الف. در آیه: «وَ مِنَ الَّذینَ قالُوا إِنَّا نَصارى‏ أَخَذْنا میثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ وَ سَوْفَ یُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما کانُوا یَصْنَعُون»،[1] به پیمان شکنى نصارا و عواقب آن اشاره شده است، و می‌فرماید: گروهی از کسانى که ادعاى نصرانیت می‌کنند، با این‌که از آنها پیمان وفادارى گرفته بودیم، دست به پیمان شکنى زدند و قسمتى از دستوراتى را که به آنها داده شده بود، به دست فراموشى سپردند. آنها نیز با خدا پیمان بسته بودند که از حقیقت توحید منحرف نشوند و دستورات الهى را به دست فراموشى نسپارند و نشانه‏هاى آخرین پیامبر را کتمان نکنند.

همان‌گونه که می‌دانید؛ حضرت عیسى بن مریم(ع) پیامبر رحمت بود و مردم را به صلح و صفا مى‌‏خواند. آنها را تشویق مى‌‏کرد نسبت به آخرت توجه کامل داشته باشند و از لذائذ دنیا و زخارف دل‌فریب آن پرهیز کنند، و... .

اما پیروانش بر خلاف، عهد و پیمان خود عمل کردند، مواعظ و تذکرات آن‌حضرت را از یاد بردند، و چون چنین کردند خداى تعالی به جاى صلح و صفا، کینه و دشمنى را در دل‌هاشان ثابت کرد، و به جاى برادرى و دوستى که عیسى(ع) آنان را به آن مى‌‏خواند، دشمنى و کینه توزى را در دل‌هاشان مستقر نمود، و این نتیجه قهرى اعمال ناشایست آنها است، و در باره آنان فرمود: «فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ»، این عداوت و دشمنی که خداى تعالى نام برده، جزو ویژگی‌های امت‏هاى مسیحى شده و در دل آنها ثابت و پایدار گردیده است، هم چنان که آتش آخرت هم سرنوشت حتمى آنها است، و از آن گریزی ندارند.[2]

شایان توجه است که این یک ضابطه و قانون کلّى است، و یهود و نصارا و مسلمانان، در آن مشترک هستند. مسلمانان، نیز پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) به سبب اختلافى که پیدا کردند، و از مسیر و برنامه‏‌ای که آن‌حضرت وصیّت کرده بود، خارج شدند: تفرّق و دشمنى از آن روز شروع شده، و تا امروز ادامه دارد، برخلاف همدیگر پیوسته فعالیّت و کوشش کرده، و با زبان و نوشتن و عمل و نقشه، یکدیگر را تضعیف و تحقیر مى‏نمایند. و این تنازع و تدافع تا روز قیامت ادامه پیدا خواهد کرد، مگر آن‌که پیش از رسیدن آن‌روز براى درک حقیقت و سعادت خود، قیام کنند، و خیر و صلاح و موفّقیّت و خوشبختى خود را بخواهند، و از راه‌هاى خلاف و خودخواهى و تعصّب و انحراف دست بکشند.[3]

ب. برخی پیامهایی که این آیه برای ما دارد این است:

1. از پیامدهاى تلخ پیمان شکنى دیگران عبرت بگیرید، و بر حذر باشید که مثل آنها شوید؛ چراکه بین شما دشمنى و بغض واقع مى‌‏شود و در آخرت هم خداوند شما را بر آن مؤاخذه مى‏‌کند.

2. نتیجه‏ فراموشى دستورات الهى تفرقه و عداوت است.

3. تفرقه و دشمنى، از عذاب‌‏هاى الهى است.

4. همه کارهای انسان‌ها و امت‌ها زیر نظر خداوند است، و تمام آنها پاداش و کیفر خواهد داشت.[4]