثبات ولایت فقیه، استفاده نمی شود. این روایات تنها به ارائۀ معیارها بسنده می کند و به وحدت و یا تعدد ولی فقیه، اشاره ای ندارد، بلکه هر دو گزینۀ وحدت و تعدد ولی فقیه، می ...
  • لطفا تفسیر آیات ابتدایی سوره انشراح را بیان کنید؟
    612 تفسیر 1403/03/05
    آیات ابتدایی سوره انشراح شامل بیان برکاتی است که شامل حال پیامبر اسلام(ص) شد، و پایان آن نیز توصیه‌هایی به آن‌حضرت است.«أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ»؛آیا ما سینه‌ات را گشاده نساختیم؟منظور آیه از «شرح صدر» در این آیه، باز شدن و گستردگى سینه رسول خدا(ص) به نور ...
  • آیا نماز در کربلا مثل نماز در مکه به صورت کامل خوانده می شود؟
    84568 Laws and Jurisprudence 1390/02/19
    در ارتباط با تمام و یا شکسته ­بودن نماز در حرم امام حسین (ع) باید گفت:مسافر مى‏تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر (ص) و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد در جایى که اول جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه ...
  • اعلام هفت تن از آیات عظام از طرف جامعه مدرسین به چه معنا است؟
    13937 Laws and Jurisprudence 1388/12/16
    از جمله شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، نمی­توان از مجتهد غیر اعلم تقلید کرد. و این در صورتی است که فاصله بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم به قدری زیاد باشد که در ...
  • کلمه‌ی قلب در قرآن چند بار و در چه سوره‌هایی آمده، و معانی آن چیست؟
    82043 تفسیر 1391/11/01
    با بررسی تمام مواردی که در قرآن، مفهوم قلب و معانی مشابه آن به کار رفته است، چنین به دست می‌آید که بی‌گمان مفهوم «قلب»، در برخی آیات، در مورد قلب روحانی و معنوی، یعنی «روح و نفس» انسان استعمال شده است. اما در مورد آیات دیگری که گاه ...
  • حشر انسان هایی که خارج از زمین مثلا کره ماه فوت می کنند چگونه است؟
    15859 معاد و قیامت 1390/06/15
    در مورد حشرِ فردی که خارج از زمین بمیرد باید توجه داشت که ارض محشر تفاوتهای عمده ای با تصور ما از زمین دارد بلکه در آغاز قیامت زمین به غیر این زمین تبدیل شده و تغییر و ...
  • آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
    181331 Laws and Jurisprudence 1388/05/03
    برای درک برخی از حقایق و واقعیات، علم و عقل بشری ناتوان است. چشم زخم یکی از این پدیده­ها است که دست کم تا به امروز، عقل و علم بشری نتوانسته آن را اثبات کند هم چنان که دلیلی بر ردٌ و نفی آن ...
  • معنای اطاعت از ولی فقیه چیست؟
    12042 System 1389/06/28
    پاسخ آیت الله هادوی تهرانی به این شرح است:اگر فقیه عادل دارای کفایت، حکمی را با شرایط آن صادر کند، بر همگان حتی سایر فقهای عادل با کفایت و حتی خود شخص این فقیه، عمل به آن حکم لازم است و این امر همان اطاعت از ولی فقیه ...
  • در روایات؛ هنگام سحر و افطار قرائت کدام سوره سفارش شده است؟
    23953 حدیث 1393/04/26
    در روایتی از امام صادق(ع) به خواندن سوره قدر(انا انزلناه فی لیلة القدر) در وقت سحر و افطار سفارش شده است: «مؤمن روزه‌داری نیست که وقت سحر و افطار "انا انزلناه" را بخواند مگر آن‌که در بین آن دو وقت مانند کسی است که در راه خداوند، در ...

پربازدیدترین ها