نخستین اقدام پیامبر اسلام(ص) در مدینه، ساختن مسجد بود. جایگاهى که افزون بر مرکزیت عبادى، مرکزیت فرهنگى، سیاسى و ادارى نیز داشت؛ و یکى از تکیه‌گاه‌هاى اصلى اسلام در میان مسلمانان‏ بود.[1]
زمانى که رسول خدا(ص) نخستین بار در قُبا مسجدى بنا کرد و پس از آن در مرکز مدینه‏، مسجدالنبی را ساخت، مسلمانان به دلیل آن‌که رسول خدا(ص) در این مساجد نماز گزارده‌اند، به جایگاه نماز آن‌حضرت توجه و اعتناى کامل داشتند. پس از آن، هر قبیله‌اى وقتى اراده ساختن مسجدى را داشت، از آن‌حضرت دعوت می‌کرد تا در محلى از محدوده قبیله آنان نماز بخواند. پس از آن، قبیله مزبور همان نقطه را به عنوان مکانى متبرّک مسجد می‌ساختند. حتى خانه‌هایى که به دلیلى رسول خدا(ص) در آنها نمازگزارده بودند براى مسلمانان به عنوان محلّى متبرک شناخته شد.[2]
البته، علاوه بر مساجدی که پیامبر اکرم(ص) در ساخت آن همکاری و یا نقش مستقیم داشتند، می‌توان به بناهایی چون ساخت خندق در  جنگ احزاب اشاره کرد که با مشاوره سلمان فارسی برای حفاظت از شهر مدینه ساخته شد.[3]

---