جستجوی پیشرفته
بازدید
18761
آخرین بروزرسانی: 1391/08/21
خلاصه پرسش
عذاب والدین در ممانعت فرزندان از انجام فرائض دینی چیست؟
پرسش
اگر شخصی به انجام فرائض دینی علاقمند بوده و آنها را بجا آورد، در عین حال والدین وی از این مساله ناراضی بوده و از او ممانعت بعمل آورند چه عذابی پیش رو خواهند داشت؟!
پاسخ اجمالی

در قرآن کریم بعد از آن که خدای متعال انسا ن ها را از شرک نهی فرموده، نسبت به احسان در حق پدر و مادر و اطاعت از آنان سفارش کرده است. دامنه و گستره اطاعت از پدر و مادر تا جایی است که مانع انجام دستورات الهی نشوند. یعنی اگر پدر یا مادر فرزند خود را از انجام واجبات دینی (فرائض دینی) منع کنند و یا او را بر انجام کاری که معصیت و خلاف شرع (حرام) است، امر کنند، در این صورت اطاعت از آنان واجب نیست. و اگر فرزند توانایی دارد باید در این موارد با آنان مخالفت کرده و واجبات دینی خود را انجام دهد و کارهای معصیت و خلاف شرع را ترک کند و اگر توانایی مخالفت با آنان را نداشته باشد و مجبور به ارتکاب حرام و یا ترک واجب شود گناه آن متوجه کسی است که او را به گناه انداخته است. و میزان گناه و عقوبت این کار بستگی به نوع واجبی دارد که ترک شده یا گناهی که فرزند انجام داده است.

 

اما اگر والدین ترک مستحبات و مباحات و یا انجام مکروهات و مباحات را از فرزندان خود بخواهند،‌ اطاعت از آنان لازم است.

 

مثلاً اگر پدر و مادر فرزندشان را از روزه مستحبى نهی کنند، نباید فرزند روزه بگیرد. یا اگر روزه مستحبی فرزند موجب اذیت پدر و مادر بشود، باید ترک شود و اگر روزه گرفته باید افطار کند.

 

پاسخ تفصیلی

در قرآن کریم بعد از آن که خدای متعال انسا ن ها را از شرک نهی فرموده، نسبت به احسان درحق پدر و مادر سفارش کرده است. مرحوم علامه طباطبائی می فرماید: بعد از توحید یکی از بزرگ ترین واجبات الهی احسان به والدین است[1] و در این احسان و احترام فرقی بین والدین مؤمن و کافر نیست؛ زیرا قرآن به صورت مطلق(بدون هیچ قیدی) می فرماید: «به پدر و مادر احسان کنید»[2]. یکی از مصادیق احسان به پدر و مادر عدم مخالفت با دستورات و خواسته های آنان است.

 

اما در جایی که خواسته آنان در تضاد و مخالفت با دستورات و اعمال دینی باشد باید گفت وظایف و دستورات شرع به پنج دسته تقسیم می شوند:

 

1- واجبات دینی (فرائض دینی) که انجام آنها لازم و ترک آنها حرام است. در این موارد اگر پدر و مادر با هم یا یکی از آنها فرزند را از انجام چنین دستوراتی منع کنند اطاعت آنان بر فرزند واجب نیست.

 

2- محرمات (کارهای حرام) که انجام آنها حرام (ممنوع) و ترک آنها لازم است. در این موارد نیز اگر پدر و مادر با هم یا یکی از آنها، فرزند خود را وادار به انجام چنین دستوراتی کنند اطاعت آنان بر فرزند واجب نیست.

 

امام علی (ع) در این زمینه می فرماید: " اطاعت از مخلوق (هر کس که باشد) در انجام معصیت الاهی پذیرفتنی نیست"[3].

 

و در جای دیگر می فرماید: " حق پدر آن ا ست که فرزند در هر چیزی جز معصیت خداوند، از او پیروی کند".[4]

 

امام رضا (ع)در این باره می فرمایند: "نیکی به پدر و مادر واجب است، اگر چه مشرک باشند، ولی اگر امر به معصیت خداوند کردند، نباید از آنان اطاعت شود".[5]

 

3- مستحبات، دستوراتی است که انجام آنها نیکو است اما لازم نیست و ترک آنها نیکو نیست اما حرام هم نیست.در این موارد اگر پدر و مادر با هم یا یکی از آنها، فرزند را از انجام چنین دستوراتی منع کنند ویا اورا به انجامش امر کنند اطاعت آنان بر فرزند واجب است. لذا فقیهان فرموده اند:"اگر پدر و مادر فرزندشان را از روزه مستحبى نهی کنند، احتیاط واجب آن است که روزه نگیرد. هم چنین اگر روزه  مستحبی فرزند موجب اذیت پدر و مادر بشود، باید ترک شود و اگر روزه گرفته باید افطار کند."[6]

