کافر در لغت به معنای پوشاننده است، همان طور که زارع را کافر می گویند؛ زیرا که پوشاننده دانه در خاک است، هم چنین افراد ناسپاس را کافر می نامند، چرا که نعمت حق را نادیده می گیرد و گویی پرده بر آن می افکند.[1]

کافر در اصطلاح شرع و قرآن کسی است که وجود پروردگار و یکتایی او را منکر است و نیز روز معاد و قیامت و رسالت انبیاء الاهی و یا یکی از ضروریات دین را انکار می نماید.

بنابراین اگر کسی نماز نخواند دو صورت دارد یا به این دلیل است که آن را انکار می کند و می داند انکار نماز به انکار خدا و وحدانیت پروردگار و یا انکار نبوت و رسالت و معاد و قیامت بر می گردد، در این صورت چنین شخصی کافر است و احکام کافر (که در رساله های عملیه آمده است)بر او مترتب می گردد. حضرت آیت الله العظمی خامنه ای در پاسخ به این سؤال که : اگر کسی بعضی از ضروریات دین مانند روزه و غیر آن (مانند نماز) را انکار کند، حکم کافر را دارد یا خیر؟ می فرمایند: «اگر انکار هر یک از ضروریات دین به انکار رسالت یا تکذیب پیامبر اکرم اسلام (ص) یا وارد کردن نقصی به شریعت منجر شود، باعث کفر و ارتداد است.»[2]

اما اگر شخصی کاهل به نماز باشد و از روی بی مبالاتی نماز نخواند و آن را ترک کند در حالی که پروردگار و وحدانیت او و دیگر ضروریات دین و وجوب نماز  را قبول دارد، کافر نمی باشد. چنان که مقام معظم رهبری در پاسخ به سؤالی، این چنین می فرمایند: «مجرد ترک نماز و روزه و سایر واجبات شرعی باعث ارتداد مسلمان و کافر شدن و نجاست وی نمی گردد و تا زمانی که ارتداد وی احراز نشده است، حکم سایر مسلمانان را دارد».[3]

از این رو روایاتی که تارک عمدی نماز را کافر معرفی می کند[4] یا ناظر به قسم اول است و اگر هم شامل قسم دوم نیز شود باید بگوییم که منظور از کافر کفر نعمت است نه کفر عقیدتی و فکری.