کافر در لغت به معنای پوشاننده است، همان طور که زارع را کافر می‌گویند؛ زیرا که پوشانندۀ دانه در خاک است، هم چنین افراد ناسپاس را کافر می‌نامند، چرا که نعمت حق را نادیده می‌گیرد و گویی پرده بر آن می‌افکند.[1]

کافر در اصطلاح شرع و قرآن کسی است که وجود پروردگار و یکتایی او را منکر است و نیز روز معاد و قیامت و رسالت انبیاء الاهی و یا یکی از ضروریات دین را انکار می‌نماید.

فتوای حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای در پاسخ به این پرسش که: اگر کسی بعضی از ضروریات دین مانند روزه و غیر آن را انکار کند، حکم کافر را دارد یا خیر؟ چنین است: «اگر انکار هر یک از ضروریات دین به انکار رسالت یا تکذیب پیامبر اکرم اسلام(ص) یا وارد کردن نقصی به شریعت منجر شود، باعث کفر و ارتداد است».[2]

بنابراین، اگر گوینده این سخن، منکر وحی و رسالت پیامبر است و آن را در حالت عادی و با اختیار و اعتقاد بیان کند، کافر و مرتد است، که فقها آن را نجس می‌دانند،[3] اما اگر چنین شخصی، وحی و نبوت پیامبر را قبول دارد و قرآن را نیز به خدا نسبت می‌دهد ولی الفاظ آن را از خود پیامبر می‌داند، این حکم شامل او نخواهد شد.

در هر حال، تا زمانی که ارتداد وی احراز نشده است، حکم سایر مسلمانان را دارد.