جستجوی پیشرفته
بازدید
9173
آخرین بروزرسانی: 1391/07/16
خلاصه پرسش
آیا برای این‌که کارما راه بیفتد و مدیر با درخواست‌ها و یا پاداش‌های ما موافقت کند، اگر از او تملق و چاپلوسی کنیم، آیا مرتکب گناه می‌شویم؟
پرسش
باسلام؛ خیلی از مواقع برای این‌که کارما راه بیفتد و مدیر با درخواست‌ها و یا پاداش‌های ما موافقت کند، مجبوریم که از او تملق و چاپلوسی کنیم، تا او هم هوای ما را داشته باشد. و این تقریباً در محیط اداری شایع است. آیا ما مرتکب گناه می‌شویم؟ بعضاً اگر چنین کاری نکنیم، به مقصود خود نمی‌رسیم. خواهشمندیم دراین باره کمی توضیح دهید.
پاسخ اجمالی

موضوع مورد پرسش از دو نگاه قابل بررسی است؛ یک. از دیدگاه اخلاق، دو. از منظر فقه. در این‌جا به طور خلاصه به این دو موضوع می‌پردازیم.

1. تملق از نگاه اخلاق

اگر انسان ارتباط خود را با خالق و پروردگارش مستحکم و صمیمی کند؛ در برآوردن نیازها و حوائج خویش بر او توکل کند، و به این یقین برسد که خداوند قادر مطلق است؛ او است که گره تمام کارها به دست او گشوده می‌شود، هرگز در زندگی نیازی به این گونه تملق‌ها و چاپلوسی‌ها پیدا نخواهد کرد. گاه اتفاق می‌افتد انسان مؤمنی اگر از روی اشتباه، امید به غیر خدا داشت، خداوند امیدش را ناامید می‌کند تا وی به خود آمده و از کم رنگ شدن ارتباط خود با خدا جلوگیری کند. در این زمینه روایات فراوانی از ائمه(ع) به ما رسیده که به عنوان نمونه به ذکر یک روایت اکتفا می‌کنیم.

راوی از امام صادق(ع) نقل می‌کند؛ امام به من فرمود: در یکى از کتاب‌ها خواندم که خداى تبارک و تعالى می‌فرماید: به عزت، جلال، بزرگوارى و رفعتم بر عرشم، سوگند که آرزوى هر کس را که به غیر من امید بندد، به ناامیدى قطع می‌کنم و نزد مردم بر او جامه خوارى می‌پوشم؛ او را از تقرب خود می‌رانم و از فضلم دور می‌کنم، او در گرفتاری‌ها به غیر من آرزو مى‏بندد، در صورتى که رفع گرفتاری‌ها به دست من است؟ به غیر من امیدوار مى‏شود و در فکر خود درِ خانه جز مرا می‌کوبد؟ با آن‌که کلیدهاى همه درهاى بسته نزد من است و درِ خانه‌ی من براى کسى که مرا بخواند باز است.

کیست که در گرفتاری‌هایش به من امید بسته و من امیدش را قطع کرده باشم؟ کیست که در کارهاى بزرگش به من امیدوار گشته و من امیدش را از خود بریده باشم، من آرزوهاى بندگانم را نزد خود محفوظ داشته و آنها به حفظ و نگه‌دارى من راضى نشدند و آسمان‌هایم را از کسانى که از تسبیحم خسته نشوند (فرشتگان) پر کردم و به آنها دستور دادم که درهاى میان من و بندگانم را نبندند. ولى آنها به قول من اعتماد نکردند. مگر آن بنده نمی‌داند که چون حادثه‏اى از حوادث برای او رخ دهد، کسى جز به ‌اذن من آن‌را از او برندارد، پس چرا از من روى‏گردان است، من با جود و بخشش خود آنچه را از من نخواسته به او می‌دهم، سپس آن‌را از او می‌گیرم، و او برگشتش را از من نمی‌خواهد و از غیر من می‌خواهد...».[1]

روشن است که برخورد اسلام با مسئله تملق و تعریف‌های نابجا برای جلوگیری از این رذیله اخلاقی در سطح جامعه است که اگر این اتفاق ناگوار در جامعه‌ای رواج پیدا کند، شخصیت و کرامت انسانی که در تعالیم و آموزه‌های دینی ما بسیار به آن ارج نهاده شد، به فرو مایگی و بی‌هویتی تبدیل شده و انسان را از جایگاه حقیقی خود به پایین خواهد کشید!. ازاین رو است که در روایات و آموزه‌های پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه(ع) با این مسئله به شدت برخورد شده است.