 

همچنین فرموده اند:" اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کنند که نماز را به جماعت بخواند، چون اطاعت پدر و مادر واجب است، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید."[7]

 

4- مکروهات، دستوراتی است که انجام آنها نیکو نیست اما حرام هم نیست و ترک آنها نیکو است اما واجب نیست.در این موارد نیز اگر پدر و مادر با هم یا یکی از آنها، فرزند را از انجام چنین دستوراتی منع کنند و یا او را به انجامش امر کنند اطاعت آنان بر فرزند واجب است.

 

5- مباحات، کارهایی است که انجام و ترک آنها از نظر شرع یکسان است و اسلام انتخاب انجام و یا ترک آنها را به انسان ها واگذار فرموده است. در این موارد نیز اگر پدر و مادر با هم یا یکی از آنها، فرزند را از انجام چنین دستوراتی منع کنند و یا اورا به انجامش امر کنند اطاعت آنان بر فرزند واجب است.

 

بر این اساس باید گفت:

 

در مواردی که پدر و مادر آگاهانه یا ناآگاهانه فرزند خود را از انجام واجبات دینی (فرائض دینی) منع کنند و یا او را بر انجام کاری که معصیت و خلاف شرع (حرام) است، امر کنند. اطاعت از آنان واجب نیست. و اگر فرزند توانایی دارد[8] باید در این موارد با آنان مخالفت کرده و واجبات دینی خود را انجام دهد و کارهای معصیت و خلاف شرع را ترک کند. و اگر توانایی مخالفت با آنان نداشته باشد و مجبور به ارتکاب حرام و یا ترک واجب شود[9] گناه آن متوجه کسی (پدر و مادری) است که او را به گناه انداخته اند. و عقوبت این کار بستگی به نوع واجبی دارد که ترک شده یا گناهی که فرزند انجام داده است.

 

با این همه از آنجائیکه پدر و مادر حق بزرگی بر گردن انسان دارند، و خداوند نیکی به والدین را بصورت کلی توصیه فرموده است؛ "خواه مؤمن باشند، خواه کافر". ضمن رعایت احترام و احسان به والدین باید پیوسته، از درگاه خداوند، هدایت، رحمت و غفران الهی را برای آنان طلب نمائیم و از طریق محبت، آنان را با خویش همراه سازیم.

 



.[1]طباطبائی،محمد حسین،( ترجمه) المیزان ـ ج 13، آیه 14 و 23 اسراء.

[2] .انعام، 151، هم چنین در روایتی از امام باقر (ع) وارد شده است که "به والدین بر و نیکی کنید چه فاجر باشد و چه نیکوکار، بحار الانوار (چاپ وفا، بیروت ) ج 71، ص 56.

[3]. «لا طاعة لمخلوق فی معصیة‌ الخالق»؛ نهج البلاغه، قصار الحکم، ش/165.

[4]. «اِنَّ لِلْوالِدِ عَلَی الْوَلَدِ حَقّاً … فَحَقُّ الْوالِدِ اَنْ یُطیعَهُ فی کُلِّ شَیْءٍ اِلّا فی مَعْصِیَةِ اللهِ» (نهج البلاغه، کلمات قصار، ش/399)

[5].مجلسی، بحار الانوار، ج 71/ 72.

[6]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1،ص 966 مسئله ی 1741.

[7]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 769 مسئله ی1406.

[8] مثلا با تقیه یا توریه کردن و انجام واجبات دینی در خفا و پنهانی و... .

[9] این فرض به ندرت اتفاق می افتد.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • در عرفان، شوق و اشتیاق به چه معنا است و درجاتش چیست؟
    4513 خلسه 1400/11/17
    «اشْتِیاق»‏ اصطلاحی عرفانى از ماده‌ی «شوق»، عبارت است از مجذوب شدن محب به محبوب در حال وصال، براى نیل به لذات مدام.[1]برخی میل مفرط را اشتیاق معنا کرده‌اند و می‌گویند؛ یکى از مقدمات عامه فعل، شوق مؤکّد است که به دنبال آن جزم و ...
  • چرا تعدد قدما باطل است؟
    13156 علیت و معلولیت 1391/07/27
    قدیم ذاتی و قدیم بالحق، صفتی از صفات اختصاصی ذات واجب تعالی است؛ از این رو ادله­ای که برای نفی تکثر و تعدد از واجب الوجود ذکر می‌شود، برای نفی تعدد نسبت به قدیم نیز ثابت است. به عبارت دیگر، تصور قدیم‌های متعدد همانند تصور شرکای متعدد ...
  • حقیقت وحی چیست؟ آیا بین وحی نازل شده بر حضرت محمد و وحی نازل شده بر پیامبران دیگر فرقی هست؟
    64248 علوم قرآنی 1388/03/09
    وحی در لغت به معنای القای پیام برای دیگری است و در اصطلاح عبارت از سخن الاهی است که خداوند آن را به وسیله پیامبر خود برای هدایت بشر می فرستد و مشخصه بارز رسالت و نبوت است.وحی بر رسول اکرم گاه مستقیم و گاه غیر مستقیم و به ...
  • حکم ترکیب اسامی مذهبی عربی با فارسی چیست؟
    19997 تاريخ کلام 1390/11/27
    ترکیب اسم های عربی – فارسی، اعم از پیشوند یا پسوند فارسی و یا ترکیب دو اسم مستقل فارسی و عربی، از گذشته های دور در میان مردم ما رواج داشته، به ویژه ترکیب با اسامی ائمه (ع)، و این به جهت ارادتی است که شیعه به اهل بیت ...
  • چرا این اصل فلسفی که «هر حادثی محدثی دارد» - و نیز هر اصل فلسفی دیگر - را برگرفته از دانشی تجربی و خطاپذیر ندانیم؟!
    5147 علیت و معلولیت 1398/09/06
     حادث یعنی موجودی که زمانی نبوده و الآن موجود است؛ بنابراین – بدون آن‌که نیاز به تجربه باشد - عقل حکم می‌کند که چنین موجودی خود بخود ایجاد نشده و نیاز به وجودآورنده دارد.[1]فلسفه هر چند از تجربیات استفاده می‌کند، ولی ابزار اصلی فلسفه، ...
  • «تفسیر تخصصی قرآن» به چه معنا است؟
    7097 علوم قرآنی 1394/05/27
    «تفسیر» در اصطلاح علوم قرآنی؛ یعنی روشن کردن مفاهیم و معانى آیات قرآن.[1] برخی اندیشمندان رشته‌های مختلف علوم اسلامی از منظر و دیدگاه رشته تخصصی خود به تفسیر قرآن کریم پرداخته‌ا‌ند که به چنین تفاسیری، تفسیر تخصصی قرآن گفته می‌شود؛ مثلاً: 1. ادیبان از ...
  • در چه صورت غسل جنابت بر انسان واجب می شود؟
    406675 Laws and Jurisprudence 1386/11/08
    سبب جنابت انسان دو چیز است:اول: جماع (نزدیکی) در صورتی که آلت تناسلی مرد به اندازه ختنه‏گاه یا بیشتر داخل شود، در زن باشد یا در مرد در قُبُل باشد یا در دُبُر، بالغ باشند یا نابالغ، حتی اگر منى بیرون نیاید .[1]
  • اگر طنزها و لطیفه‌های مرتبط با قومیتها را به فردی کافر از همان قوم نسبت دهیم، آیا نقل آن جایز می‌شود؟
    5866 غیبت، توهین و تجسس 1396/04/10
    اگر این‌گونه لطیفه‌ها موجب توهین، تمسخر یا آزار گروه یا قومیت خاصی باشد، گفتن آن جایز نیست و انتساب آن به کفار، موجب جواز آن نخواهد بود. در غیر این صورت اشکالی ندارد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
  • آیا شیطان فرزندان و یارانی دارد که برای وسوسه انسان‌ها او را یاری کنند؟
    19789 بیشتر بدانید 1398/10/21
    می‌دانیم که «شیطان»، معناى وسیعى دارد و به هر موجود سرکش، طغیان‌گر و موذى شیطان گفته می‌شود.[1]از آیات و روایات استفاده می‌شود که ابلیس دارای فرزندان و یارانی است که کارشان وسوسه انسان‌ها و گمراه کردن آنها است. در قرآن کریم می‌خوانیم:«این‌چنین ...
  • ترجمه و تفسیر دعای «الهی عظم البلاء» چیست؟
    87236 درایه الحدیث 1392/10/24
    این دعا از سه بخش تشکیل شده است: در بخش اول به آزمایش بزرگی که مردم در زمان غیبت به آن مبتلا گشتند اشاره شده است. در بخش دوم بعد از درود بر پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت، به لزوم فرمان‌برداری مؤمنان از آن بزرگواران به ...

پربازدیدترین ها