2. تملق و چاپلوسی از نگاه فقه

اگر انسان از جهت مراتب ایمانی در این حد نباشد که تمام کارهایش را به خدا بسپارد، بلکه در عین ایمان و اعتقاد به خداوند، برای برآوردن خواسته‌هایش نیاز به تمجید و تعریف از دیگران هم دارد، در مورد چنین انسان‌هایی باید گفت؛ اگر این گونه رفتارها برای گرفتن حقوق قانونی باشد، اشکال شرعی ندارد. به عبارت روشن‌تر، اگر حق قانونی و شرعی فردی در گرو تعریف و تمجید از مسئول آن کار است، در چنین مواردی این گونه تعریف‌ها ایرادی ندارد. اما اگر تملق و چاپلوسی برای دریافت امتیازات و مزایای فرا قانونی باشد، حرام است. در این باره پاسخ 6668، با عنوان رشوه را مطالعه کنید.

 


[1]. کلینى، محمد بن یعقوب، ‏الکافی، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج ‏2، ص 66، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ «الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ قَالَ: ... إِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) حَدَّثَنِی أَنَّهُ قَرَأَ فِی بَعْضِ الْکُتُبِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی وَ مَجْدِی وَ ارْتِفَاعِی عَلَى عَرْشِی لَأَقْطَعَنَ‏ أَمَلَ‏ کُلِّ مُؤَمِّلٍ [مِنَ النَّاسِ‏] غَیْرِی بِالْیَأْسِ وَ لَأَکْسُوَنَّهُ ثَوْبَ الْمَذَلَّةِ عِنْدَ النَّاسِ وَ لَأُنَحِّیَنَّهُ‏ مِنْ قُرْبِی وَ لَأُبَعِّدَنَّهُ مِنْ فَضْلِی أَ یُؤَمِّلُ غَیْرِی فِی الشَّدَائِدِ وَ الشَّدَائِدُ بِیَدِی‏ وَ یَرْجُو غَیْرِی وَ یَقْرَعُ بِالْفِکْرِ بَابَ غَیْرِی‏ وَ بِیَدِی مَفَاتِیحُ الْأَبْوَابِ وَ هِیَ مُغْلَقَةٌ وَ بَابِی مَفْتُوحٌ لِمَنْ دَعَانِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَمَّلَنِی لِنَوَائِبِهِ فَقَطَعْتُهُ دُونَهَا وَ مَنْ ذَا الَّذِی رَجَانِی لِعَظِیمَةٍ فَقَطَعْتُ رَجَاءَهُ مِنِّی جَعَلْتُ آمَالَ عِبَادِی عِنْدِی مَحْفُوظَةً فَلَمْ یَرْضَوْا بِحِفْظِی وَ مَلَأْتُ سَمَاوَاتِی مِمَّنْ لَا یَمَلُّ مِنْ تَسْبِیحِی وَ أَمَرْتُهُمْ أَنْ لَا یُغْلِقُوا الْأَبْوَابَ بَیْنِی وَ بَیْنَ عِبَادِی فَلَمْ یَثِقُوا بِقَوْلِی‏ أَ لَمْ یَعْلَمْ [أَنَ‏] مَنْ طَرَقَتْهُ نَائِبَةٌ مِنْ نَوَائِبِی أَنَّهُ لَا یَمْلِکُ کَشْفَهَا أَحَدٌ غَیْرِی إِلَّا مِنْ بَعْدِ إِذْنِی- فَمَا لِی أَرَاهُ لَاهِیاً عَنِّی أَعْطَیْتُهُ بِجُودِی مَا لَمْ یَسْأَلْنِی ثُمَّ انْتَزَعْتُهُ عَنْهُ فَلَمْ یَسْأَلْنِی رَدَّهُ وَ سَأَلَ غَیْرِی أَ فَیَرَانِی‏ أَبْدَأُ بِالْعَطَاءِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ ثُمَّ أُسْأَلُ فَلَا أُجِیبُ سَائِلِی أَ بَخِیلٌ أَنَا فَیُبَخِّلُنِی عَبْدِی‏ أَ وَ لَیْسَ الْجُودُ وَ الْکَرَمُ لِی أَ وَ لَیْسَ الْعَفْوُ وَ الرَّحْمَةُ بِیَدِی أَ وَ لَیْسَ أَنَا مَحَلَّ الْآمَالِ فَمَنْ یَقْطَعُهَا دُونِی أَ فَلَا یَخْشَى الْمُؤَمِّلُونَ أَنْ یُؤَمِّلُوا غَیْرِی فَلَوْ أَنَّ أَهْلَ سَمَاوَاتِی وَ أَهْلَ أَرْضِی أَمَّلُوا جَمِیعاً ثُمَّ أَعْطَیْتُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مِثْلَ مَا أَمَّلَ الْجَمِیعُ مَا انْتَقَصَ مِن‏...».

 

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا در ازدواج موقت، بخشش مدت باقیمانده با استفاده از پیامک امکان‌پذیر است؟
    80360 پایان و تمدید ازدواج موقت 1393/04/21
    بخشش باقیمانده مدت در ازدواج موقت، صیغه خاصی ندارد و نیازی نیست به صورت لفظی باشد. پس اگر مرد از طریق پیامک به این امر اقدام کند کافی است و موجب جدایی زوجین خواهد شد. البته برخی مراجع[1] در صورتی عقد را از طریق ...
  • قوم عمالقه چه کسانی بودند؟
    33014 تاریخ 1392/01/24
    عمالقه؛ امتی بزرگ با قامتی دراز و تنومند، آنها قومی باستانی و کهن بودند که در مناطق مختلف جهان سکونت داشتند. در قرآن به صراحت اسمی از اینان برده نشده است، اما برخی از مفسران، آیاتی که اشاره به اقوامی قوی هیکل و درشت اندام دارد را ...
  • لفظ جلاله الله در اصل چه بوده و ال در آن کدامیک از اقسام ال است؟
    14878 لغت شناسی 1395/05/16
    در اشتقاق لفظ جلاله «الله» و نوع «ال» آن بین اندیشمندان علم ادب چهار دیدگاه وجود دارد: 1. اصل الله «اِلاه» بوده که ال تعریف بر آن داخل شد، سپس همزه‌اش برای تخفیف[1] حذف گردید، دو لام کنار هم اجتماع کردند که اولی در ...
  • تعریف قیاس اقترانی و استثنائی در منطق؟
    24851 Islamic Philosophy 1390/10/22
    نتیجه قیاس، گاهى به صورت پراکنده در مقدمتین موجود است؛ یعنى هر جزء (موضوع و یا محمول در حملیه، و مقدّم یا تالى در شرطیه) در یک مقدمه قرار گرفته است، و گاهى یک جا در مقدمتین قرار گرفته است. اگر به صورت پراکنده در مقدمتین قرار گیرد، «قیاس ...
  • آیا حکومت امام علی(ع)، دارای قانون اساسی بود؟!
    4447 رفتار امام علی ع 1398/01/14
    در گذشته‌های نه چندان دور، در هیچ منطقه‌ای از جهان، با آن‌که معیارهایی برای شیوه مناسب حکومتی اعلام می‌شده، اما قانون اساسی به شکل امروزین آن وجود نداشت. حکومت پیامبر اسلام و امام علی(ع) نیز از این قاعده استثنا نبوده است، اما این بدان ...
  • آیا نامه امام علی (ع) به مالک اشتر در سازمان ملل به ثبت رسیده است؟
    24757 درایه الحدیث 1389/02/05
    اطلاعاتی که ما در این زمینه به دست آوردیم این است که یکی از مسئولان بنیاد نهج البلاغه در ارتباط با فراگیر شدن نهج‌البلاغه در سطح بین‌المللی می گوید: در رابطه با فراگیر شدن نهج‌البلاغه در سطح بین‌الملل هم کارهایی را انجام دادیم.‌ برای مثال‌، چند سال پیش عهدنامه ...
  • در چه مواردی باید کفاره جمع داد؟
    34067 Laws and Jurisprudence 1388/12/02
    برای کفارۀ جمع مواردی در کتب فقهی بیان شده است، از جمله: 1. اگر کسی مرتکب قتل عمد شود لازم است کفاره جمع بدهد[1]. 2. اگر شخص روزه دار به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام‏ باشد؛ مثل ...
  • معنای «قناطیر مقنطره» که در قرآن به آن اشاره شده، چیست؟
    2679 تفسیر 1402/01/10
    «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَةِ ...»؛[1]محبّت امور مادى، از زنان و فرزندان و اموال فراوان ...، در نظر مردم زیبا جلوه داده شده است.واژه «قناطیر» جمع واژه «قنطار» است که در اصل به معناى «چیز سخت و محکم» بوده، ...
  • کدام سوره بیانگر این مطلب است که دانش ما از یک قطره از آب اقیانوس هم کوچک تر و کمتر است؟
    15836 تفسیر 1390/08/08
    مطلبی که در پرسش آمده است، در برخی از سوره های قرآن بدان اشاره شده است که دریاها اگر مرکّب شوند، برای علم پروردگار، به پایان می رسند قبل از آن که علم خدا پایان پذیرد. خداوند در قرآن می فرماید: از علم به شما داده نشده، مگر اندکی. ...
  • در برخی از دعاها، برای خانواده امام زمان(عج) و فرزندانشان دعا می‌کنیم. آیا حضرتشان ازدواج کرده و دارای فرزندانی هستند؟
    6912 امام مهدی عج 1397/01/04
    درباره ازدواج حضرت مهدی(عج) نظراتی وجود دارد و صاحبان هر نظر برای اثبات مدعای خود شواهدی ارائه می‌کنند.[1] گروهی که معتقد به ازدواج کردن آن‌حضرت هستند، می‌گویند که در برخی از دعاها به فرزند داشتن حضرت مهدی اشاره شده است؛ مانند: 1. «اللَّهُمَّ أَعْطِهِ ...

پربازدیدترین ها